In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Asscher-Pinkhof, Clara Aan: onbekend Plaats: Amsterdam Datum: 1942 Onderwerp: dagelijkse razzia's in de straat; mensen van twee weken oud to in de negentig worden naar kamp Westerbork of verder gestuurd; gesperden worden met rust gelaten of vrijgelaten nadat ze zijn opgepakt; Clara gaat door met haar schoolwerk en tekenles; David de Jong en zijn vrouw zijn opgepakt, de dames Grishaver van in de 80 ook en nog vele andere bekenden…

Van: Asscher-Pinkhof, Clara Aan: onbekend Plaats: Amsterdam Datum: 1942 Onderwerp: dagelijkse razzia's in de straat; mensen van twee weken oud to in de negentig worden naar kamp Westerbork of verder gestuurd; gesperden worden met rust gelaten of vrijgelaten nadat ze zijn opgepakt; Clara gaat door met haar schoolwerk en tekenles; David de Jong en zijn vrouw zijn opgepakt, de dames Grishaver van in de 80 ook en nog vele andere bekenden…

Brief van Clara Asscher Pinkhof vanuit Amsterdam

Informatie uit andere archieven

Weekoverzicht vluchtelingenoord Reuver van 13-02-1939 tot 19-02-1939.&nbsp; Datum: 1939-02-20 Onderwerp: Onder andere vermeld de namen van personen die binnenkwamen of vertrokken (mutaties).

Weekoverzicht vluchtelingenoord Reuver van 13-02-1939 tot 19-02-1939.&nbsp; Datum: 1939-02-20 Onderwerp: Onder andere vermeld de namen van personen die binnenkwamen of vertrokken (mutaties).

Rapport van een week in het Vluchtelingenkamp Reuver

Bewijs van crematie Datum: 05-07-1943 Nr. 400 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Tas, Rachel geb. 12-03-90 overleden te Westerbork op 28-06-1943 op 01-07-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 05-07-1943 Nr. 400 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Tas, Rachel geb. 12-03-90 overleden te Westerbork op 28-06-1943 op 01-07-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Rachel Tas

Verslag van een jonge vrouw die verschillende kampen overleefd tot aan haar bevrijding. Het relaas is soms zeer gedetailleerd. In Auschwitz/Birkenau wist ze dat er transporten verder Polen ingingen waar de mensen bij aankomst gelijk werden vergast. Datum: 1945

Verslag van een jonge vrouw die verschillende kampen overleefd tot aan haar bevrijding. Het relaas is soms zeer gedetailleerd. In Auschwitz/Birkenau wist ze dat er transporten verder Polen ingingen waar de mensen bij aankomst gelijk werden vergast. Datum: 1945

Verslag van een jonge vrouw over onder andere Auschwitz-Birkenau

De begraafplaats van het interneringskamp.&nbsp; Plaats: omgeving Interneringskamp Westerbork Datum: 1945-1946 Begraafplaats op de weg naar de kampboerderij, waar gedetineerden werden begraven die na hun overlijden door de familie 'geweigerd' werden. Oorspronkelijk werden de doden in Assen begraven.

De begraafplaats van het interneringskamp.&nbsp; Plaats: omgeving Interneringskamp Westerbork Datum: 1945-1946 Begraafplaats op de weg naar de kampboerderij, waar gedetineerden werden begraven die na hun overlijden door de familie 'geweigerd' werden. Oorspronkelijk werden de doden in Assen begraven.

Foto van de begraafplaats van het Interneringskamp

Breslauer, Werner Rudolf Een groep mannen en vrouwen bij het verzamelen van de aardappels. Kamp Westerbork, 1943

Breslauer, Werner Rudolf Een groep mannen en vrouwen bij het verzamelen van de aardappels. Kamp Westerbork, 1943

Aardappelrooien op het land bij kamp Westerbork

Barak in kamp Westerbork.&nbsp; Kamp Westerbork, 1942-1944

Barak in kamp Westerbork.&nbsp; Kamp Westerbork, 1942-1944

Zicht op een woonbarak in kamp Westerbork

Brief Van: Asscher, A. Aan: Tollenaar, D.L. en Lek, Trees Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-06-20 Onderwerp: Bram bedankt zijn moeder voor de heerlijke pakketten met o.a. fris zomergoed. Hij vraagt haar een krant op te sturen om iets te vernemen van de spannende en goede berichten. Aan Trees schrijft hij dat hij en Jeannot werken in een sloperij van onderdelen die afkomstig zijn uit Kamp Vught (waar Trees op dat moment verblijft). De werktijden zijn ‘s morgens van 7 tot kwart over 12 en ‘s middags van kwart voor 2 tot 7. Ze krijgen iedere dag samen een liter melk waar ze pap van maken. Van Trees’ ouders heeft Bram niets vernomen, maar hij heeft hen wel twee brieven gestuurd. Gisteravond was er een voetbalwedstrijd en iedere avond is er café met muziek (Johnny en Jones). Op vrijdag, zaterdag en zondagavond is er revue, die om de 4 weken veranderd.&nbsp;

Brief Van: Asscher, A. Aan: Tollenaar, D.L. en Lek, Trees Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-06-20 Onderwerp: Bram bedankt zijn moeder voor de heerlijke pakketten met o.a. fris zomergoed. Hij vraagt haar een krant op te sturen om iets te vernemen van de spannende en goede berichten. Aan Trees schrijft hij dat hij en Jeannot werken in een sloperij van onderdelen die afkomstig zijn uit Kamp Vught (waar Trees op dat moment verblijft). De werktijden zijn ‘s morgens van 7 tot kwart over 12 en ‘s middags van kwart voor 2 tot 7. Ze krijgen iedere dag samen een liter melk waar ze pap van maken. Van Trees’ ouders heeft Bram niets vernomen, maar hij heeft hen wel twee brieven gestuurd. Gisteravond was er een voetbalwedstrijd en iedere avond is er café met muziek (Johnny en Jones). Op vrijdag, zaterdag en zondagavond is er revue, die om de 4 weken veranderd.&nbsp;

Brief van Bram Asscher aan D.L. Tollenaar en Trees Lek vanuit kamp Westerbork

Mededeling Van: Verwaltung D.B. Arbeitszentrale Aan: Boom-Jacobs, Esther Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-09-09 Onderwerp: ze is ingedeeld bij de Kartoffelkuche en moet zich daar zo spoedig mogelijk melden.

Mededeling Van: Verwaltung D.B. Arbeitszentrale Aan: Boom-Jacobs, Esther Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-09-09 Onderwerp: ze is ingedeeld bij de Kartoffelkuche en moet zich daar zo spoedig mogelijk melden.

Mededeling voor Esther Boom-Jacobs zich te melden bij de aardappelkeuken

Van: het Rode Kruis, Informatiebureau Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1949-11-11 Onderwerp: informatie over Sara Hilversum-Querido

Van: het Rode Kruis, Informatiebureau Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1949-11-11 Onderwerp: informatie over Sara Hilversum-Querido

Verklaring van het Rode Kruis over het lot van Sara Hilversum-Querido

Personen