In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Bericht Comité International de la Croix-Rouge (Rode Kruis) Van: Frank, Meyer Aan: Boas-Snuijff, Julie (Judith) Plaats: Jeruzalem, Palestina Datum: 1943-11-29 Onderwerp: officiële regeringsnummers van immigratiecertificaat Judith Boas-Snuyff en haar familie voor Palestina.

Bericht Comité International de la Croix-Rouge (Rode Kruis) Van: Frank, Meyer Aan: Boas-Snuijff, Julie (Judith) Plaats: Jeruzalem, Palestina Datum: 1943-11-29 Onderwerp: officiële regeringsnummers van immigratiecertificaat Judith Boas-Snuyff en haar familie voor Palestina.

Bericht van Frank Meyer aan Julie Boas-Snuijf vanuit Jeruzalem

Verklaring Johannes Kuipers verklaard dat het echtpaar Fritz en Helena Tauber vanaf 6 januari 1943 tot 6 juni 1944 in zijn vroegere boerderij te Rotsterhaule ondergedoken hebben gezeten. Op 6 juni 1944 moesten ze het huis verlaten omdat verraad dreigde.&nbsp; Datum: 1964-11-05 Plaats: Wolvega

Verklaring Johannes Kuipers verklaard dat het echtpaar Fritz en Helena Tauber vanaf 6 januari 1943 tot 6 juni 1944 in zijn vroegere boerderij te Rotsterhaule ondergedoken hebben gezeten. Op 6 juni 1944 moesten ze het huis verlaten omdat verraad dreigde.&nbsp; Datum: 1964-11-05 Plaats: Wolvega

Verklaring van Johannes Kuipers dat het echtpaar Tauber bij hem in onderduik was

Van: Tauber-Büks, Helena&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-11-20&nbsp; Vrijgelaten op grond van: Fernmündliche anweisung der Zentralstelle für jüdische Auswanderung, Amsterdam.

Van: Tauber-Büks, Helena&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-11-20&nbsp; Vrijgelaten op grond van: Fernmündliche anweisung der Zentralstelle für jüdische Auswanderung, Amsterdam.

Vrijlatingsbewijs voor Helene Tauber-Büks

Van: Heymans van Amstel, E.B. Aan: C. de Jong van Lier Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-04-02 Onderwerp: verlenging van arbeidstijden; vaders verjaardag; transporten; de familie van Raalte.

Van: Heymans van Amstel, E.B. Aan: C. de Jong van Lier Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-04-02 Onderwerp: verlenging van arbeidstijden; vaders verjaardag; transporten; de familie van Raalte.

Brief van E.B. Heijmans van Amstel aan C. de Jong van Lier vanuit kamp Westerbork

Brief Van: Asscher, A. Aan: Tollenaar, D.L. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-06-05 Onderwerp: Trees is vanuit Vught gedeporteerd naar het oosten en Bram hoopt haar spoedig terug te zien. Zelf werkt hij hele dagen en krijgt genoeg te eten: gekookte aardappelen en pudding. De stemming in het kamp is momenteel uitgelaten, zo schrijft hij.

Brief Van: Asscher, A. Aan: Tollenaar, D.L. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-06-05 Onderwerp: Trees is vanuit Vught gedeporteerd naar het oosten en Bram hoopt haar spoedig terug te zien. Zelf werkt hij hele dagen en krijgt genoeg te eten: gekookte aardappelen en pudding. De stemming in het kamp is momenteel uitgelaten, zo schrijft hij.

Brief van Bram Asscher aan D.L. Tollenaar vanuit kamp Westerbork

Van: van er Molen-Cassares, H. Aan: van Staveren, Rie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-30 Onderwerp: met z'n allen in kamp Westerbork; na omstandigheden gaat het wel; kleine David wordt aanstaande zaterdag opgenomen in het ziekenhuis voor een kleine operatie; mijnheer van Oosten is alleen in het kamp…

Van: van er Molen-Cassares, H. Aan: van Staveren, Rie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-30 Onderwerp: met z'n allen in kamp Westerbork; na omstandigheden gaat het wel; kleine David wordt aanstaande zaterdag opgenomen in het ziekenhuis voor een kleine operatie; mijnheer van Oosten is alleen in het kamp…

Brief van H. van der Molen-Casseres aan Rie van Staveren vanuit kamp Westerbork

Van: Centralstelle für Jüdische Auswanderung, Amsterdam Aan: &nbsp;Gassmann, Heinrich Datum: 1942-07-15 Onderwerp: Heinrich moet zich melden op het Centraal Station te Amsterdam voor werkverruiming in Duitsland. Heinrich bevindt zich op dat moment al in kamp Westerbork. Hij wordt uiteindelijk vanuit kamp Westerbork toegevoegd aan het transport uit Amsterdam.

Van: Centralstelle für Jüdische Auswanderung, Amsterdam Aan: &nbsp;Gassmann, Heinrich Datum: 1942-07-15 Onderwerp: Heinrich moet zich melden op het Centraal Station te Amsterdam voor werkverruiming in Duitsland. Heinrich bevindt zich op dat moment al in kamp Westerbork. Hij wordt uiteindelijk vanuit kamp Westerbork toegevoegd aan het transport uit Amsterdam.

Oproep voor Heinrich Gassmann voor deportatie naar het Oosten

Breslauer, Werner Rudolf Een man en een aantal vrouwen zijn aan het aardappelrooien.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943.

Breslauer, Werner Rudolf Een man en een aantal vrouwen zijn aan het aardappelrooien.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943.

Aardappelrooien op het land bij kamp Westerbork

Van: Lies Aan: familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-02-24 Onderwerp: afscheid moeten nemen van Siegfried (naar Bergen-Belsen), de laatste tijd was het zo gezellig; de beslissing is gevallen, ook Lies moet weg, naar Theresienstadt; Els moet een brief voor Siegfried naar de Joodse raad brengen en zal vragen hoe het met de brief- en pakketpost naar Theresienstadt is gesteld; Theresienstadt ligt bij Praag en dus niet in Silezië; er mag post naar Theresienstadt worden gestuurd, brief liefst een kantje en in de Duitse taal; hopen dat het aankomt…; adres van Lies is: geboren 29-08-1900, abgereist von Westerbork am 25-2-1944…Theresienstadt, Protectoraat Bohemen…. &nbsp;

Van: Lies Aan: familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-02-24 Onderwerp: afscheid moeten nemen van Siegfried (naar Bergen-Belsen), de laatste tijd was het zo gezellig; de beslissing is gevallen, ook Lies moet weg, naar Theresienstadt; Els moet een brief voor Siegfried naar de Joodse raad brengen en zal vragen hoe het met de brief- en pakketpost naar Theresienstadt is gesteld; Theresienstadt ligt bij Praag en dus niet in Silezië; er mag post naar Theresienstadt worden gestuurd, brief liefst een kantje en in de Duitse taal; hopen dat het aankomt…; adres van Lies is: geboren 29-08-1900, abgereist von Westerbork am 25-2-1944…Theresienstadt, Protectoraat Bohemen…. &nbsp;

Brief van Lies aan haar familie vanuit kamp Westerbork

Aan: Lierens, D. Van:&nbsp;Lierens, H. Plaats: Amsterdam Datum: 1942-12 Onderwerp: verzenden van een pakket aan David Lierens.

Aan: Lierens, D. Van:&nbsp;Lierens, H. Plaats: Amsterdam Datum: 1942-12 Onderwerp: verzenden van een pakket aan David Lierens.

Bewijs van verzending van een pakket aan David Lierens in kamp Westerbork

Barak in het kamp Westerbork&nbsp; Kamp Westerbork, 1942-1944

Barak in het kamp Westerbork&nbsp; Kamp Westerbork, 1942-1944

Zicht op een woonbarak in kamp Westerbork

Breslauer, W. R. Moestuin.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943.&nbsp; Overzicht van de moestuin.&nbsp;

Breslauer, W. R. Moestuin.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943.&nbsp; Overzicht van de moestuin.&nbsp;

De moestuin van het kamp

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 35

Van: Hoorn, van, B. en H. Aan: Medema, fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-07 Onderwerp: Beschrijving situatie. Henriette werkt de hele dag buiten op de heide. S' middags krijgt de werkploeg (honderd meisjes en jongens) eten op werkplek. Ze gaan er dan bij zitten. Er is weer een transport vertrokken. Het blijft maar doorgaan. Behoefte aan van alles. Henriette heeft eindelijk haar hoofddoek ontvangen.

Van: Hoorn, van, B. en H. Aan: Medema, fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-07 Onderwerp: Beschrijving situatie. Henriette werkt de hele dag buiten op de heide. S' middags krijgt de werkploeg (honderd meisjes en jongens) eten op werkplek. Ze gaan er dan bij zitten. Er is weer een transport vertrokken. Het blijft maar doorgaan. Behoefte aan van alles. Henriette heeft eindelijk haar hoofddoek ontvangen.

Brief van Henriette en Betsy van Hoorn aan fam. Medema vanuit kamp Westerbork

Van: de Beaufragte für die Provinz Groningen&nbsp; Aan: Asscher-Pinkhof, C. Plaats: Groningen Datum: 1941-10-17 (poststempel) Onderwerp: in de enveloppe zat een brief van Rosa aan Clara Asscher-Pinkhof.

Van: de Beaufragte für die Provinz Groningen&nbsp; Aan: Asscher-Pinkhof, C. Plaats: Groningen Datum: 1941-10-17 (poststempel) Onderwerp: in de enveloppe zat een brief van Rosa aan Clara Asscher-Pinkhof.

Enveloppe van de Beaufragte für die Provinz Groningen aan C. Asscher-Pinkhof

Personen