In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Bonkaart KC 411-412 Voedingsmiddelen 11e en 12e periode 1944 Bonkaart is compleet omdat deze niet geldig is verklaard.

Bonkaart KC 411-412 Voedingsmiddelen 11e en 12e periode 1944 Bonkaart is compleet omdat deze niet geldig is verklaard.

Bonkaart voor voedingsmiddelen

Woning adjunct-directeur Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork Schaal: 1:100

Woning adjunct-directeur Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork Schaal: 1:100

Bouwtekening van de woning van de adjunct-directeur van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Bewijs van crematie Datum: 18-03-1943 Nr. 121 De Ambtenaar van den Burgerlijke Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Eichwald, Egon geb. 19-10-83 overleden 16-03-1943 te Westerbork op: 17-03-1043 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 18-03-1943 Nr. 121 De Ambtenaar van den Burgerlijke Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Eichwald, Egon geb. 19-10-83 overleden 16-03-1943 te Westerbork op: 17-03-1043 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Egon Eichwald

Barakken Westerbork&nbsp; Westerbork, kamp, 1943-1944 De achteringang van het kamp. Straat in Westerbork. Aan beide zijden woon-/industriebarakken. Foto genomen vanuit een wachttoren. Rechts op de voorgrond een wachthuisje. Aanzicht op de Boulevard de Misère. Mensen stappen uit de trein van een binnenkomend transport. &nbsp;

Barakken Westerbork&nbsp; Westerbork, kamp, 1943-1944 De achteringang van het kamp. Straat in Westerbork. Aan beide zijden woon-/industriebarakken. Foto genomen vanuit een wachttoren. Rechts op de voorgrond een wachthuisje. Aanzicht op de Boulevard de Misère. Mensen stappen uit de trein van een binnenkomend transport. &nbsp;

Zicht op de centrale weg van kamp Westerbork

Uittreksel uit het persoonsbewijs Van: de Jong, Marcus Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-02-24 Met pasfoto

Uittreksel uit het persoonsbewijs Van: de Jong, Marcus Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-02-24 Met pasfoto

Uittreksel uit het persoonsbewijs van Marcus de Jong

Kampleiding Kampleiding bij een trein met veewagons. Op de achtergrond staan een tweetal OD'ers. Naast kampcommandant Gemmeker staat kampgevangene Heinz Todtmann, de adjudant van de kampcommandant. Kamp Westerbork, 1943-1944.

Kampleiding Kampleiding bij een trein met veewagons. Op de achtergrond staan een tweetal OD'ers. Naast kampcommandant Gemmeker staat kampgevangene Heinz Todtmann, de adjudant van de kampcommandant. Kamp Westerbork, 1943-1944.

SS'ers en kampgevangenen op het perron bij een vertrekkende trein

Van: Boas-Snuijff, Judith Aan: Boas, Salomon en Boas-Prins, Seraphina Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-30 Onderwerp: Judith is blij te horen dat Salomon en Seraphina het goed maken, maar vindt het jammer dat ze niet bij de tien zaten die naar Amsterdam mochten komen. Ze heeft een nieuw pakje opgestuurd.&nbsp; Met enveloppe

Van: Boas-Snuijff, Judith Aan: Boas, Salomon en Boas-Prins, Seraphina Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-30 Onderwerp: Judith is blij te horen dat Salomon en Seraphina het goed maken, maar vindt het jammer dat ze niet bij de tien zaten die naar Amsterdam mochten komen. Ze heeft een nieuw pakje opgestuurd.&nbsp; Met enveloppe

Brief van J. Boas-Snuijf aan het echtpaar Boas-Prins in kamp Westerbork vanuit Amsterdam

Breslauer, Werner Rudolf Twee schapen.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943-1944

Breslauer, Werner Rudolf Twee schapen.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943-1944

Twee schapen in een weide bij kamp Westerbork

Tekst. Tekst en illustratie uit 'Humor und Melodie'. 'Ich tanze so gern am abendzu zwei'n direkt in den fruhling hinein'. Kamp Westerbork, 1943-09-27.

Tekst. Tekst en illustratie uit 'Humor und Melodie'. 'Ich tanze so gern am abendzu zwei'n direkt in den fruhling hinein'. Kamp Westerbork, 1943-09-27.

Illustratie en tekst uit het revueboek Humor und Melodie

Doodgeschoten in trein van Amsterdam naar Westerbork.

Als joodse188 ontvlucht Marie Schmiegelski Duitsland. In juni 1933 vestigt zij zich in Den Haag. Daarvoor heeft ze in Berlijn aan de Lette-Verein gestudeerd waar tevens een afdeling fotografie is. Waarschijnlijk heeft ze aan deze afdeling gestudeerd, want bij haar aankomst in Nederland wordt ze door de Haagse politie ingeschreven als fotografe. Na Den Haag woont ze nog in Oosterbeek (1940-1946) en Amsterdam (vanaf 1946). In deze drie plaatsen richt ze haar eigen portretstudio's op.189 Tussen 1933 en 1940 werkt ze in haar atelier genaamd 'Studio Mira' aan de Korte Voorhout in Den Haag. Hier fotografeert ze veel mensen van stand. In 1936 komt haar naam voor het eerst voor op de ledenlijst van de Nederlandsche Fotografen Patroons Vereniging, in die jaren de voornaamste vakvereniging van fotografen.190 In de oorlog bepaalt de bezetter dat alle Duitse en statenloze joden vóór 9 september 1940 het kustgebied, waaronder Den Haag, moeten verlaten. Één dag eerder vertrekt Schmiegelski naar Oosterbeek. Hier zet zij een fotostudio op, terwijl zij ook haar atelier in Den Haag behoudt. Haar firma wordt in 1942 geliquideerd en gaat over in niet-joodse handen. Schmiegelski weet het echter zo te spelen dat zij geboren zou zijn uit een buitenrechtelijke verhouding van haar moeder met een niet-joodse man. Zij wordt erkend als niet-joodse en in juli 1944 krijgt ze weer de leiding over haar firma. Bron: artindex.nl

Van: Internationale Roode Kruis Aan: Jewish Agency Plaats: Genève Datum: 1943-12-27 Onderwerp: verzoek om Jules Cohen en familie te informeren dat zij zijn geregistreerd op de vijfde veteranen zionistenlijst voor emigratie naar Palestina, met toekenning van een registratienummer.

Van: Internationale Roode Kruis Aan: Jewish Agency Plaats: Genève Datum: 1943-12-27 Onderwerp: verzoek om Jules Cohen en familie te informeren dat zij zijn geregistreerd op de vijfde veteranen zionistenlijst voor emigratie naar Palestina, met toekenning van een registratienummer.

Bericht

Van: de Kleiderkammer Aan: Lobstein, A. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-10-18 Onderwerp: Adriaan wordt verzocht zich in de Kleiderkammer in barak 95 te melden.&nbsp;

Van: de Kleiderkammer Aan: Lobstein, A. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-10-18 Onderwerp: Adriaan wordt verzocht zich in de Kleiderkammer in barak 95 te melden.&nbsp;

Verzoek aan A. Lobstein om zich te melden in de Kleiderkammer in barak 95 in kamp Westerbork

Personen