In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Utrecht&nbsp; Datum: 1950-09-06&nbsp; Onderwerp: in gebruik geven van het kampterrein aan Ministerie van Sociale zaken in verband met de komst van Indische Nederlanders.

Van: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Utrecht&nbsp; Datum: 1950-09-06&nbsp; Onderwerp: in gebruik geven van het kampterrein aan Ministerie van Sociale zaken in verband met de komst van Indische Nederlanders.

Brief van de directeur van Staatsbosbeheer aan de Houtvester Assen

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1944-02-10, No. 66&nbsp; Inhoud: Het verbod tot ontvangen en verzenden van post en pakketten. Het opheffen van het verbod per 15 en 16 februari 1944.

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1944-02-10, No. 66&nbsp; Inhoud: Het verbod tot ontvangen en verzenden van post en pakketten. Het opheffen van het verbod per 15 en 16 februari 1944.

Lagerbefehl No. 66

Uittreksel uit het persoonsbewijs Van: de Haan, Suzanna Datum: 1943-12-28 Plaats: Westerbork, kamp

Uittreksel uit het persoonsbewijs Van: de Haan, Suzanna Datum: 1943-12-28 Plaats: Westerbork, kamp

Uittreksel uit het persoonsbewijs van Suzanna de Haan

Van: Cleo Aan: Werner Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-01-10 Onderwerp: binnenkomende transporten uit kamp Amersfoort, Leo is er niet bij; de schrijfster verwacht de volgende dag te moeten vertrekken. Ze is boos naar bed gegaan, omdat ze nog steeds haar ‘S’ heeft. Nieuw aangekomen vrouwen bleven bij de kachel in de barak staan. De schrijfster verwacht na haar ervaringen in de gevangenis en in kamp Westerbork dat het in Polen ook wel zal gaan; over twee oude mensen die meerdere uren bij het prikkeldraad hebben moeten staan; het kunnen delen van haar emoties en gedachten met Werner, afscheid nemen.

Van: Cleo Aan: Werner Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-01-10 Onderwerp: binnenkomende transporten uit kamp Amersfoort, Leo is er niet bij; de schrijfster verwacht de volgende dag te moeten vertrekken. Ze is boos naar bed gegaan, omdat ze nog steeds haar ‘S’ heeft. Nieuw aangekomen vrouwen bleven bij de kachel in de barak staan. De schrijfster verwacht na haar ervaringen in de gevangenis en in kamp Westerbork dat het in Polen ook wel zal gaan; over twee oude mensen die meerdere uren bij het prikkeldraad hebben moeten staan; het kunnen delen van haar emoties en gedachten met Werner, afscheid nemen.

Brief van Cleo aan Werner vanuit de strafbarakken in kamp Westerbork

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1945-03-20, No. 91 Inhoud: Beperking van de watervoorziening.

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1945-03-20, No. 91 Inhoud: Beperking van de watervoorziening.

Lagerbefehl No. 91

Ausnahmebescheinigung Zentralstelle fur judische Auswanderung Datum: 1943-07-17 Plaats: Amsterdam Die Judin de Haan, Suzanna ist im auftrag der Zentralstelle tätig. Bijz.: Ondertekend (stempel) door Aus der Funten. Op die dag werd Suzanna uit kamp Westerbork ontslagen om in Amsterdam werkzaamheden te verrichten. Waarschijnlijk kwam zij op haar oude werkplek in de diamantindustrie terecht.

Ausnahmebescheinigung Zentralstelle fur judische Auswanderung Datum: 1943-07-17 Plaats: Amsterdam Die Judin de Haan, Suzanna ist im auftrag der Zentralstelle tätig. Bijz.: Ondertekend (stempel) door Aus der Funten. Op die dag werd Suzanna uit kamp Westerbork ontslagen om in Amsterdam werkzaamheden te verrichten. Waarschijnlijk kwam zij op haar oude werkplek in de diamantindustrie terecht.

Vrijstelling wegens werkzaamheden van Suzanna de Haan

Sonder-Ausweis Van: Noach-de Haan, Suzanna Geboren: 1925-07-13 Plaats: Westerbork, kamp Ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: Bauernhof,Kartoffelkeller Arbeiten zu verrichten.

Sonder-Ausweis Van: Noach-de Haan, Suzanna Geboren: 1925-07-13 Plaats: Westerbork, kamp Ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: Bauernhof,Kartoffelkeller Arbeiten zu verrichten.

Sonderausweis van Suzanna Noach-de Haan

Van: Stertzenbach, Werner Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Westerbork bevrijd Onderwerp: de bevrijding van Westerbork; doorgangskamp, voorportaal van de hel; collaboratie, ook in Westerbork. Zij zullen berecht moeten worden, niet alleen een juridisch- maar ook een politiek probleem; samenvatting van wat er in kamp Westerbork plaatsvond; de eerste transporten; aankomst en registratie, binnenkomende transporten uit Amsterdam en Rotterdam; de razzia's van 3 oktober 1942; grote woonbarakken; vrijstellingen; de kampleiding; de organisatie en de uitvoerders; ziekenhuis.

Van: Stertzenbach, Werner Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Westerbork bevrijd Onderwerp: de bevrijding van Westerbork; doorgangskamp, voorportaal van de hel; collaboratie, ook in Westerbork. Zij zullen berecht moeten worden, niet alleen een juridisch- maar ook een politiek probleem; samenvatting van wat er in kamp Westerbork plaatsvond; de eerste transporten; aankomst en registratie, binnenkomende transporten uit Amsterdam en Rotterdam; de razzia's van 3 oktober 1942; grote woonbarakken; vrijstellingen; de kampleiding; de organisatie en de uitvoerders; ziekenhuis.

Verslag van Werner Stertzenbach over collaboratie in kamp Westerbork

Van: Visser, A. Aan: Visser, Fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-08-15 Onderwerp: Verzoek om vrijlating is ingewilligd. Kom spoedig thuis. (Asser Visser zit in barak 3a, bed 67, Kamp Westerbork).

Van: Visser, A. Aan: Visser, Fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-08-15 Onderwerp: Verzoek om vrijlating is ingewilligd. Kom spoedig thuis. (Asser Visser zit in barak 3a, bed 67, Kamp Westerbork).

Briefkaart van A. Visser aan de familie Visser vanuit kamp Westerbork

1944

September 1944

Van: Nieuwkerk, K. J. Plaats: Westerbork, kamp, barak 85 Datum: 1943-09-29 Onderwerp: werkzaam in de Aussendienst, DB6 en behorend tot de Barneveldgroep.

Van: Nieuwkerk, K. J. Plaats: Westerbork, kamp, barak 85 Datum: 1943-09-29 Onderwerp: werkzaam in de Aussendienst, DB6 en behorend tot de Barneveldgroep.

Ausweiskarte van Karel. J. Nieuwkerk in kamp Westerbork

Personen