In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04 Onderwerp: overleden personen in april 1943.

Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04 Onderwerp: overleden personen in april 1943.

Lijst met namen van personen in mei 1943 overleden in kamp Westerbork

Verklaring Aan: Vles, Henri Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-02-24 In tegenstelling tot eerder bericht wordt u morgen niet naar Theresienstadt gedeporteerd.

Verklaring Aan: Vles, Henri Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-02-24 In tegenstelling tot eerder bericht wordt u morgen niet naar Theresienstadt gedeporteerd.

Vrijstelling van deportatie voor Henri Vles

Uitgaande transporten kamp Westerbork

Transport 29 juni 1943 - Sobibor

Van: Heymans van Amstel, E.B. Aan: C. de Jong van Lier Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-08-07 Onderwerp: Beschrijving hoe de Jong van Lier, die Heymans van Amstel in Westerbork wil bezoeken, vanuit de richting Assen bij het kamp moet komen (met talloze (weg-) aanwijzingen en herkenningspunten vanaf Hooghalen naar het kamp toe)

Van: Heymans van Amstel, E.B. Aan: C. de Jong van Lier Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-08-07 Onderwerp: Beschrijving hoe de Jong van Lier, die Heymans van Amstel in Westerbork wil bezoeken, vanuit de richting Assen bij het kamp moet komen (met talloze (weg-) aanwijzingen en herkenningspunten vanaf Hooghalen naar het kamp toe)

Brief van E.B. Heijmans van Amstel aan C. de Jong van Lier vanuit kamp Westerbork

Van: Dienst der Belastingen, Administratie der Registratie Aan: Polak, K. Plaats: Leiden Datum: 1951-03-05 Onderwerp: overeenkomst met de Amsterdamsche Mij van Levensverzekeringen; vraag waarom deze verzekering is afgesloten en of er reeds meerdere uitkeringen plaats hebben gehad

Van: Dienst der Belastingen, Administratie der Registratie Aan: Polak, K. Plaats: Leiden Datum: 1951-03-05 Onderwerp: overeenkomst met de Amsterdamsche Mij van Levensverzekeringen; vraag waarom deze verzekering is afgesloten en of er reeds meerdere uitkeringen plaats hebben gehad

Brief van Dienst der Belastingen aan K. Polak

Datum: 1943-01-24 Onderwerp: maakloon van 10 gulden voor een een pantalon voor mevrouw Stranders-Hartog. Het geldbedrag is door de heer Gosschalk uitbetaald. &nbsp;

Datum: 1943-01-24 Onderwerp: maakloon van 10 gulden voor een een pantalon voor mevrouw Stranders-Hartog. Het geldbedrag is door de heer Gosschalk uitbetaald. &nbsp;

Reçu van Rosette Stranders-de Hartog

Van: Joodsche Raad voor Amsterdam.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-09-14 Onderwerp: Verklaring dat mevrouw van Zanten-van Rooijen werkzaam is voor de Joodsche Raad voor Amsterdam, afdeling Westerbork.&nbsp;

Van: Joodsche Raad voor Amsterdam.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-09-14 Onderwerp: Verklaring dat mevrouw van Zanten-van Rooijen werkzaam is voor de Joodsche Raad voor Amsterdam, afdeling Westerbork.&nbsp;

Foto van een brief van Joodsche Raad voor Amsterdam aan Sara van Zanten-van Rooijen

Verslag van gesprek met dhr. Hazewindus Datum: 1985-12-09 Hazewindus werd aangesteld als leraar Engels in het Centraal Vluchtelingenkamp. Hij kreeg hiervoor geen vergoeding. Doel: de jongeren voor te bereiden op emigratie naar een Engelstalig land; contacten met de kampbevolking; spionnen; smokkelen van brieven; opera Der Fidele Bauer; samen met zijn collega Sperna Weiland stond hij onder directe verantwoordelijkheid van commandant Jacques Schol.

Verslag van gesprek met dhr. Hazewindus Datum: 1985-12-09 Hazewindus werd aangesteld als leraar Engels in het Centraal Vluchtelingenkamp. Hij kreeg hiervoor geen vergoeding. Doel: de jongeren voor te bereiden op emigratie naar een Engelstalig land; contacten met de kampbevolking; spionnen; smokkelen van brieven; opera Der Fidele Bauer; samen met zijn collega Sperna Weiland stond hij onder directe verantwoordelijkheid van commandant Jacques Schol.

Verslag van een gesprek met de heer Hazewindus

Plaatsen in kamp Westerbork

Barakken gebouwd van 1942-1945

Sonder-Ausweis Van: Snoek, Hermine Datum: 1944 Plaats: Westerbork, kamp Gerechtigd om het kamp te verlaten

Sonder-Ausweis Van: Snoek, Hermine Datum: 1944 Plaats: Westerbork, kamp Gerechtigd om het kamp te verlaten

Sonderausweis van Hermine Snoek

Van: Mansfeld, B. Aan: Prins, Piet Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-04 Onderwerp: ontvangen pakket.

Van: Mansfeld, B. Aan: Prins, Piet Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-04 Onderwerp: ontvangen pakket.

Briefkaart van B. Mansfeld aan de familie Prins vanuit kamp Westerbork

Bouw. Bouw van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork. Kamp Westerbork, 1939. Dienstwoningen voor de staf in aanbouw.

Bouw. Bouw van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork. Kamp Westerbork, 1939. Dienstwoningen voor de staf in aanbouw.

van de bouw van twee dienstwoningen in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Transportlijst Gruppe ‘Unbekannte Kinder’ Datum: 1944-09&nbsp; Een tweede pagina ontbreekt.

Transportlijst Gruppe ‘Unbekannte Kinder’ Datum: 1944-09&nbsp; Een tweede pagina ontbreekt.

Lijst met namen van de groep 'Unbekannte Kinder' in kamp Westerbork

Van: de gemeente Heerlen Aan: Diamant, Philip Plaats: Heerlen Datum: 1944-12-22 Onderwerp: inschrijving van Philip Diamant, nadat hij zijn onderduikplek kon verlaten.

Van: de gemeente Heerlen Aan: Diamant, Philip Plaats: Heerlen Datum: 1944-12-22 Onderwerp: inschrijving van Philip Diamant, nadat hij zijn onderduikplek kon verlaten.

Bewijs van inschrijving van Philip Diamant in de gemeente Heerlen

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1942-12-16 Onderwerp: reisvergunningen; doorhalen van sperrstempels van katholieke Joden in kamp Westerbork; fotokopieën maken van persoonsbewijzen, het ontbreken ervan heeft enkele keren tot problemen geleid in kamp Westerbork…

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1942-12-16 Onderwerp: reisvergunningen; doorhalen van sperrstempels van katholieke Joden in kamp Westerbork; fotokopieën maken van persoonsbewijzen, het ontbreken ervan heeft enkele keren tot problemen geleid in kamp Westerbork…

Bulletin nummer 26 van de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag