In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Katz, Käthe&nbsp; Aan: Goldschmidt, M. Plaats: Izbica (District Lublin) Datum: 1942-07 Onderwerp: vermoedelijk wordt de schrijfster doorgestuurd naar Theresienstadt. &nbsp;

Van: Katz, Käthe&nbsp; Aan: Goldschmidt, M. Plaats: Izbica (District Lublin) Datum: 1942-07 Onderwerp: vermoedelijk wordt de schrijfster doorgestuurd naar Theresienstadt. &nbsp;

Briefkaart van Therese Käthe Katz uit het getto Izbica (district Lublin) aan M. Goldschmidt in Nürnberg

Van: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Utrecht&nbsp; Datum: 1950-08-29&nbsp; Onderwerp: onduidelijkheid over welke militaire instantie aandringt op een definitieve overeenkomst voor de aanleg van de schietbanen. Op dat moment zijn Indische Nederlanders in Schattenberg ondergebracht.&nbsp;

Van: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Utrecht&nbsp; Datum: 1950-08-29&nbsp; Onderwerp: onduidelijkheid over welke militaire instantie aandringt op een definitieve overeenkomst voor de aanleg van de schietbanen. Op dat moment zijn Indische Nederlanders in Schattenberg ondergebracht.&nbsp;

Brief

Gedeelte uit een interview met: Siesel (Wahrhaftig), Lotti over haar arrestatie, komst in kamp Westerbork en de manier waarop zijn met een aantal medekampgevangenen wist te ontsnappen tijdens het uitgaande transport van 3 maart 1944. Dit met hulp van mensen in- en buiten het kamp. Tijdens haar poging maakte ze gebruik van een armband van de Fliegende Kolonne/Joodse Raad of OD en een valse Ausweis om het kamp te mogen verlaten voor werkzaamheden buiten het kamp.

Gedeelte uit een interview met: Siesel (Wahrhaftig), Lotti over haar arrestatie, komst in kamp Westerbork en de manier waarop zijn met een aantal medekampgevangenen wist te ontsnappen tijdens het uitgaande transport van 3 maart 1944. Dit met hulp van mensen in- en buiten het kamp. Tijdens haar poging maakte ze gebruik van een armband van de Fliegende Kolonne/Joodse Raad of OD en een valse Ausweis om het kamp te mogen verlaten voor werkzaamheden buiten het kamp.

Interviewfragment met Lotti Siesel-Wahrhaftig over haar ontvluchting uit kamp Westerbork

Van: Jacobi, Fia Aan: Belterman, J. Datum: 1943-04-09 Plaats: Vught, kamp Onderwerp: In Vught aangekomen, maar nog niet in het kamp. Ze zit tussen koffers en pakken te schrijven. Er is veel rumoer. De mensen op het station waren erg aardig. Er werd 2 keer koffie verstrekt.

Van: Jacobi, Fia Aan: Belterman, J. Datum: 1943-04-09 Plaats: Vught, kamp Onderwerp: In Vught aangekomen, maar nog niet in het kamp. Ze zit tussen koffers en pakken te schrijven. Er is veel rumoer. De mensen op het station waren erg aardig. Er werd 2 keer koffie verstrekt.

Briefkaart van Fia Jacobi aan J. Belterman vanuit kamp Vught

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam/Den Haag Datum: 1942-12-03 Onderwerp: gedoopte Joden, wat er met deze groep gaat gebeuren; Gemengd-gehuwden; Joodse Raad stempels 80.000-99.999, verhuizing naar Amsterdam; verhuisaanvragen. &nbsp;

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam/Den Haag Datum: 1942-12-03 Onderwerp: gedoopte Joden, wat er met deze groep gaat gebeuren; Gemengd-gehuwden; Joodse Raad stempels 80.000-99.999, verhuizing naar Amsterdam; verhuisaanvragen. &nbsp;

Bulletin nummer 22 van de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag