In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Plaatsen in kamp Westerbork

Doorgangskamp Westerbork

Strafbarakken

(protestantse) kerkbarak van het Interneringskamp.&nbsp; Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945.&nbsp; De zijde van de barak dat was ingericht als een Protestante kerk.&nbsp; In de katheder een microfoon ingebouwd, zodat de dienst in de barakken te volgen was.

(protestantse) kerkbarak van het Interneringskamp.&nbsp; Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945.&nbsp; De zijde van de barak dat was ingericht als een Protestante kerk.&nbsp; In de katheder een microfoon ingebouwd, zodat de dienst in de barakken te volgen was.

Foto van de kerkbarak voor protestante gedetineerden in Interneringskamp Westerbork

Bouw Bouw Vluchtelingenkamp Westerbork, 1939 Barakken in aanbouw

Bouw Bouw Vluchtelingenkamp Westerbork, 1939 Barakken in aanbouw

van de bouw van een barak in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Verslag van de sterilisatie actie van Hauptsturmbahnfuhrer Aus der Funten.&nbsp; Geschreven door W. Loeb&nbsp;aan N.C.I. (Netherlands Counter Intelligence) Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1945 Volgens Loeb werden &nbsp;gemengd-gehuwden in het voorjaar van 1943 voor de keuze gesteld zich te laten steriliseren of te worden doorgestuurd. Een kleine groep heeft volgens hem deze keuze gemaakt en werd uiteindelijk in Amsterdam behandeld. De grote groep die weigerde is uiteindelijk niet doorgestuurd en in de loop van de zomer van 1943 uit kamp Westerbork ontslagen.

Verslag van de sterilisatie actie van Hauptsturmbahnfuhrer Aus der Funten.&nbsp; Geschreven door W. Loeb&nbsp;aan N.C.I. (Netherlands Counter Intelligence) Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1945 Volgens Loeb werden &nbsp;gemengd-gehuwden in het voorjaar van 1943 voor de keuze gesteld zich te laten steriliseren of te worden doorgestuurd. Een kleine groep heeft volgens hem deze keuze gemaakt en werd uiteindelijk in Amsterdam behandeld. De grote groep die weigerde is uiteindelijk niet doorgestuurd en in de loop van de zomer van 1943 uit kamp Westerbork ontslagen.

Verslag van de sterrilisatie actie van Aus der Funten geschreven door Wim Loeb

Van: Joodsche Raad voor Amsterdam Aan: Goldsteen-Hoen, T.J Datum: 1944-07-10 Plaats: Amsterdam Onderwerp: bericht dat Alfred herstellende is van een breuk en dat door verwisseling van barak een schrijfbeurt is vervallen. Geen reden voor ongerustheid.&nbsp;

Van: Joodsche Raad voor Amsterdam Aan: Goldsteen-Hoen, T.J Datum: 1944-07-10 Plaats: Amsterdam Onderwerp: bericht dat Alfred herstellende is van een breuk en dat door verwisseling van barak een schrijfbeurt is vervallen. Geen reden voor ongerustheid.&nbsp;

Brief van de Joodse Raad aan T.J. Goldsteen-Hoen vanuit Amsterdam

Van: Querido, Levie Aan: wie het betreft Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Onderwerp: de schrijver was misselijk, lang geslapen en van de dokter een opkikker gekregen.

Van: Querido, Levie Aan: wie het betreft Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Onderwerp: de schrijver was misselijk, lang geslapen en van de dokter een opkikker gekregen.

Brief(je) van Levie Querido vanuit kamp Westerbork

Van: Leffie Aan:&nbsp;Beste Dien (Bos, Dina Amelia Elizabeth) Plaats: Amsterdam Datum: 1944-08-23 Onderwerp: De schrijver bedankt Dien voor de sigaretten voor Pim en zal deze in zijn pakje stoppen. Schrijver vertelt verder dat het met paps (schoonvader, Leo Loeb)) &nbsp;heel slecht gaat. Hij heeft hartaanval gehad. Het is een dubbeltje op zijn kant geweest. Hij krijgt voortdurend injecties en is nu voor de derde keer geopereerd (een buisje in de buik). Schrijver hoopt dat paps het haalt. Verder meldt de schrijver dat Pim (Willem Loeb) door een bloedtransfusie (voor zijn vader ¾ liter bloed) een aderinfectie heeft opgelopen, omdat ze hem met een onsteriele naald bloed hebben afgetapt. Hij loopt nu met zijn arm in een slinger.&nbsp;

Van: Leffie Aan:&nbsp;Beste Dien (Bos, Dina Amelia Elizabeth) Plaats: Amsterdam Datum: 1944-08-23 Onderwerp: De schrijver bedankt Dien voor de sigaretten voor Pim en zal deze in zijn pakje stoppen. Schrijver vertelt verder dat het met paps (schoonvader, Leo Loeb)) &nbsp;heel slecht gaat. Hij heeft hartaanval gehad. Het is een dubbeltje op zijn kant geweest. Hij krijgt voortdurend injecties en is nu voor de derde keer geopereerd (een buisje in de buik). Schrijver hoopt dat paps het haalt. Verder meldt de schrijver dat Pim (Willem Loeb) door een bloedtransfusie (voor zijn vader ¾ liter bloed) een aderinfectie heeft opgelopen, omdat ze hem met een onsteriele naald bloed hebben afgetapt. Hij loopt nu met zijn arm in een slinger.&nbsp;

Brief van Leffie aan Dien vanuit Amsterdam

Van: Droppers, J. Aan: Droppers, mej. G. Plaats: Appingedam Datum: 1942-04-06 Onderwerp: Jan Droppers heeft eindelijk weer eens tijd om zijn zuster te schrijven. Het gaat met hem uitstekend, hopelijk met haar ook. Misschien heeft ze thuis bij de ouders al gehoord dat hij momenteel in Appingedam zit, wat minder leuk is maar waaraan hij niets kan veranderen is. Hij hoorde van moeder dat zij afgelopen zaterdag nog thuis is geweest. Hij wilde al eerder naar hun ouders toe, maar kon niet omdat hij naar Appingedam werd overgeplaatst. Hij weet niet wanneer hij weer verlof kan krijgen. Dit zal waarschijnlijk aan het eind van de maand zijn en dan gaat hij er met Ali heen. De groeten aan iedereen en ze moet maar weer spoedig schrijven.

Van: Droppers, J. Aan: Droppers, mej. G. Plaats: Appingedam Datum: 1942-04-06 Onderwerp: Jan Droppers heeft eindelijk weer eens tijd om zijn zuster te schrijven. Het gaat met hem uitstekend, hopelijk met haar ook. Misschien heeft ze thuis bij de ouders al gehoord dat hij momenteel in Appingedam zit, wat minder leuk is maar waaraan hij niets kan veranderen is. Hij hoorde van moeder dat zij afgelopen zaterdag nog thuis is geweest. Hij wilde al eerder naar hun ouders toe, maar kon niet omdat hij naar Appingedam werd overgeplaatst. Hij weet niet wanneer hij weer verlof kan krijgen. Dit zal waarschijnlijk aan het eind van de maand zijn en dan gaat hij er met Ali heen. De groeten aan iedereen en ze moet maar weer spoedig schrijven.

Brief van J. Droppers aan G. Droppers vanuit Appingedam

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam/Den Haag Datum: 1942-10-20 Onderwerp: Sperring van familieleden; gemengde huwelijken; oorlogsonderscheidingen; kamp Westerbork (zenden van levensmiddelen); Lippmann en Rosenthal.

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam/Den Haag Datum: 1942-10-20 Onderwerp: Sperring van familieleden; gemengde huwelijken; oorlogsonderscheidingen; kamp Westerbork (zenden van levensmiddelen); Lippmann en Rosenthal.

Bulletin nummer 15 van de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag