In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

Foto van Martha Julie Müller-Kankelfitz en haar in het kamp geboren zoontje Gert (5-12-1941) Plaats: Westerbork, kamp (Centraal Vluchtelingenkamp). Datum: 1942-06-21

Foto van Martha Julie Müller-Kankelfitz en haar in het kamp geboren zoontje Gert (5-12-1941) Plaats: Westerbork, kamp (Centraal Vluchtelingenkamp). Datum: 1942-06-21

Foto Martha Müller-Kankelfitz en haar zoontje Gert

Gedicht getiteld: Witterveld&nbsp; Geschreven door Poortman, J. in het Drents&nbsp; Over de executie van 10 verzetsstrijders

Gedicht getiteld: Witterveld&nbsp; Geschreven door Poortman, J. in het Drents&nbsp; Over de executie van 10 verzetsstrijders

over de 10 gefusilleerde verzetsstrijders

Verslag Geschreven door Morris Zomerplaag Plaats: Amsterdam Datum: 1945-07-08 Onderwerp: repatriering; terugkeer in Amsterdam; omstandigheden in Bergen-Belsen; transport van Bergen-Belsen naar Theresienstadt; Tröbitz ; bevrijding door de Russen; plundering van het dorp Blz.: 6

Verslag Geschreven door Morris Zomerplaag Plaats: Amsterdam Datum: 1945-07-08 Onderwerp: repatriering; terugkeer in Amsterdam; omstandigheden in Bergen-Belsen; transport van Bergen-Belsen naar Theresienstadt; Tröbitz; bevrijding door de Russen; plundering van het dorp Blz.: 6

Verslag van Morris Zomerplaag

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: van Koppelen-Bannet, Mathilda Aan: de familie Smit-Koppelen Plaats: Rotterdam Datum: 1942-03 Onderwerp: brief ontvangen; enorme koude gehad, het is weer aan het dooien; Mathilda kan slecht tegen de koude en met de gladheid durft zij de straat niet op; Jet is ziek geweest; sinds ze steun heeft mijden de mensen haar; de kolen zijn op; een vraag aan haar kleindochter; over andere familieleden; over het dagelijks leven…&nbsp;

Van: van Koppelen-Bannet, Mathilda Aan: de familie Smit-Koppelen Plaats: Rotterdam Datum: 1942-03 Onderwerp: brief ontvangen; enorme koude gehad, het is weer aan het dooien; Mathilda kan slecht tegen de koude en met de gladheid durft zij de straat niet op; Jet is ziek geweest; sinds ze steun heeft mijden de mensen haar; de kolen zijn op; een vraag aan haar kleindochter; over andere familieleden; over het dagelijks leven…&nbsp;

Brief van Mathilda van Koppelen-Bannet aan het gezin Smit-van Koppelen vanuit Rotterdam

Bewijs van crematie Datum: 23-07-1943 Nr. 440 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Kalf, Abraham geb. 17-11-60 overleden te Westerbork op 19-07-1943 op 22-07-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 23-07-1943 Nr. 440 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Kalf, Abraham geb. 17-11-60 overleden te Westerbork op 19-07-1943 op 22-07-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Abraham Kalf

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam/Den Haag Datum: 1942-08-26 Onderwerp: herziening leidraad betreffenden gemengd-gehuwden, nationaliteiten; gedoopte Joden; deportatie van gezinnen, waarvan de mannen zich in Joodse werkkampen bevinden. De mannen kunnen zich in kamp Westerbork bij hun vrouwen voegen; bijzondere gevallen; frontsoldaten (WOI); ziekte; aanvullende instructie voor medewerkers; vrijstellingen in kamp Westerbork…

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam/Den Haag Datum: 1942-08-26 Onderwerp: herziening leidraad betreffenden gemengd-gehuwden, nationaliteiten; gedoopte Joden; deportatie van gezinnen, waarvan de mannen zich in Joodse werkkampen bevinden. De mannen kunnen zich in kamp Westerbork bij hun vrouwen voegen; bijzondere gevallen; frontsoldaten (WOI); ziekte; aanvullende instructie voor medewerkers; vrijstellingen in kamp Westerbork…

Bulletin nummer 10 van de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag