In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Het gezin Poppers is in september 1929 in de P.J. Lomanlaan in Bussum ingeschreven. Tobias is stempelmaker. Hij heeft een bedrijf in Amsterdam. In 1942 worden de Joodse inwoners van het Gooi gedwongen om naar Amsterdam te verhuizen, waar ze in daartoe aangewezen wijken worden gehuisvest. In september 1942 wordt de stempelmaker Tobias Poppers genoemd in een politierapport. Er is bij hem aan Oude Schans 3 hoog ingebroken. Uit de gezinskaart van de gemeente Amsterdam blijkt dat hij daar met zijn vrouw Frederika, zoon Jacob Tobias en dochter Eleonora ingeschreven stond. Tobias werkt na het gedwongen vertrek naar Amsterdam voor de Joodse Raad als medewerker evacuatie. In de loop van 1943 komt de deportatie van Joden uit Amsterdam op gang. Tobias en Frederika worden na de grote razzia in Amsterdam op 26 mei 1943 in kamp Westerbork ingeschreven. Nog geen week later gaan ze op 1 juni op transport naar Sobibor.&nbsp; Uit het boekje "Struikelstenen Hilversum Bussum", geschreven door Kees Bestebreurtje.&nbsp;

Calendarium kamp Westerbork

1938

Joodse werkkampen

Joods werkkamp Palästina

Verklaring&nbsp; Van: Polak, Henriette Beatrice Aan: Polizeiabteilung des Eidgenössisches Justiz- und Polizeidepartement Plaats: Bern, Zwitserland Datum: 1945-05-31 Onderwerp: ze verklaart dat ze voorlopig als huishoudelijke hulp geplaatst is bij Frau Dr. Imonbersteg.

Verklaring&nbsp; Van: Polak, Henriette Beatrice Aan: Polizeiabteilung des Eidgenössisches Justiz- und Polizeidepartement Plaats: Bern, Zwitserland Datum: 1945-05-31 Onderwerp: ze verklaart dat ze voorlopig als huishoudelijke hulp geplaatst is bij Frau Dr. Imonbersteg.

Verklaring dat Henriëtte Polak voorlopig als huishoudelijke hulp wordt ingezet

Foto van Israel Muller

Van: de Joodse Raad in Den Haag Aan: van der Horst, A. (medewerker) Plaats: Den Haag Datum: 1942-11-01 Onderwerp: namen van medewerkers van de Joodse Raad in Den Haag, die zijn ingeroosterd voor de nachtdienst tot en met 19 december 1942.

Van: de Joodse Raad in Den Haag Aan: van der Horst, A. (medewerker) Plaats: Den Haag Datum: 1942-11-01 Onderwerp: namen van medewerkers van de Joodse Raad in Den Haag, die zijn ingeroosterd voor de nachtdienst tot en met 19 december 1942.

Lijst met namen van medewerkers van de Joodse Raad in Den Haag, die zijn ingeroosterd voor de nachtdienst

Personen