In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Departement van Binnenlandsche Zaken Aan: Gerzon, S.A. Plaats: 's-Gravenhage Datum: 1943-03-12 Onderwerp: Vrijstelling tewerkstelling in Nederland en Duitsland

Van: Departement van Binnenlandsche Zaken Aan: Gerzon, S.A. Plaats: 's-Gravenhage Datum: 1943-03-12 Onderwerp: Vrijstelling tewerkstelling in Nederland en Duitsland

Brief van Departement van Binnenlandsche Zaken aan S.A. Gerzon betreffende vrijstelling tewerkstelling

Van: het Departement van Binnenlandse Zaken&nbsp; Aan: Nieuwkerk, M.B.B. Plaats: Den Haag Datum: 1942-09-28 Onderwerp: vrijstelling van tewerkstelling ook voor de kinderen.&nbsp;

Van: het Departement van Binnenlandse Zaken&nbsp; Aan: Nieuwkerk, M.B.B. Plaats: Den Haag Datum: 1942-09-28 Onderwerp: vrijstelling van tewerkstelling ook voor de kinderen.&nbsp;

Brief van het Departement van Binnenlandse Zaken over vrijstelling van werken in een Joods werkkamp of in het buitenland

Van: het Departement van Binnenlandse Zaken&nbsp; Aan: Nieuwkerk-v.d. Bergh, H.E. Plaats: Den Haag Datum: 1942-09-28 Onderwerp: over vrijstelling van werken in een Joods werkkamp of in het buitenland.

Van: het Departement van Binnenlandse Zaken&nbsp; Aan: Nieuwkerk-v.d. Bergh, H.E. Plaats: Den Haag Datum: 1942-09-28 Onderwerp: over vrijstelling van werken in een Joods werkkamp of in het buitenland.

Van: De Joodse Raad voor Amsterdam, Afdeling Expositur Aan: Tas-van Dam, Esther Plaats: Amsterdam Datum: 1942-08-10 Onderwerp: als medewerker van de Joodse Raad is Esther vrijgesteld van de oproep om te verschijnen voor deportatie naar kamp Westerbork.

Van: De Joodse Raad voor Amsterdam, Afdeling Expositur Aan: Tas-van Dam, Esther Plaats: Amsterdam Datum: 1942-08-10 Onderwerp: als medewerker van de Joodse Raad is Esther vrijgesteld van de oproep om te verschijnen voor deportatie naar kamp Westerbork.

Brief van de Afdeeling Expositur aan Esther Tas-van Dam over vrijstelling van de oproep

Van: Willem Smit &amp; Co's Transformatorfabriek N.V.&nbsp; Aan:&nbsp; Plaats: Nijmegen&nbsp; Datum: 1942-11-07&nbsp; Onderwerp: vrijstelling voor Fritz Tauber om te kunnen blijven werken in het bedrijf.

Van: Willem Smit &amp; Co's Transformatorfabriek N.V.&nbsp; Aan:&nbsp; Plaats: Nijmegen&nbsp; Datum: 1942-11-07&nbsp; Onderwerp: vrijstelling voor Fritz Tauber om te kunnen blijven werken in het bedrijf.

Brief betreft vrijstelling voor Fritz Tauber om in een bedrijf in Nijmegen te blijven werken

Van: Departement van Bin. Zaken&nbsp; Aan: burgemeesters&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1940-11-01&nbsp; Onderwerp: Joden in de Nederlandse vereniging voor luchtbescherming (houding ten opzichte van hen).

Van: Departement van Bin. Zaken&nbsp; Aan: burgemeesters&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1940-11-01&nbsp; Onderwerp: Joden in de Nederlandse vereniging voor luchtbescherming (houding ten opzichte van hen).

Brief van het Departement van Binnenlandse Zaken aan de burgemeesters

1940

November 1940

Van: Polak, S. Aan: Gelder van, A., Fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-07 Onderwerp: aankomst in Westerbork, na een verblijf van 24 uur in de Joodse Schouwburg te Amsterdam; omstandigheden tijdens transport; bagage; stemming.

Van: Polak, S. Aan: Gelder van, A., Fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-07 Onderwerp: aankomst in Westerbork, na een verblijf van 24 uur in de Joodse Schouwburg te Amsterdam; omstandigheden tijdens transport; bagage; stemming.

Briefkaart van S. Polak aan de familie van Gelder vanuit kamp Westerbork

Van: Joodsche raad voor Amsterdam, Sluzker Aan: Barend, Jacob Plaats: Amsterdam Datum: 1943-07-05 Onderwerp: toezending van de Ausnahme-bescheinigung

Van: Joodsche raad voor Amsterdam, Sluzker Aan: Barend, Jacob Plaats: Amsterdam Datum: 1943-07-05 Onderwerp: toezending van de Ausnahme-bescheinigung

Brief van Expositur aan Barend Jacob betreffende Ausnahme-bescheinigung

Ontspanning kamp Westerbork

Filmvertoningen kamp Westerbork

Fotografie kamp Westerbork

Kunst kamp Westerbork

Bibliotheek kamp Westerbork

Cursussen kamp Westerbork

Theater kamp Westerbork

Schrijven kamp Westerbork

Religieus leven kamp Westerbork

Jeugdorganisaties kamp Westerbork

Muziek kamp Westerbork

Sport kamp Westerbork

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1942-08 Onderwerp: aanvulling op herziene leidraad afstempeling oproepingen Joodse werkkampen; uitrusting voor werkverruiming in Duitsland.

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1942-08 Onderwerp: aanvulling op herziene leidraad afstempeling oproepingen Joodse werkkampen; uitrusting voor werkverruiming in Duitsland.

Bulletin nummer 6 van de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: voor wie het betreft Plaats: Amsterdam/Den Haag Datum: 1942-08-16 Onderwerp: instructie voor de medewerkers van de Voorlichtingsbureaus (informatie).&nbsp;

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: voor wie het betreft Plaats: Amsterdam/Den Haag Datum: 1942-08-16 Onderwerp: instructie voor de medewerkers van de Voorlichtingsbureaus (informatie).&nbsp;

Bullletin nummer 4 van de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag