In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Alg. Ned. Beheer van Onroerende Goederen&nbsp; Aan: Gudema, Aron Plaats: Groningen&nbsp; Datum: 1942-06-22&nbsp; Onderwerp: Betaling huurpenningen voor het in bezit zijn van het perceel Engelstilstraat nummer 4 te Winschoten.

Van: Alg. Ned. Beheer van Onroerende Goederen&nbsp; Aan: Gudema, Aron Plaats: Groningen&nbsp; Datum: 1942-06-22&nbsp; Onderwerp: Betaling huurpenningen voor het in bezit zijn van het perceel Engelstilstraat nummer 4 te Winschoten.

Brief van Alg. Ned. Beheer aan Aron Gudema

Van: Stok, A.H., luitenant-kolonel mil. comm. provincie Drenthe Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: te velde Datum: 1945-06-26 Onderwerp: begeleidend briefje over rapport betreffende voormalig N.A.D. kamp Hooghalen. Akkoord met maatregelen genomen door J.G. Buijvoets.

Van: Stok, A.H., luitenant-kolonel mil. comm. provincie Drenthe Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: te velde Datum: 1945-06-26 Onderwerp: begeleidend briefje over rapport betreffende voormalig N.A.D. kamp Hooghalen. Akkoord met maatregelen genomen door J.G. Buijvoets.

Brief van overste A.H. Stok aan J.G. Buijvoets over voormalig N.A.D. kamp Hooghalen

Met echtgenote Esther Presser-Sluijter en dochter Louise Esther Presser

Met echtgenote Esther Presser-Sluijter en dochter Louise Esther Presser

Foto van Maurits Presser

Foto van Esther Magdalena Tas-van Dam met haar nichtje Lini de Winter.

Foto van Esther Magdalena Tas-van Dam met haar nichtje Lini de Winter.

Foto van Esther Magdalena Tas-van Dam en haar nichtje Lini de Winter

Van: Magnus, fam. Plaats: Theresienstadt Onderwerp: bonkaarten voor voedsel of extra voedsel van de verschillende leden van het gezin Magnus tijdens hun verblijf in Theresienstadt.

Van: Magnus, fam. Plaats: Theresienstadt Onderwerp: bonkaarten voor voedsel of extra voedsel van de verschillende leden van het gezin Magnus tijdens hun verblijf in Theresienstadt.

Bonkaarten uit Theresienstadt

Mededeling Van: Buijvoets, J.G. Aan: Commandant Bewakingsdetachement Westerbork (J. Grevelink) Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-04 Onderwerp: legering in het Heidelager/Heidekamp; over werken van vrouwelijke gedetineerden in de barakken van het Heidelager; aardappelen schillen; zonder toestemming meenemen van radio's naar het Heidelager.

Mededeling Van: Buijvoets, J.G. Aan: Commandant Bewakingsdetachement Westerbork (J. Grevelink) Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-04 Onderwerp: legering in het Heidelager/Heidekamp; over werken van vrouwelijke gedetineerden in de barakken van het Heidelager; aardappelen schillen; zonder toestemming meenemen van radio's naar het Heidelager.

Mededeling van J. Buijvoets aan de commandant van het bewakingsdetachement

De Westerborker Nieuws uit het Kamp Westerbork No. 21, 1945-05-14

De Westerborker Nieuws uit het Kamp Westerbork No. 21, 1945-05-14

Kampkrant

Van: Snoek, Hermine Aan: In 't Veld, Nel Plaats: Westerbork, kamp, barak 61 Datum: 1943-01-28 Onderwerp: dank voor twee pakketten

Van: Snoek, Hermine Aan: In 't Veld, Nel Plaats: Westerbork, kamp, barak 61 Datum: 1943-01-28 Onderwerp: dank voor twee pakketten

Briefkaart van Hermine Snoek aan Nel in 't Veld vanuit kamp Westerbork

Van: Aussen, Herta&nbsp; Aan: Renès, N.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-08-03&nbsp; Onderwerp: Werken; omstandigheden; pakketten. Herta werkt nu bij een boer op grote afstand van het kamp. Ze moet twee en een halfuur lopen, heen en weer &nbsp;

Van: Aussen, Herta&nbsp; Aan: Renès, N.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-08-03&nbsp; Onderwerp: Werken; omstandigheden; pakketten. Herta werkt nu bij een boer op grote afstand van het kamp. Ze moet twee en een halfuur lopen, heen en weer &nbsp;

Briefkaart van Herta Aussen aan Netty vanuit kamp Westerbork

Ubersicht des Lagerstandes. Vom 15 juli 1942 - 31 dezember 1943

Ubersicht des Lagerstandes. Vom 15 juli 1942 - 31 dezember 1943

Grafiek

Van: Schol, Jac. Aan: Stern, Samson Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-08-18 Onderwerp: vrij passeren en het dragen van een band; werkzaam als verpleger.

Van: Schol, Jac. Aan: Stern, Samson Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-08-18 Onderwerp: vrij passeren en het dragen van een band; werkzaam als verpleger.

Bewijs voor verpleger Sam Stern om vrij te mogen passeren

Van: Schol, J. Aan: de bewoners Plaats: Westerbork, Centraal Vluchtelingenkamp Datum: 1940-08-22 Onderwerp: opeenvolging in zwaarte van straffen, van een waarschuwing tot een verblijf in de strafbarakken.

Van: Schol, J. Aan: de bewoners Plaats: Westerbork, Centraal Vluchtelingenkamp Datum: 1940-08-22 Onderwerp: opeenvolging in zwaarte van straffen, van een waarschuwing tot een verblijf in de strafbarakken.

Order van kampkommandant J. Schol over de volgorde van straffen

Van: Hammelburg, Joseph en zijn vrouw Elisabeth Aan: Hammelburg, Simon Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12-02 Onderwerp: pakket ontvangen; vader en Frieda zijn nog in kamp Vught en zijn moeder is er niet meer, ze was steeds flink. De schrijver heeft met mensen gesproken die met haar gesproken hebben; met Joseph en zijn vrouw gaat het naar omstandigheden goed, het is afwachten; of Simon zijn vader en Frieda ook wil verzorgen, zolang dat gaat…

Van: Hammelburg, Joseph en zijn vrouw Elisabeth Aan: Hammelburg, Simon Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12-02 Onderwerp: pakket ontvangen; vader en Frieda zijn nog in kamp Vught en zijn moeder is er niet meer, ze was steeds flink. De schrijver heeft met mensen gesproken die met haar gesproken hebben; met Joseph en zijn vrouw gaat het naar omstandigheden goed, het is afwachten; of Simon zijn vader en Frieda ook wil verzorgen, zolang dat gaat…

Brief van Joseph Hammelburg en zijn vrouw aan Simon Hammelburg vanuit kamp Westerbork

Van: Suze Aan: familie Plaats: Den Haag Datum: 1942-07-04 Onderwerp: Mautje is over gegaan naar de tweede klas; Meijer heeft een oproep gekregen om gekeurd te worden, hij is afgekeurd vanwege zijn hart, dieet en rust voorgeschreven; groeten van Meijer en de kinderen; hoe gaat het met Kitty?

Van: Suze Aan: familie Plaats: Den Haag Datum: 1942-07-04 Onderwerp: Mautje is over gegaan naar de tweede klas; Meijer heeft een oproep gekregen om gekeurd te worden, hij is afgekeurd vanwege zijn hart, dieet en rust voorgeschreven; groeten van Meijer en de kinderen; hoe gaat het met Kitty?

Brief van Suze aan haar familie vanuit Amsterdam

Van: Leefsma-Hammelburg, Anna Aan: Hammelburg, Simon Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-26 Onderwerp: kunnen niet op de verjaardag van Simon langskomen. De schrijfster is van plan terug te komen…

Van: Leefsma-Hammelburg, Anna Aan: Hammelburg, Simon Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-26 Onderwerp: kunnen niet op de verjaardag van Simon langskomen. De schrijfster is van plan terug te komen…

Briefkaart van Anna Leefsma-Hammelburg aan Simon Hammelburg vanuit kamp Westerbork

Personen