In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Sleutelberg-Bamberger, Judikje en Sleutelberg Meijer Aan: van Dam-Sleutelberg, Golina en haar gezin&nbsp; Plaats: Farmsum Datum: 1942-08-06 Onderwerp: papier van de Joodse Raad gekregen, wat ze mee moeten nemen bij een oproep; pakje ontvangen? Groeten konden er niet bij, dan zou het ook te zwaar worden; horen jullie nog wel iets van Lena Vissel?…

Van: Sleutelberg-Bamberger, Judikje en Sleutelberg Meijer Aan: van Dam-Sleutelberg, Golina en haar gezin&nbsp; Plaats: Farmsum Datum: 1942-08-06 Onderwerp: papier van de Joodse Raad gekregen, wat ze mee moeten nemen bij een oproep; pakje ontvangen? Groeten konden er niet bij, dan zou het ook te zwaar worden; horen jullie nog wel iets van Lena Vissel?…

Brief van Judikje Sleutelberg-Bamberger en Meijer Sleutelberg aan het gezin van Aron en Golina van Dam-Sleutelberg

Van: Sleutelberg-Bamberger, Judikje en Sleutelberg Meijer Aan: van Dam-Sleutelberg, Golina en haar gezin Plaats: Farmsum Datum: 1942-07-04 Onderwerp: met pa gaat het naar omstandigheden goed; het weer is slecht; Rika is op het moment bij hun en wil ook nog een paar woorden schrijven; Rika heeft zeep gemaakt van scheerzeep en shampoo; gehoord dat Arie een baantje heeft gekregen bij de Joodse Raad. Zo'n baantje is een felicitatie waard…

Van: Sleutelberg-Bamberger, Judikje en Sleutelberg Meijer Aan: van Dam-Sleutelberg, Golina en haar gezin Plaats: Farmsum Datum: 1942-07-04 Onderwerp: met pa gaat het naar omstandigheden goed; het weer is slecht; Rika is op het moment bij hun en wil ook nog een paar woorden schrijven; Rika heeft zeep gemaakt van scheerzeep en shampoo; gehoord dat Arie een baantje heeft gekregen bij de Joodse Raad. Zo'n baantje is een felicitatie waard…

Brief van Judikje Sleutelberg-Bamberger en Meijer Sleutelberg aan Golina van Dam-Sleutelberg

Van: Sleutelberg, Meijer Aan: van Dam-Sleutelberg, Golina en haar gezin Plaats: Farmsum Datum: 1942-09-03 Onderwerp: met Pa gaat het naar omstandigheden goed; aan Mietje geschreven; 12 en 13 september nieuwjaarsviering; heeft Aron het nog druk bij de Joodse Raad?; gisteren de nieuwe bonkaarten gehaald… &nbsp;&nbsp;

Van: Sleutelberg, Meijer Aan: van Dam-Sleutelberg, Golina en haar gezin Plaats: Farmsum Datum: 1942-09-03 Onderwerp: met Pa gaat het naar omstandigheden goed; aan Mietje geschreven; 12 en 13 september nieuwjaarsviering; heeft Aron het nog druk bij de Joodse Raad?; gisteren de nieuwe bonkaarten gehaald… &nbsp;&nbsp;

Brief van Judikje, Borach en Meijer Sleutelberg aan Golina van Dam-Sleutelberg

Van: Sleutelberg-Bamberger, Judikje en Sleutelberg Meijer (en Borach) Aan: van Dam-Sleutelberg, Golina en haar gezin&nbsp; Plaats: Farmsum Datum: 1942-07 Onderwerp: sabbatviering; sturen van bonnen; hopen weer bij elkaar te zijn; Arie is zeker blij dat hij portier geworden is; kop erbij houden tot het laatste toe; is Lena nog in Amsterdam? doe haar de groeten, ook aan alle bekenden…

Van: Sleutelberg-Bamberger, Judikje en Sleutelberg Meijer (en Borach) Aan: van Dam-Sleutelberg, Golina en haar gezin&nbsp; Plaats: Farmsum Datum: 1942-07 Onderwerp: sabbatviering; sturen van bonnen; hopen weer bij elkaar te zijn; Arie is zeker blij dat hij portier geworden is; kop erbij houden tot het laatste toe; is Lena nog in Amsterdam? doe haar de groeten, ook aan alle bekenden…

Brief van Judikje Sleutelberg-Bamberger en Meijer Sleutelberg aan Golina van Dam-Sleutelberg en haar gezin

Van: Hoorn, van, B. Aan: Medema, fam. Plaats: Trein Datum: 1943-05-18 Onderwerp: Bedankje voor alles wat gedaan is. De meisjes zijn op weg naar ‘Duitsland’ Henriette schrijft ook een kaart in de hoop dat een van beide kaarten overkomt. De trein staat stil voor Groningen (emplacement Onnen-Haren). Ze hopen vader weer terug te kunnen zien (Hij was op 19 oktober 1942 al doorgestuurd naar Auschwitz. Hij was via het Joodse werkkamp De Wittebrink begin oktober 1942 in kamp Westerbork terecht gekomen)

Van: Hoorn, van, B. Aan: Medema, fam. Plaats: Trein Datum: 1943-05-18 Onderwerp: Bedankje voor alles wat gedaan is. De meisjes zijn op weg naar ‘Duitsland’ Henriette schrijft ook een kaart in de hoop dat een van beide kaarten overkomt. De trein staat stil voor Groningen (emplacement Onnen-Haren). Ze hopen vader weer terug te kunnen zien (Hij was op 19 oktober 1942 al doorgestuurd naar Auschwitz. Hij was via het Joodse werkkamp De Wittebrink begin oktober 1942 in kamp Westerbork terecht gekomen)

Briefkaart van Betsy van Hoorn aan fam. Medema vanuit de trein

Werken.&nbsp; Werken in het Joodse werkkamp Vledder Datum: 1942.&nbsp; Groepje mannen poseren voor de foto, links zittend in het gras Sallie van Brakel.&nbsp; &nbsp;

Werken.&nbsp; Werken in het Joodse werkkamp Vledder Datum: 1942.&nbsp; Groepje mannen poseren voor de foto, links zittend in het gras Sallie van Brakel.&nbsp; &nbsp;

Een werkpauze voor dwangarbeiders uit het Joodse werkkamp Vledder

Tweede Distributie Stamkaart No. 062705 Van: Boas, Salomon Afgegeven: Amsterdam

Tweede Distributie Stamkaart No. 062705 Van: Boas, Salomon Afgegeven: Amsterdam

Tweede distributiestamkaart van Salomon Boas

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-19 Onderwerp: Settela Steinbach in de deuropening van een wagon.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-19 Onderwerp: Settela Steinbach in de deuropening van een wagon.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-19 Onderwerp: kampcommandant A.K. Gemmeker (nauwelijks zichtbaar) en een andere SS'er op het perron bij de vetrekkende trein.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-19 Onderwerp: kampcommandant A.K. Gemmeker (nauwelijks zichtbaar) en een andere SS'er op het perron bij de vetrekkende trein.

Kampleven Westerbork

Barakleven kamp Westerbork

Van: Stranders, Betty ( via dochter) Aan: Gosschalk, J. Datum: 1943-02-18 (poststempel) Plaats: Westerbork, kamp, barak 36 Onderwerp: pakket ontvangen.

Van: Stranders, Betty ( via dochter) Aan: Gosschalk, J. Datum: 1943-02-18 (poststempel) Plaats: Westerbork, kamp, barak 36 Onderwerp: pakket ontvangen.

Briefkaart van familie Stranders aan familie Gosschalk vanuit kamp Westerbork

Van: Stranders, Louis Aan: Gosschalk, familie Datum: 1942-12 Plaats: Westerbork, kamp, barak 85 Onderwerp: storting 10 gulden, voor wasgoed. Vier pakketten en brief ongeschonden ontvangen. Bij de Joodse Raad voor de beide dochters graag een trainingspak en wollen sjaal aanschaffen. Corrie weet de maat. Beide kinderen zijn erg ziek en hebben hoge koorts. Ze hebben waarschijnlijk mazelen.

Van: Stranders, Louis Aan: Gosschalk, familie Datum: 1942-12 Plaats: Westerbork, kamp, barak 85 Onderwerp: storting 10 gulden, voor wasgoed. Vier pakketten en brief ongeschonden ontvangen. Bij de Joodse Raad voor de beide dochters graag een trainingspak en wollen sjaal aanschaffen. Corrie weet de maat. Beide kinderen zijn erg ziek en hebben hoge koorts. Ze hebben waarschijnlijk mazelen.

van Louis Stranders aan familie Gosschalk vanuit kamp Westerbork

Van: Stranders, S. (via dochter) Aan: Gosschalk, J. Datum: 1943-01-16 Plaats: Westerbork, kamp, barak 36 Onderwerp: pakket ontvangen. Dank.

Van: Stranders, S. (via dochter) Aan: Gosschalk, J. Datum: 1943-01-16 Plaats: Westerbork, kamp, barak 36 Onderwerp: pakket ontvangen. Dank.

Briefkaart van familie Stranders aan J. Gosschalk vanuit kamp Westerbork

Van: Stranders, Louis (geschreven door zijn vrouw Rosette) Aan: Gosschalk, J. Datum: 1943-02-11 Plaats: Westerbork, kamp, barak 71 Onderwerp: Louis is hersteld en gaat weer aan het werk. Betty is bijna genezen van de bof. Selly wordt met de dag beter. Betty's broek en trainingspak hangen aan flarden… ‘We moeten er rekening mee houden dat er een kans bestaat van binnenkort doorgezonden te worden.… Van Vught komt niets…'

Van: Stranders, Louis (geschreven door zijn vrouw Rosette) Aan: Gosschalk, J. Datum: 1943-02-11 Plaats: Westerbork, kamp, barak 71 Onderwerp: Louis is hersteld en gaat weer aan het werk. Betty is bijna genezen van de bof. Selly wordt met de dag beter. Betty's broek en trainingspak hangen aan flarden… ‘We moeten er rekening mee houden dat er een kans bestaat van binnenkort doorgezonden te worden.… Van Vught komt niets…'

Van: Stranders, B.( Betty, op naam van de dochter) Aan: Gosschalk, J. Datum: 1943-02 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: pakket ontvangen. Dank.

Van: Stranders, B.( Betty, op naam van de dochter) Aan: Gosschalk, J. Datum: 1943-02 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: pakket ontvangen. Dank.

Foto van een collage bestaande uit foto's en tekeningen&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: collage is gemaakt voor de verjaardag van dhr. R. Fried.&nbsp;

Foto van een collage bestaande uit foto's en tekeningen&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: collage is gemaakt voor de verjaardag van dhr. R. Fried.&nbsp;

Foto van een collega/tekening ter gelegenheid van de verjaardag van R. Fried in kamp Westerbork

Van: Lierens, A. Aan: Lierens, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-02-09 Onderwerp: dank voor een pakketje nummer 10.

Van: Lierens, A. Aan: Lierens, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-02-09 Onderwerp: dank voor een pakketje nummer 10.

Briefkaart van A. Lierens aan H. Lierens

Aanleg.&nbsp; De aanleg van de spoorlijn in het kamp&nbsp; Kamp Westerbork, 1942.&nbsp; Men is bezig in het kamp Westerbork, op de voorgrond ziet men een grote wals.

Aanleg.&nbsp; De aanleg van de spoorlijn in het kamp&nbsp; Kamp Westerbork, 1942.&nbsp; Men is bezig in het kamp Westerbork, op de voorgrond ziet men een grote wals.

De verharding van het tracé van de aftakking van de spoorlijn in het kamp

Foto van Kaatje Muller-de Vries en haar dochter Grietje. De man is onbekend.

Foto van Kaatje Muller-de Vries en haar dochter Grietje. De man is onbekend.

Foto van Kaatje Muller-de Vries en haar dochter Grietje

Foto van Israel Muller

Foto van Joseph Muller en zijn vrouw Kaatje de Vries

Foto van Kaatje Muller-de Vries

Van: Blits-Lam, Sonja Aan: Veer, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1942-03-12 Onderwerp: wanneer de familie langskomt en of ze het een en ander mee willen nemen of anders aangetekend.

Van: Blits-Lam, Sonja Aan: Veer, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1942-03-12 Onderwerp: wanneer de familie langskomt en of ze het een en ander mee willen nemen of anders aangetekend.

Brief van Sonja Blitz aan de familie Veer vanuit Amsterdam

Van: Baudoin, P.J.M., arts Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Assen Datum: 1945-11-29 Onderwerp: tekst en uitleg over de reden waarom Dr. Baudoin zijn ontslag indiende, namelijk de onwelwillende houding van werknemers in het kamp. Het kwestie ging erover dat Dr. Baudoin voor zijn werk niet kon beschikken over een auto, omdat die gebruikt werd voor vervoer naar een feest in Assen.

Van: Baudoin, P.J.M., arts Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Assen Datum: 1945-11-29 Onderwerp: tekst en uitleg over de reden waarom Dr. Baudoin zijn ontslag indiende, namelijk de onwelwillende houding van werknemers in het kamp. Het kwestie ging erover dat Dr. Baudoin voor zijn werk niet kon beschikken over een auto, omdat die gebruikt werd voor vervoer naar een feest in Assen.

Brief van Dr. Baudoin aan J. G. Buijvoets over het niet krijgen van vervoer naar Assen

Foto van Abraham van Dam, zijn zoon Iszaak en zijn nichtje Carolina de Winter Datum: 1933

Foto van Abraham van Dam, zijn zoon Iszaak en zijn nichtje Carolina de Winter Datum: 1933

Foto van Abraham van Dam, zijn zoon Iszaak en zijn nichtje Carolina de Winter

Personen