In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Bewaking kamp Westerbork

Straffen kamp Westerbork

Mishandelingen kamp Westerbork

Militair Gezag kamp Westerbork

Van: Houtvester in de houtvesterij Assen&nbsp; Aan: College van B&amp;W Westerbork&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1951-02-06&nbsp; Onderwerp: crematorium te Westerbork; bewoners Schattenberg; toekomstige militairen; behoud als monument of sloop.

Van: Houtvester in de houtvesterij Assen&nbsp; Aan: College van B&amp;W Westerbork&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1951-02-06&nbsp; Onderwerp: crematorium te Westerbork; bewoners Schattenberg; toekomstige militairen; behoud als monument of sloop.

Brief van houtvester in de houtvesterij Assen aan het College van B&W Westerbork

Algemeen

Vragen over personen

Vragen over een onderwerp

Vragen over een foto, voorwerp of document

Veelgestelde vragen

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-04-01 Onderwerp: Werner ligt nog steeds in het ziekenhuis, urine onderzoek, zoutloos eten; pakketjes worden in het bijzijn van de barakleiders opengemaakt en de brieven worden in beslag genomen. Dus geen brieven meer bij de pakketjes; vriend J. is niet meer in Scheveningen, maar verder gereisd over de grens (gevangenis in Duitsland?); transporten uit Vught zijn binnengekomen, onder andere de man van Cleo, hij is hersteld van een longontsteking; door de grote transporten is de school opgeheven en wordt de schoolbarak weer als woonbarak gebruikt; er gaan geruchten dat er wekelijks 2000 mensen moeten vertrekken in goederenwagons; Nicht Sara Davidson-Pach is op bezoek geweest, haar oudste dochter was alleen achtergebleven. Sara heeft een deel van haar bagage weer terug is vol optimistisch met haar kinderen op transport gegaan. Of Stella dit aan haar dochter Mirjam wil doorgeven.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-04-01 Onderwerp: Werner ligt nog steeds in het ziekenhuis, urine onderzoek, zoutloos eten; pakketjes worden in het bijzijn van de barakleiders opengemaakt en de brieven worden in beslag genomen. Dus geen brieven meer bij de pakketjes; vriend J. is niet meer in Scheveningen, maar verder gereisd over de grens (gevangenis in Duitsland?); transporten uit Vught zijn binnengekomen, onder andere de man van Cleo, hij is hersteld van een longontsteking; door de grote transporten is de school opgeheven en wordt de schoolbarak weer als woonbarak gebruikt; er gaan geruchten dat er wekelijks 2000 mensen moeten vertrekken in goederenwagons; Nicht Sara Davidson-Pach is op bezoek geweest, haar oudste dochter was alleen achtergebleven. Sara heeft een deel van haar bagage weer terug is vol optimistisch met haar kinderen op transport gegaan. Of Stella dit aan haar dochter Mirjam wil doorgeven.

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit kamp Westerbork

Binnenkomende transporten kamp Westerbork

Binnenkomende transporten kamp Westerbork uit kamp Vught

Binnenkomende transporten kamp Westerbork uit kamp Amersfoort

Binnenkomende transporten kamp Westerbork uit Amsterdam

Kamporganisatie kamp Westerbork

Onderwijs kamp Westerbork

Leraren kamp Westerbork

1943

April 1943

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-01-20 Onderwerp: nieuwe postregeling; 9000 mensen in het kamp, waarvan soms 600 personen in een grote woonbarak. Er zullen 2000 mensen in het kamp achterblijven, de rest gaat naar het nieuwe kamp Vught. Hier zal een Centraal Ziekenhuis voor Nederland worden opgericht; 110 man van de Joodse ordedienst zijn naar Apeldoorn gegaan voor een transport uit het Apeldoornsche Bosch; afgelopen maandag zijn 40 OD'ers naar Amsterdam vertrokken om te helpen met het vervoer van zieken naar kamp Westerbork; veel verzoeken voor Werner via de post met de vraag mensen te helpen die naar kamp Westerbork zijn vertrokken; een tante van Stella bezocht (Vogeltje), zij is ziek en ligt in barak 69; Sal en zijn vrouw bevinden zich in barak 67. Werner heeft hun nog niet ontmoet; de oorlog nadert zijn beslissing.&nbsp;

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-01-20 Onderwerp: nieuwe postregeling; 9000 mensen in het kamp, waarvan soms 600 personen in een grote woonbarak. Er zullen 2000 mensen in het kamp achterblijven, de rest gaat naar het nieuwe kamp Vught. Hier zal een Centraal Ziekenhuis voor Nederland worden opgericht; 110 man van de Joodse ordedienst zijn naar Apeldoorn gegaan voor een transport uit het Apeldoornsche Bosch; afgelopen maandag zijn 40 OD'ers naar Amsterdam vertrokken om te helpen met het vervoer van zieken naar kamp Westerbork; veel verzoeken voor Werner via de post met de vraag mensen te helpen die naar kamp Westerbork zijn vertrokken; een tante van Stella bezocht (Vogeltje), zij is ziek en ligt in barak 69; Sal en zijn vrouw bevinden zich in barak 67. Werner heeft hun nog niet ontmoet; de oorlog nadert zijn beslissing.&nbsp;

Zieken-, verpleeg- en verzorgingstehuizen

Het Apeldoornsche Bosch

Joodse Ordedienst

Transporten buiten kamp Westerbork

Transporten vanuit Kazerne Dossin

Uitwisselingstransporten vanuit Theresienstadt

Transporten vanuit kamp Vught naar het buitenland

Uitwisselingstransporten vanuit Bergen-Belsen

Transporten vanuit kamp Amersfoort naar het buitenland

Het Verloren Transport

Januari 1943

Naziconcentratiekampen

Kamp Vught

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 69

Verzamelplaatsen voor deportatie naar kamp Westerbork

Joods Ziekenhuis Megon Hatsedek

Portugees Israëlitisch Ziekenhuis

Nederlands Israëlitisch Ziekenhuis

Joodsche Invalide

Van: Kruijer, L. Aan: Calligaro, A. (schoonzoon) Plaats: Trein naar Westerbork Datum: 1943-02-04 Onderwerp: Joodsche Raad; Vught; transport naar Westerbork;

Van: Kruijer, L. Aan: Calligaro, A. (schoonzoon) Plaats: Trein naar Westerbork Datum: 1943-02-04 Onderwerp: Joodsche Raad; Vught; transport naar Westerbork;

Briefkaart van L. Kruijer aan A. Calligaro vanuit de trein

Joodse Raden

Joodse Raad voor Amsterdam

Expositur

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-03-12 Onderwerp: Werner verheugd zich op zijn aanstaande bezoek aan Amsterdam. Het is wederzijds. Over de inhoud van het programma (bezoeken en dergelijke) zullen ze het nog hebben. Werner zal terecht komen in een huis aan de Vechtstraat; Over kamp Vught weet hij niet veel. In ieder geval de berichten die in Westerbork binnenkomen zijn niet goed. Vandaag kwam er weer een transport uit Vught binnen; het voorlaatste transport ging volgens de geruchten naar Lublin.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-03-12 Onderwerp: Werner verheugd zich op zijn aanstaande bezoek aan Amsterdam. Het is wederzijds. Over de inhoud van het programma (bezoeken en dergelijke) zullen ze het nog hebben. Werner zal terecht komen in een huis aan de Vechtstraat; Over kamp Vught weet hij niet veel. In ieder geval de berichten die in Westerbork binnenkomen zijn niet goed. Vandaag kwam er weer een transport uit Vught binnen; het voorlaatste transport ging volgens de geruchten naar Lublin.

Anti-Joodse maatregelen

Uitgaande transporten kamp Westerbork

Transporten naar Sobibor

Vrijstellingen van deportatie vanuit kamp Westerbork

Verlof kamp Westerbork

Binnenkomende transport kamp Westerbork 21 maart 1944

Maart 1943

Vrijstelling door ziekte kamp Westerbork

Vrijstelling wegens ziekte

120.000 Stempel

Alte Lagerinsassen

Gedoopte Joden vrijstelling kamp Westerbork

Callmeyer vrijstelling kamp Westerbork

Gekochte vrijstellingen kamp Westerbork

Frontkämpfer Sperre kamp Westerbork

Palestina vrijstelling kamp Westerbork

Vrijstelling op basis van een buitenlandse nationaliteit kamp Westerbork

Barneveld vrijstelling kamp Westerbork

Stammliste in kamp Westerbork

Weinreb vrijstelling

Vitamine R

Vrijlating uit kamp Westerbork

Groene stempel

Blauwe stempel

Gemengd gehuwden vrijstelling kamp Westerbork

Platzen van vrijstellingslijsten kamp Westerbork

Rüstungs Sperre kamp Westerbork

Vrijstelling op basis van connecties in het buitenland kamp Westerbork

Misbruik van macht gevangenen in kamp Westerbork

Van: de Gouw-Kleyberg, J Aan:&nbsp;familie van Dam Plaats: Kaatsheuvel Datum: 1928-11-13&nbsp; Onderwerp: brief naar aanleiding van het overlijden van Izak van Dam. De schrijfster heeft nog een schuld bij hem staan.

Van: de Gouw-Kleyberg, J Aan:&nbsp;familie van Dam Plaats: Kaatsheuvel Datum: 1928-11-13&nbsp; Onderwerp: brief naar aanleiding van het overlijden van Izak van Dam. De schrijfster heeft nog een schuld bij hem staan.

Brief van J. de Gouw-Kleijberg naar aanleiding van het overlijden van Izak van Dam in 1928