We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

Van: van Bergen, Chaja Aan: van Bergen-Diamant, Nora Plaats:&nbsp; Datum: 1946-07-28 Onderwerp: beschrijving over de opvang waar ze terecht is gekomen, 11 kamers, 2 wc's, een winkel en een melkindustrie; een grote tuin…; over dag-invullingen en activiteiten; schuilen tijdens een regenbui met onweer; over een dode kat..&nbsp;

Van: van Bergen, Chaja Aan: van Bergen-Diamant, Nora Plaats:&nbsp; Datum: 1946-07-28 Onderwerp: beschrijving over de opvang waar ze terecht is gekomen, 11 kamers, 2 wc's, een winkel en een melkindustrie; een grote tuin…; over dag-invullingen en activiteiten; schuilen tijdens een regenbui met onweer; over een dode kat..&nbsp;

Brief van Chaja van Bergen aan haar moeder vanuit Engeland

Calendarium kamp Westerbork

1974

Van: Bolt, F, firma Aan: Joodse klanten Plaats: Groningen Datum: 1942-07-09 Onderwerp: het niet meer thuis kunnen leveren van brood aan Joodse klanten Daarnaast een document over het uitsluiten van Joden als abonnees (16379-02).&nbsp; Recept voor het maken van brood zonder gist (16379-03).&nbsp;

Van: Bolt, F, firma Aan: Joodse klanten Plaats: Groningen Datum: 1942-07-09 Onderwerp: het niet meer thuis kunnen leveren van brood aan Joodse klanten Daarnaast een document over het uitsluiten van Joden als abonnees (16379-02).&nbsp; Recept voor het maken van brood zonder gist (16379-03).&nbsp;

Brief en mededeling over het leveren van brood aan de Joodse gemeenschap in Groningen

Bekendmaking&nbsp; Datum:&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Dienstzeiten der Kleiderkammer.

Bekendmaking&nbsp; Datum:&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Dienstzeiten der Kleiderkammer.

Bekendmaking van Dienstzeiten der Kleiderkammer

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag, Afdeling Tewerkstelling en Evacuatie Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam/Den Haag Datum: 1942-08 Onderwerp: uit te zenden (leeftijds-)categorieën (voor tewerkstelling); gronden van vrijstelling; uitstel van deportatie; huwelijken; combinatie van familieleden.&nbsp;

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag, Afdeling Tewerkstelling en Evacuatie Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam/Den Haag Datum: 1942-08 Onderwerp: uit te zenden (leeftijds-)categorieën (voor tewerkstelling); gronden van vrijstelling; uitstel van deportatie; huwelijken; combinatie van familieleden.&nbsp;

Bulletin nummer 2 van de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag

Van: Stodel, Sientje en Max Aan: lieve ouders Plaats: Amsterdam, schouwburg&nbsp; Datum: juli 1942 Onderwerp: uitgebreide beschrijving van de omstandigheden en de dagelijkse bezigheden in de Hollandsche schouwburg, over aankomst, verblijf en mogelijk vertrek naar kamp Westerbork.

Van: Stodel, Sientje en Max Aan: lieve ouders Plaats: Amsterdam, schouwburg&nbsp; Datum: juli 1942 Onderwerp: uitgebreide beschrijving van de omstandigheden en de dagelijkse bezigheden in de Hollandsche schouwburg, over aankomst, verblijf en mogelijk vertrek naar kamp Westerbork.

Brief van Max en Sientje Stodel aan hun ouders vanuit de Hollandsche Schouwburg

Aan: Magnus, Simon Datum: 1945-04-20 Onderwerp: voorgedragen voor een voor het buitenland samengestelde reisgroep. De datum van het transport zal nog worden bekend gemaakt.

Aan: Magnus, Simon Datum: 1945-04-20 Onderwerp: voorgedragen voor een voor het buitenland samengestelde reisgroep. De datum van het transport zal nog worden bekend gemaakt.

Mededeling voor Simon Magnus over eventuele deportatie/evacuatie uit Theresienstadt

Ziekenhuis met patiënten op bedden gezeten.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-1944&nbsp; Bij mooi werden patiënten zover dat mogelijk was buiten in de zon gezet.

Ziekenhuis met patiënten op bedden gezeten.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-1944&nbsp; Bij mooi werden patiënten zover dat mogelijk was buiten in de zon gezet.

Patiënten van het kampziekenhuis op hun bed in de open lucht

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam/Den Haag Datum: 1942-11-18 Onderwerp: het zenden van rugzakken naar kamp Westerbork voor personen die zich bijvoorbeeld in kamp Amersfoort bevinden, vermeld onder andere ‘Depot’ ; gemengd-gehuwden; verscherping controle Lippmann-Rosenthal in kamp Westerbork; pakketpost naar kamp Westerbork met distributievrije levensmiddelen…

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam/Den Haag Datum: 1942-11-18 Onderwerp: het zenden van rugzakken naar kamp Westerbork voor personen die zich bijvoorbeeld in kamp Amersfoort bevinden, vermeld onder andere ‘Depot’ ; gemengd-gehuwden; verscherping controle Lippmann-Rosenthal in kamp Westerbork; pakketpost naar kamp Westerbork met distributievrije levensmiddelen…

Bulletin nummer 21 van de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag

Bescheinigung - vergunning Afgegeven door der befehlshaber der Sicherheitspolizei und des SD. Mevrouw Katz-Goldschmidt mag buiten de toegestane tijden inkopen doen en een markt bezoeken in Arnhem. Datum: 1944-07-03

Bescheinigung - vergunning Afgegeven door der befehlshaber der Sicherheitspolizei und des SD. Mevrouw Katz-Goldschmidt mag buiten de toegestane tijden inkopen doen en een markt bezoeken in Arnhem. Datum: 1944-07-03

Vergunning waarmee Kaatje Katz-Goldsmit het kamp tijdelijk mag verlaten

Van: Presser, Louise Aan: Huizinga-Swaluw, Christine (moeder) en Huizinga, Mietje (halfzus) Plaats: Hollandsche Schouwburg Datum: 1943-6-16 Onderwerp: afscheidsbrief, want bijna naar Westerbork; wellicht nog kans op vrijstelling van transport, maar hoop is gering; hoop op weerzien

Van: Presser, Louise Aan: Huizinga-Swaluw, Christine (moeder) en Huizinga, Mietje (halfzus) Plaats: Hollandsche Schouwburg Datum: 1943-6-16 Onderwerp: afscheidsbrief, want bijna naar Westerbork; wellicht nog kans op vrijstelling van transport, maar hoop is gering; hoop op weerzien

Brief van Louise Presser aan Christine Huizinga-Swaluw en Mietje Huizinga

Personen