In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Bewijs van crematie Datum: 18-03-1943 Nr. 121 De Ambtenaar van den Burgerlijke Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Eichwald, Egon geb. 19-10-83 overleden 16-03-1943 te Westerbork op: 17-03-1043 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 18-03-1943 Nr. 121 De Ambtenaar van den Burgerlijke Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Eichwald, Egon geb. 19-10-83 overleden 16-03-1943 te Westerbork op: 17-03-1043 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Egon Eichwald

Egon Eichwald was scheikundig ingenieur en had in zijn laboratorium een grote hoeveelheid cyaankalium gemaakt. Zijn vrouw Julie Mosberg verklaarde, dat hij dit deed omdat ze van plan waren om zich, als het leven door de tijdsomstandigheden ondraaglijk zou worden, gezamenlijk het leven zouden nemen. De cyaankalium had hij bij zich, toen hij in de nacht van 15 op 16 maart 1943 met zijn vrouw en twee zussen werd overgebracht naar kamp Westerbork. Julie Eichwald-Mosberg werd opgenomen in het ziekenhuis, Egon en zijn zussen Margarethe en Alice kwamen terecht in barak 55. Daar hebben zij in de avond van 16 maart 1943 zelfmoord gepleegd door de cyaankali te drinken. Julie Eichwald-Mosberg is een maand later in het ziekenhuis van kamp Westerbork overleden.

Kampleven Westerbork

Dienstreizen kamp Westerbork

Bewijs van crematie Datum: 17-03-1943 Nr. 122 De Ambtenaar van den Burgerlijke Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Eichwald, Margarethe geb. 03-12-93 overleden 16-03-1943 te Westerbork op: 17-03-1043 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 17-03-1943 Nr. 122 De Ambtenaar van den Burgerlijke Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Eichwald, Margarethe geb. 03-12-93 overleden 16-03-1943 te Westerbork op: 17-03-1043 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Margarethe Eichwald

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 190 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Mosberg, Julie Luise Grete geb. 11-02-94 overleden te Westerbork op 13-04-1943 op: 15-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 190 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Mosberg, Julie Luise Grete geb. 11-02-94 overleden te Westerbork op 13-04-1943 op: 15-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Julie Luise Grete Mosberg

Breslauer, W.R. Tweespan aan het koren maaien.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943.&nbsp; De menner, achter rechts is Arthur Pins (1906).

Breslauer, W.R. Tweespan aan het koren maaien.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943.&nbsp; De menner, achter rechts is Arthur Pins (1906).

Kampgevangenen op een tweespan aan het koren maaien

Oude man.&nbsp; Getekend door: Metz-Baumgarten, Herta.&nbsp; Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-1945.&nbsp; Liggende oude man.

Oude man.&nbsp; Getekend door: Metz-Baumgarten, Herta.&nbsp; Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-1945.&nbsp; Liggende oude man.

Tekening van Herta Metz-Baumgarten in Theresienstadt

Rosa van der Hal-Prins Plaats: Amsterdam Datum: 1945-09-15 Voor Sieg Toekomstverwachtingen Gelijk aan inv.nr. 7877-18

Rosa van der Hal-Prins Plaats: Amsterdam Datum: 1945-09-15 Voor Sieg Toekomstverwachtingen Gelijk aan inv.nr. 7877-18

Gedicht van Rosa van der Hal-Prins

Van: Khan-Holland van, Reina Geboren: 1912-10-31, Ruinen Overleden: 1942-10-19, Auschwitz

Van: Khan-Holland van, Reina Geboren: 1912-10-31, Ruinen Overleden: 1942-10-19, Auschwitz

Foto van Reina Kahn-van Holland

Van: Dr. de Jong, M. (Marcus) Aan: Willems, D. Plaats: Barneveld Datum: 1942-12-23 Onderwerp: bedankt voor de brief en het overbrengen van zijn gevoelens; het gezin De Jong begint te wennen aan de nieuwe locatie; het wordt wel voller en het is daardoor behelpen; bezoek is nog niet mogelijk, totdat er een regeling komt; misschien kan Willems het op de zondag proberen; de schrijver wil zich aan wijden aan een vertaling van een boek over de Portugese avonturier Fradique Mendes (fictie).

Van: Dr. de Jong, M. (Marcus) Aan: Willems, D. Plaats: Barneveld Datum: 1942-12-23 Onderwerp: bedankt voor de brief en het overbrengen van zijn gevoelens; het gezin De Jong begint te wennen aan de nieuwe locatie; het wordt wel voller en het is daardoor behelpen; bezoek is nog niet mogelijk, totdat er een regeling komt; misschien kan Willems het op de zondag proberen; de schrijver wil zich aan wijden aan een vertaling van een boek over de Portugese avonturier Fradique Mendes (fictie).

Briefkaart van Dr. M. de Jong aan D. Willems vanuit De Schaffelaar in Barneveld

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 4

Van: Gemeente Amsterdam Aan: ouders Joodse leerlingen Plaats: Amsterdam Datum: 1941-09-11 Onderwerp: Joodse kinderen worden met ingang van 1 september niet meer tot openbare en niet-Joodse bijzondere scholen toegelaten en moeten worden samengebracht in scholen die voor Joodse kinderen zijn bestemd en waar Joodse leerkrachten les geven

Van: Gemeente Amsterdam Aan: ouders Joodse leerlingen Plaats: Amsterdam Datum: 1941-09-11 Onderwerp: Joodse kinderen worden met ingang van 1 september niet meer tot openbare en niet-Joodse bijzondere scholen toegelaten en moeten worden samengebracht in scholen die voor Joodse kinderen zijn bestemd en waar Joodse leerkrachten les geven

van de Gemeente Amsterdam aan de ouders van Joodse leerlingen

Van: Gemeente Amsterdam Aan: ouders van C.A.M. de Vries Plaats: Amsterdam Datum: 1942-08 Onderwerp: aanvulling op circulaire betreffende verordening tav joden (onderwijs) Zie ook 5521-03 + enveloppe (5521-09-1)

Van: Gemeente Amsterdam Aan: ouders van C.A.M. de Vries Plaats: Amsterdam Datum: 1942-08 Onderwerp: aanvulling op circulaire betreffende verordening tav joden (onderwijs) Zie ook 5521-03 + enveloppe (5521-09-1)

Brief van Gemeente Amsterdam aan de ouders van C.A.M. de Vries

Anti-Joodse maatregelen

Openbaar onderwijs voor Joden verboden

Verwijdering Joden van universiteiten en hogescholen

Joodse scholen

Hamburger Kazerne.&nbsp; Getekend door: Metz-Baumgarten, Herta. Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-1945.&nbsp; Hamburger kazerne, Erster Hof.&nbsp; Op de andere zijde tekening T 12-015 / 7737-45

Hamburger Kazerne.&nbsp; Getekend door: Metz-Baumgarten, Herta. Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-1945.&nbsp; Hamburger kazerne, Erster Hof.&nbsp; Op de andere zijde tekening T 12-015 / 7737-45

Van: Frankforter-Meijer, Hilda Aan: familie Zoutman Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-01-20 Onderwerp: Dagelijks leven in het kamp, werk in de centrale keuken (aardappels schillen), kinderen gaan naar school, wens om meer brieven te ontvangen&nbsp;

Van: Frankforter-Meijer, Hilda Aan: familie Zoutman Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-01-20 Onderwerp: Dagelijks leven in het kamp, werk in de centrale keuken (aardappels schillen), kinderen gaan naar school, wens om meer brieven te ontvangen&nbsp;

Brief van Hilda Frankforter-Meijer aan familie Zoutman vanuit kamp Westerbork

Personen