In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Medische Dienst Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-10-23 Onderwerp: Lijst van overtollig medisch materiaal met prijsindicatie.

Van: Medische Dienst Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-10-23 Onderwerp: Lijst van overtollig medisch materiaal met prijsindicatie.

Lijst van overtollig medisch materiaal in Interneringskamp Westerbork

Van: Lam, Jettie Aan: Blits, Sonja Plaats: Amsterdam Datum: 1942-03-17 Onderwerp: of ze elkaar kunnen ontmoeten in Jaarsveld.

Van: Lam, Jettie Aan: Blits, Sonja Plaats: Amsterdam Datum: 1942-03-17 Onderwerp: of ze elkaar kunnen ontmoeten in Jaarsveld.

Briefkaart van Jettie Lam aan haar zus Sonja Blits-Lam

Getuigschrift voor Refendar Walter Kauffmann werkzaam geweest in Alfeld/Leine.

Getuigschrift voor Refendar Walter Kauffmann werkzaam geweest in Alfeld/Leine.

Getuigschrift voor Refendar Walter Kauffmann werkzaam geweest in Alfeld/Leine

Van: Vader (Abraham Hamburg) Aan: Hamburg, Flora Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-dinsdagavond Onderwerp: Transporten (Ze kunnen mogelijk blijven. Ze stonden al drie keer op het punt om naar Polen te vertrekken. De schrijver is in barak 85 ondergebracht, een barak voor ‘blijvers’); pakketten; dagelijks leven In bijbehorende enveloppe (4622-2-1)

Van: Vader (Abraham Hamburg) Aan: Hamburg, Flora Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-dinsdagavond Onderwerp: Transporten (Ze kunnen mogelijk blijven. Ze stonden al drie keer op het punt om naar Polen te vertrekken. De schrijver is in barak 85 ondergebracht, een barak voor ‘blijvers’); pakketten; dagelijks leven In bijbehorende enveloppe (4622-2-1)

Brief van Abraham Hamburg aan Flora Hamburg vanuit kamp Westerbork

Van:&nbsp;(Waterman)-Lopes Cardozo, Henriette Aan: Waterman, Nathan Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-07-28 Onderwerp: dagelijks leven in kamp, een pakketje is welkom, de kinderen werken erg hard bij boeren buiten het kamp, rogge binden, Voor Mautje is het een uur lopen vanaf het kamp. Hij werkt bij de boer met twee anderen. Chaja werkt nog verderop in een ploeg van acht personen. De beide kinderen komen roetzwart thuis en zijn haast niet schoon te krijgen. Henriettes man Barend is verhuisd en woont nu in dezelfde barak (mannenafdeling).

Van:&nbsp;(Waterman)-Lopes Cardozo, Henriette Aan: Waterman, Nathan Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-07-28 Onderwerp: dagelijks leven in kamp, een pakketje is welkom, de kinderen werken erg hard bij boeren buiten het kamp, rogge binden, Voor Mautje is het een uur lopen vanaf het kamp. Hij werkt bij de boer met twee anderen. Chaja werkt nog verderop in een ploeg van acht personen. De beide kinderen komen roetzwart thuis en zijn haast niet schoon te krijgen. Henriettes man Barend is verhuisd en woont nu in dezelfde barak (mannenafdeling).

Briefkaart van Henriette Waterman-Lopes-Cardozo aan Nathan Waterman vanuit kamp Westerbork

Van: Acohen, Maurits Aan: zijn kinderen Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-04-19 Onderwerp: beiden zijn gezond. Ze hoeven niet te werken; de post loopt goed…

Van: Acohen, Maurits Aan: zijn kinderen Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-04-19 Onderwerp: beiden zijn gezond. Ze hoeven niet te werken; de post loopt goed…

Briefkaart van Maurits Acohen vanuit Theresienstadt

Mededeling Van: Joodsche Raad kampafdeling Haarlem Aan: Joodsche Raad Haarlem Plaats: Haarlem Datum: 1942-09-28 Onderwerp: medegegeven ten behoeven van de heer A.B. de Vries te Haarlem, rugzakken, broodzakken, dekens en eetnappen. De heer A.B. de Vries bevond zich op dat moment in de gevangenis aan de Amstelveense weg en zou naar kamp Westerbork worden gestuurd.

Mededeling Van: Joodsche Raad kampafdeling Haarlem Aan: Joodsche Raad Haarlem Plaats: Haarlem Datum: 1942-09-28 Onderwerp: medegegeven ten behoeven van de heer A.B. de Vries te Haarlem, rugzakken, broodzakken, dekens en eetnappen. De heer A.B. de Vries bevond zich op dat moment in de gevangenis aan de Amstelveense weg en zou naar kamp Westerbork worden gestuurd.

Mededeling Joodsche Raad kampafdeling Haarlem aan de Joodsche Raad Haarlem

Verzet kamp Westerbork

Groep Westerweel

Van: Alg. Ned. Beheer van Onroerende Goederen&nbsp; Aan: Gudema, Aron Plaats: Groningen&nbsp; Datum: 1942-06-22&nbsp; Onderwerp: Betaling huurpenningen voor het in bezit zijn van het perceel Engelstilstraat nummer 4 te Winschoten.

Van: Alg. Ned. Beheer van Onroerende Goederen&nbsp; Aan: Gudema, Aron Plaats: Groningen&nbsp; Datum: 1942-06-22&nbsp; Onderwerp: Betaling huurpenningen voor het in bezit zijn van het perceel Engelstilstraat nummer 4 te Winschoten.

Brief van Alg. Ned. Beheer aan Aron Gudema

Van: Stok, A.H., luitenant-kolonel mil. comm. provincie Drenthe Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: te velde Datum: 1945-06-26 Onderwerp: begeleidend briefje over rapport betreffende voormalig N.A.D. kamp Hooghalen. Akkoord met maatregelen genomen door J.G. Buijvoets.

Van: Stok, A.H., luitenant-kolonel mil. comm. provincie Drenthe Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: te velde Datum: 1945-06-26 Onderwerp: begeleidend briefje over rapport betreffende voormalig N.A.D. kamp Hooghalen. Akkoord met maatregelen genomen door J.G. Buijvoets.

Brief van overste A.H. Stok aan J.G. Buijvoets over voormalig N.A.D. kamp Hooghalen

Met echtgenote Esther Presser-Sluijter en dochter Louise Esther Presser

Met echtgenote Esther Presser-Sluijter en dochter Louise Esther Presser

Foto van Maurits Presser

Foto van Esther Magdalena Tas-van Dam met haar nichtje Lini de Winter.

Foto van Esther Magdalena Tas-van Dam met haar nichtje Lini de Winter.

Foto van Esther Magdalena Tas-van Dam en haar nichtje Lini de Winter

Personen