In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

"Ik werd met enige kennissen in een bananenwagen gestopt..."

Het treinbord

Een jongen vereeuwigd in hout

Onze Max is een reuzelieve schat…”

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina vind je een overzicht van verhalen over kamp Westerbork. Zo kun je meer te weten komen over personen die in het kamp gevangen zaten of over objecten uit onze collecties. Ook bieden we themaverhalen aan en laten we zien welke locaties in Nederland, direct of indirect, een verbinding hebben met kamp Westerbork. 

Verhalen

Barakken.&nbsp; Barakken in aanbouw.&nbsp; Westerbork, Vluchtelingenkamp.&nbsp; Kamp Westerbork, 1939.&nbsp;

Barakken.&nbsp; Barakken in aanbouw.&nbsp; Westerbork, Vluchtelingenkamp.&nbsp; Kamp Westerbork, 1939.&nbsp;

van de bouw van barakken in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Kladblaadje met een opsomming van gebruiksvoorwerpen: vork, mes, lepel…. Haupstrasse 8 (Theresienstadt). Daarnaast een slecht leesbare tekst: (…) iedere morgen een etensbak afgeven…

Kladblaadje met een opsomming van gebruiksvoorwerpen: vork, mes, lepel…. Haupstrasse 8 (Theresienstadt). Daarnaast een slecht leesbare tekst: (…) iedere morgen een etensbak afgeven…

Lijst met een opsomming van gebruiksvoorwerpen in Theresienstadt

Van: Heringa &amp; Wuthrich&nbsp; Aan: (Cahen)Beurze- de Vries, J.&nbsp; Plaats: Haarlem&nbsp; Datum: 1942-02-12&nbsp; Onderwerp: rekening voor werkzaamheden aan centrale verwarmingsinstallatie (betreft gevorderd huis).

Van: Heringa &amp; Wuthrich&nbsp; Aan: (Cahen)Beurze- de Vries, J.&nbsp; Plaats: Haarlem&nbsp; Datum: 1942-02-12&nbsp; Onderwerp: rekening voor werkzaamheden aan centrale verwarmingsinstallatie (betreft gevorderd huis).

Brief van Heringa&Wutrich aan J. (Cahen) Beurze-de Vries

Algemeen

Vragen over personen

Vragen over een onderwerp

Vragen over een foto, voorwerp of document

Veelgestelde vragen

Arnold de Smitt is op 24 mei 1897 geboren te Amsterdam. Hij trouwde op 16 juli 1924 in Amsterdam met Rebecca Berkhof, &nbsp;geboren 30 augustus 1899.Ze woonden vanaf 1938 aan de Koopman van Boekerenstraat 26 in Den Haag. Arnold en Rebecca zijn op 13 november 1942 in kamp Westerbork aangekomen en ondergebracht in barak 70. Zij zijn op 2 maart 1943, dus op het allereerste transport, afgevoerd naar Sobibor, waar ze na een treinreis van drie dagen op 5 maart 1943 aankwamen en bijna onmiddellijk om het leven zijn gebracht.

Sonder-Ausweis Van: Lijdesdorff, R. Plaats: Westerbork, kamp Voor het verlaten van Kamp Westerbork, voor het verrichten van werkzaamheden Bijz.: Ondertekend door Frau Hassel.

Sonder-Ausweis Van: Lijdesdorff, R. Plaats: Westerbork, kamp Voor het verlaten van Kamp Westerbork, voor het verrichten van werkzaamheden Bijz.: Ondertekend door Frau Hassel.

Toestemming voor René Lijdesdorff om buiten het kamp te mogen werken

Sophia Meyer-Kayser is op 1 februari 1944 vanuit kamp Westerbork naar Scheveningen overgebracht.&nbsp;Op de transportlijst staat: „Transport nach Scheveningen zur Überstellung in das Internierungslager Liebenau“. Dit was op basis van haar buitenlandse nationaliteit. Na het overlijden van haar Duitse echtgenoot had ze volgens de Peruaanse wetgeving haar oorspronkelijke nationaliteit weer teruggekregen: ze was op het moment van binnenkomst in kamp Westerbork op 19-5-1943 dus officieel Peruaanse.&nbsp; Sophia Meyer-Kaiser is op 24-4-1945 &nbsp;in Liebenau-Biberach bevrijd.&nbsp;Ze werd ondergebracht in het Britse DP-camp (displaced persons) in Jordanbad bei Biberach. In februari 1946 keerde zij terug naar Amsterdam.

Foto van Marcus Meents

Personen