In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Het machinegebouw van de oude waterzuivering Plaats: woonoord Schattenberg Datum: 1959

Het machinegebouw van de oude waterzuivering Plaats: woonoord Schattenberg Datum: 1959

Foto van het machinegebouw van de oude waterzuivering in het woonoord Schattenberg

Een stapelbed in barak 61 Getekend door: Birman, Otto Plaats: Westerbork, kamp Datum:&nbsp;1943-1945 Een stapelbed in barak 61 met daarop een aantal persoonlijke bezittingen.

Een stapelbed in barak 61 Getekend door: Birman, Otto Plaats: Westerbork, kamp Datum:&nbsp;1943-1945 Een stapelbed in barak 61 met daarop een aantal persoonlijke bezittingen.

Tekening, potlood van een stapelbed in barak 61 getekend door Otto Birman

Kaart met indeling elektriciteitsgroepen&nbsp; Afkomstig uit barak 7.&nbsp; Schema in kleur aangegeven.&nbsp; Op achterzijde diverse aantekeningen. Ws. meterstanden met namen van bewoners.

Kaart met indeling elektriciteitsgroepen&nbsp; Afkomstig uit barak 7.&nbsp; Schema in kleur aangegeven.&nbsp; Op achterzijde diverse aantekeningen. Ws. meterstanden met namen van bewoners.

Kaart met indeling electriciteitsgroepen in barak 7

Barak met spelende kinderen Getekend door: Birman, Otto Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Spelende kinderen voor een familiebarak.

Barak met spelende kinderen Getekend door: Birman, Otto Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Spelende kinderen voor een familiebarak.

Tekening, aquarel van een familie barak en spelende kinderen getekend door Otto Birman

Van: de Burgerlijke Stand Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam Datum: 1950-04-14 Onderwerp: overlijden van Maurits Mulder Canter.

Van: de Burgerlijke Stand Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam Datum: 1950-04-14 Onderwerp: overlijden van Maurits Mulder Canter.

Uittreksel uit de Burgerlijke Stand van Amsterdam betreffende het overlijden van Maurits Mulder Canter

Contacten kamp Westerbork met overheden

Commissariaat Ambonezenzorg

Joseph Israël Reinhold wordt in 1916 in Keulen geboren. Hij komt in 1939 naar Borne als één van de Palestina pioniers, jonge mensen die zich willen bekwamen in praktische beroepen om in Palestina een nieuwe gemeenschap op te bouwen. De meesten werken bij boerenbedrijven en velen overleven de oorlog, waarschijnlijk door hun hoge organisatiegraad. Joseph, die loodgieter van beroep is, kiest in april 1940 voor een functie bij Spanjaard. In de oorlog woont hij, net als Wolf Engländer, bij de broers Van Gelder aan de Grotestraat. In 1942 vertrekt hij gedwongen naar Amsterdam, waar hij op 26 augustus trouwt met Sara Voorzanger. Begin oktober komen beiden in kamp Westerbork terecht en gaan op 15 oktober 1942 op transport gesteld naar Auschwitz. Joseph weet te overleven, zijn vrouw is na aankomst is Auschwitz vermoord. &nbsp; Dat Joseph Reinhold de oorlog heeft overleefd, werd bij toeval ontdekt door een brief uit een nalatenschap. De brief kwam uit de Verenigde Staten en is in 1947 geschreven door Joseph Reinhold. In die brief beschrijft hij hoe hij verschillende kampen overleefde. Deze informatie is door het Rode Kruis bevestigd. Zij ontdekten zijn overleving enkele jaren geleden toen een zoon van hem om meer informatie vroeg over Sara Voorzanger, de eerste vrouw van Joseph. Joseph Reinhold stierf in 1994 - 77 jaar oud - in Jefferson, Ohio. De steen voor Joseph Reinhold is verwijderd in december 2015.&nbsp; Bron: http://www.stolpersteine-borne.nl/joseph_reinhold.htm

Marianna Hammelburg-Bierman met haar man Mourits Hammelburg

Marianna Hammelburg-Bierman met haar man Mourits Hammelburg

Foto van Marianne Hammelburg-Bierman en haar man Mourits Hammelburg

Personen