In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Bureau Dr. Wachtel Aan: wie het betreft Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07-15 Onderwerp: geboorten en overlijden in het kamp.

Van: Bureau Dr. Wachtel Aan: wie het betreft Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07-15 Onderwerp: geboorten en overlijden in het kamp.

Bericht nummer 41 van Bureau Dr. Wachtel over overlijden en geboorten in kamp Westerbork

Van: &nbsp;Bureau Dr. Wachtel Aan: wie het betreft Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-31 Onderwerp: overlijden en geboorte in het kamp. De twee overleden personen zijn als kampgevangene in het Academisch Ziekenhuis te Groningen overleden.

Van: &nbsp;Bureau Dr. Wachtel Aan: wie het betreft Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-31 Onderwerp: overlijden en geboorte in het kamp. De twee overleden personen zijn als kampgevangene in het Academisch Ziekenhuis te Groningen overleden.

Bericht nummer 19 van Bureau Dr. Wachtel over overlijden en geboorte in kamp Westerbork

Van: Bureau Dr. Wachtel Aan: wie het betreft Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-07 Onderwerp: geboorten en overlijden.

Van: Bureau Dr. Wachtel Aan: wie het betreft Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-07 Onderwerp: geboorten en overlijden.

Bericht nummer 25 van Bureau Dr. Wachtel over overlijden en geboorten in kamp Westerbork

Bericht over geboorten en overlijden Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-09 Onderwerp: geboorten en overlijden in het kamp. Een persoon is in het Academisch Ziekenhuis te Groningen overleden.

Bericht over geboorten en overlijden Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-09 Onderwerp: geboorten en overlijden in het kamp. Een persoon is in het Academisch Ziekenhuis te Groningen overleden.

Bericht over geboorten en overlijden in kamp Westerbork

Van: Bureau Dr. Wachtel Aan: wie het betreft Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-04 Onderwerp: overlijden, geboorten en een huwelijken.

Van: Bureau Dr. Wachtel Aan: wie het betreft Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-04 Onderwerp: overlijden, geboorten en een huwelijken.

Bericht nummer 23 van Bureau Dr. Wachtel over overlijden, geboorten en huwelijken in kamp Westerbork

Van: De Fliegende Kolonne (FK) Datum: 1943-06-09 Onderwerp: de namen van meer dan zestig kampgevangenen, die werkzaam zijn geweest voor de FK. &nbsp;

Van: De Fliegende Kolonne (FK) Datum: 1943-06-09 Onderwerp: de namen van meer dan zestig kampgevangenen, die werkzaam zijn geweest voor de FK. &nbsp;

Namenlijst van de Fliegende Kolonne, de bagage afdeling

Armband Westerbork, kamp Betreft een armband van de Fliegende Kolonne Geel met zwarte inkt bedrukte 'FK 56' armband. Achterkant is vastgenaaid en wordt aan de bovenkant tevens door een veiligheidspeld vastgehouden.

Armband Westerbork, kamp Betreft een armband van de Fliegende Kolonne Geel met zwarte inkt bedrukte 'FK 56' armband. Achterkant is vastgenaaid en wordt aan de bovenkant tevens door een veiligheidspeld vastgehouden.

Armband van de Fliegende Kolonne

Van: De Fliegende Kolonne (FK) Datum: 1943-09-28 Plaats: Westerbork, kamp, barakken, 14, 21, 37, 38, 41, 43. 46, 48, 62, 63, 66, 68, 69, 71, 73, en 83. Onderwerp: namen van kampgevangenen die werkzaam zijn bij de FK met een indeling van de barakken waar zij woonachtig zijn.

Van: De Fliegende Kolonne (FK) Datum: 1943-09-28 Plaats: Westerbork, kamp, barakken, 14, 21, 37, 38, 41, 43. 46, 48, 62, 63, 66, 68, 69, 71, 73, en 83. Onderwerp: namen van kampgevangenen die werkzaam zijn bij de FK met een indeling van de barakken waar zij woonachtig zijn.

Van: De Fliegende Kolonne (FK) Datum: 1943-03-23 Onderwerp: namen van kampgevangenen werkzaam voor de FK. Op de lijst is een driedeling gemaakt: -personen met een Rode Z (stempel) (A.K., Alte Kampinsassen);&nbsp; -personen werkzaam voor de Zentralstelle (Bagageafdeling kamp Westerbork, z.g. Politiesperre); &nbsp; -personen zonder stempel.

Van: De Fliegende Kolonne (FK) Datum: 1943-03-23 Onderwerp: namen van kampgevangenen werkzaam voor de FK. Op de lijst is een driedeling gemaakt: -personen met een Rode Z (stempel) (A.K., Alte Kampinsassen);&nbsp; -personen werkzaam voor de Zentralstelle (Bagageafdeling kamp Westerbork, z.g. Politiesperre); &nbsp; -personen zonder stempel.

Van: Büro Dr. Wachtel Aan: wie het betreft Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-30 Onderwerp: geboorte van Renata Wallage en het overlijden van vier personen.&nbsp;

Van: Büro Dr. Wachtel Aan: wie het betreft Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-30 Onderwerp: geboorte van Renata Wallage en het overlijden van vier personen.&nbsp;

Bericht van Bureau Dr. Wachtel over overlijden en geboorte in kamp Westerbork

Voetbalelftal.&nbsp; Een voetbalelftal in het Durchgangslager.&nbsp; Kamp Westerbork, (mei) 1943.&nbsp; Het FK-elftal voor de wedstrijd tegen de OD. Foto genomen op de appelplaats.&nbsp; Laatste rij uiterst rechts de heer B.J.Asscher.&nbsp; Middelste rij, uiterst rechts de administrateur van de FK.&nbsp; In het midden de heer Y. Plantinga. Voorste rij in het midden de heer Jacques Tailleur.&nbsp; &nbsp;

Voetbalelftal.&nbsp; Een voetbalelftal in het Durchgangslager.&nbsp; Kamp Westerbork, (mei) 1943.&nbsp; Het FK-elftal voor de wedstrijd tegen de OD. Foto genomen op de appelplaats.&nbsp; Laatste rij uiterst rechts de heer B.J.Asscher.&nbsp; Middelste rij, uiterst rechts de administrateur van de FK.&nbsp; In het midden de heer Y. Plantinga. Voorste rij in het midden de heer Jacques Tailleur.&nbsp; &nbsp;

Het voetbalelftal van de Fliegende Kolonne

Im Jahre 1943 in Westerbork geboren Van: Abt. Bev. B. St. Aan: Büro Dr. Wachtel Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-08 Onderwerp: geboorte van een tiental kinderen.

Im Jahre 1943 in Westerbork geboren Van: Abt. Bev. B. St. Aan: Büro Dr. Wachtel Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-08 Onderwerp: geboorte van een tiental kinderen.

Bericht aan het Bureau Dr. Wachtel over de geboorte van een tiental kinderen in kamp Westerbork

Geboren te Westerbork Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-07 Onderwerp: de geboorte van Aleida Aptroot.

Geboren te Westerbork Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-07 Onderwerp: de geboorte van Aleida Aptroot.

Bericht over de geboorte van Aleida Aptroot in kamp Westerbork

Geboren in Lager Westerbork Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05 Onderwerp: de geboorte van Tine Bloemendaal; Clarence Eduard Frank; Heleen Judith van Thijn.

Geboren in Lager Westerbork Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05 Onderwerp: de geboorte van Tine Bloemendaal; Clarence Eduard Frank; Heleen Judith van Thijn.

Bericht over de geboorte van een drietal kinderen in kamp Westerbork

Geboren in Lager Westerbork Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05 Onderwerp: de geboorte van Jacques Lenson.

Geboren in Lager Westerbork Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05 Onderwerp: de geboorte van Jacques Lenson.

Bericht over de geboorte van Jacques Lenson in kamp Westerbork

Bericht over overleden personen en een geboorte in kamp Westerbork Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-23 Onderwerp: overlijden en geboorte in het kamp.

Bericht over overleden personen en een geboorte in kamp Westerbork Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-23 Onderwerp: overlijden en geboorte in het kamp.

Bericht over overleden personen en een geboorte in kamp Westerbork

Geboren in Lager Westerbork Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-21 Onderwerp: de geboorte van Benard Gobets.

Geboren in Lager Westerbork Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-21 Onderwerp: de geboorte van Benard Gobets.

Bericht over de geboorte van Bernard Gobets in kamp Westerbork

Im Lager Westerbork geboren Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05 Onderwerp: de geboorte van Rudolf Victor Presser; Jacques Lenson en Bernard Gobets.

Im Lager Westerbork geboren Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05 Onderwerp: de geboorte van Rudolf Victor Presser; Jacques Lenson en Bernard Gobets.

Im Jahre 1943 in Westerbork geboren Van: Abt. Bev. B. St. Aan: Büro Dr. Wachtel Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-28 Onderwerp: geboorte van een viertal kinderen.

Im Jahre 1943 in Westerbork geboren Van: Abt. Bev. B. St. Aan: Büro Dr. Wachtel Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-28 Onderwerp: geboorte van een viertal kinderen.

Bericht aan Bureau Dr. Wachtel over de geboorte van vier kinderen in kamp Westerbork

Van: Huisman, Emanuel Aan: Brandel, familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-11-20 Onderwerp: de schrijver is werkzaam in Port Natal (Assen); ontvangst van verschillende pakketten; bij ieder pakket huilt liesje; twee bekenden zijn in kamp Westerbork terecht gekomen als strafgeval; ook vele kennissen…

Van: Huisman, Emanuel Aan: Brandel, familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-11-20 Onderwerp: de schrijver is werkzaam in Port Natal (Assen); ontvangst van verschillende pakketten; bij ieder pakket huilt liesje; twee bekenden zijn in kamp Westerbork terecht gekomen als strafgeval; ook vele kennissen…

Briefkaart van Emanuel Huisman aan de familie Brandel vanuit Assen (Port Natal)

Van: Huisman, Emanuel Aan: Brandel, familie Plaats: Westerbork, kamp, barak 70 Datum: 1943-10-07 Onderwerp: pakketjes, goede zorgen; met alle drie kinderen is het fijn; Liesje heeft het druk met de verzorging van de kinderen; de twee oudsten gaan naar school…; pakketten tot 2 kilo…

Van: Huisman, Emanuel Aan: Brandel, familie Plaats: Westerbork, kamp, barak 70 Datum: 1943-10-07 Onderwerp: pakketjes, goede zorgen; met alle drie kinderen is het fijn; Liesje heeft het druk met de verzorging van de kinderen; de twee oudsten gaan naar school…; pakketten tot 2 kilo…

Briefkaart van Emanuel Huisman aan de familie Brandel

Van: Huisman-Lees, E. (geschreven door Emanuel) Aan: Brandel, familie Plaats: Westerbork, kamp, barak 70 Datum: 1943-12-30 Onderwerp: schrijfdag; Loesje (Louise) probeert al te lopen, het is een kind om op te vreten…. Ze heeft waterpokken gehad, is weer een pond aangekomen; Jetty en Elly zijn schatten…, en Liesje (de moeder) is vanouds de hele dag bezig; geef de groeten aan de bekenden uit de buurt; het giet op het moment van schrijven (woensdagavond); de schrijfster werkt de hele dag, ze vindt het prettig en ze slaapt als een roos; ze zijn zuinig op alles wat is toegestuurd door de familie Brandel… &nbsp;

Van: Huisman-Lees, E. (geschreven door Emanuel) Aan: Brandel, familie Plaats: Westerbork, kamp, barak 70 Datum: 1943-12-30 Onderwerp: schrijfdag; Loesje (Louise) probeert al te lopen, het is een kind om op te vreten…. Ze heeft waterpokken gehad, is weer een pond aangekomen; Jetty en Elly zijn schatten…, en Liesje (de moeder) is vanouds de hele dag bezig; geef de groeten aan de bekenden uit de buurt; het giet op het moment van schrijven (woensdagavond); de schrijfster werkt de hele dag, ze vindt het prettig en ze slaapt als een roos; ze zijn zuinig op alles wat is toegestuurd door de familie Brandel… &nbsp;

Foto van Barend Cozijn en dochter Sinie

Personen