In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Samson, Marie en Samson-Polak, A. Aan: Fluck, mevrouw Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08 Onderwerp: zijn nu weer samen; Brits paspoort en bevestiging Brits te zijn. Dochter is gescheiden; stuur een pakket; moeder is nog steeds in het ziekenhuis.

Van: Samson, Marie en Samson-Polak, A. Aan: Fluck, mevrouw Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08 Onderwerp: zijn nu weer samen; Brits paspoort en bevestiging Brits te zijn. Dochter is gescheiden; stuur een pakket; moeder is nog steeds in het ziekenhuis.

Brief van moeder en dochter aan mevrouw Fluck vanuit kamp Westerbork

Algemene bepalingen.&nbsp; OD Strafbarakken.&nbsp; Bewoners van kamp Westerbork.&nbsp; Kamp Westerbork, 1944-05-25.&nbsp; Onderwerp: algemene bepalingen van de Ordedienst.&nbsp; Vervolg van &nbsp;inv.nr. 107 (F 534-059)

Algemene bepalingen.&nbsp; OD Strafbarakken.&nbsp; Bewoners van kamp Westerbork.&nbsp; Kamp Westerbork, 1944-05-25.&nbsp; Onderwerp: algemene bepalingen van de Ordedienst.&nbsp; Vervolg van &nbsp;inv.nr. 107 (F 534-059)

Algemene bepalingen voor de bewoners van kamp Westerbork

Foto van Salomon Hartog Polak (1887-1942) en zijn vrouw Elsje Polak-Gosschalk (1897-1942).

Foto van Salomon Hartog Polak (1887-1942) en zijn vrouw Elsje Polak-Gosschalk (1897-1942).

Foto van Salomon Hartog Polak en zijn vrouw Elsje Polak-Gosschalk

Van: Burgemeester en Wethouders en het hoofd van de school Aan: van Dam, Joseph Plaats: Amsterdam Datum: 1909-12-21 Onderwerp: ereprijs voor gedrag en vlijt.

Van: Burgemeester en Wethouders en het hoofd van de school Aan: van Dam, Joseph Plaats: Amsterdam Datum: 1909-12-21 Onderwerp: ereprijs voor gedrag en vlijt.

Oorkonde/Ereprijs voor Joseph van Dam voor gedrag en vlijt op de O.L.S.

Van: Querido, Levie Aan: vrienden Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-16 Onderwerp: alles goed, best gezond; pakket- en briefpost; ‘ met Jonnie gaat het ook goed, die is op de 63 (barak), tegenover ons, maar een andere rij’ . (De schrijver woont in barak 55); over een volmacht naar Manus Dikhoff, gegeven en weer ingetrokken; notariële commissie van de Joodse Raad in kamp Westerbork (barak 34); van weduwe (Judtih) Benavente-Querido krijgt hij wekelijks een brood. (Zij zit ook in barak 55, vrouwengedeelte)…

Van: Querido, Levie Aan: vrienden Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-16 Onderwerp: alles goed, best gezond; pakket- en briefpost; ‘ met Jonnie gaat het ook goed, die is op de 63 (barak), tegenover ons, maar een andere rij’ . (De schrijver woont in barak 55); over een volmacht naar Manus Dikhoff, gegeven en weer ingetrokken; notariële commissie van de Joodse Raad in kamp Westerbork (barak 34); van weduwe (Judtih) Benavente-Querido krijgt hij wekelijks een brood. (Zij zit ook in barak 55, vrouwengedeelte)…

Brief van Levie Querido aan zijn vrienden vanuit kamp Westerbork

Wachttoren en afrastering&nbsp; Foto van een aquarel&nbsp; Van: Birman, O.&nbsp; Plaats: Westerbork, &nbsp;kamp Datum: 1943.

Wachttoren en afrastering&nbsp; Foto van een aquarel&nbsp; Van: Birman, O.&nbsp; Plaats: Westerbork, &nbsp;kamp Datum: 1943.

Foto van een aquarel van Otto Birman van een wachttoren en afrastering in kamp Westerbork

Breslauer, W.R. Portretfoto van baby&nbsp; Kamp Westerbork, 1943-1944 Er zijn verschillende baby's door Breslauer gefotografeerd.

Breslauer, W.R. Portretfoto van baby&nbsp; Kamp Westerbork, 1943-1944 Er zijn verschillende baby's door Breslauer gefotografeerd.

Portret van een baby in kamp Westerbork

Van: Theresienstadt, Ghetto, Gesundheitswesen Aan: Magnus, Simon Plaats: Theresienstadt Onderwerp: inentingskaart Datum: 1944-1945

Van: Theresienstadt, Ghetto, Gesundheitswesen Aan: Magnus, Simon Plaats: Theresienstadt Onderwerp: inentingskaart Datum: 1944-1945

Bewijs van inentingen in Theresienstadt van Simon Magnus

Overzicht van het kamp gezien vanaf het veld. Foto van een tekening van J.H. Gosschalk Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05

Overzicht van het kamp gezien vanaf het veld. Foto van een tekening van J.H. Gosschalk Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05

Foto van een tekening van het overzicht van het kamp vanaf het heideveld door J.H. Gosschalk

Van: Heymans van Amstel, E.B. Aan: C. de Jong van Lier Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12-18 Onderwerp: ontslag uit het ziek, werken, de bouw van een stenen barak van 10 x 50 meter, lezen van boeken

Van: Heymans van Amstel, E.B. Aan: C. de Jong van Lier Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12-18 Onderwerp: ontslag uit het ziek, werken, de bouw van een stenen barak van 10 x 50 meter, lezen van boeken

Brief van E.B. Heijmans van Amstel aan C. de Jong van Lier vanuit kamp Westerbork

Van: van Koppelen-Bannet, Mathilda Aan: de familie Smit-Koppelen Plaats: Rotterdam Datum: 1942-05-02 Onderwerp: brieven worden niet ontvangen; verlangend naar een weerzien; brief aan het Rode Kruis geschreven; van Peer nog niets gehoord; met haar gezondheid gaat het redelijk. ze slaapt slecht. Er gaat van alles door haar hoofd heen…

Van: van Koppelen-Bannet, Mathilda Aan: de familie Smit-Koppelen Plaats: Rotterdam Datum: 1942-05-02 Onderwerp: brieven worden niet ontvangen; verlangend naar een weerzien; brief aan het Rode Kruis geschreven; van Peer nog niets gehoord; met haar gezondheid gaat het redelijk. ze slaapt slecht. Er gaat van alles door haar hoofd heen…

Brief van Mathilda van Koppelen-Bannet aan het gezin Smit-van Koppelen vanuit Rotterdam

Van: Roos-Gosschalk, H. Aan: Annie en andere gezinsleden Plaats: Deventer Datum: 1938-06-01 Onderwerp: Annie heeft een dochter gekregen; over zorg en dergelijke; goede relatie…

Van: Roos-Gosschalk, H. Aan: Annie en andere gezinsleden Plaats: Deventer Datum: 1938-06-01 Onderwerp: Annie heeft een dochter gekregen; over zorg en dergelijke; goede relatie…

Brief van H. Roos-Gosschalk aan Annie... vanuit Deventer

Van: Kolthoff, Hanna Aan: Wolf (moeder) Plaats: Westerbork, kamp, barak 35 Datum: 1943 Onderwerp: pakket ontvangen.

Van: Kolthoff, Hanna Aan: Wolf (moeder) Plaats: Westerbork, kamp, barak 35 Datum: 1943 Onderwerp: pakket ontvangen.

Briefkaart van Hanna Kolthoff aan haar moeder vanuit kamp Westerbork

Foto van Louis Hammelburg en zijn vrouw Christina Hammelburg-Bierman

Foto van Louis Hammelburg en zijn vrouw Christina Hammelburg-Bierman

Foto van Louis Hammelburg

Briefkaart Van: Kwieser, Henri Aan: Meijer, Emanuel Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-27 Onderwerp: Henri vindt het jammer dat hij niets hoort van de familie Meijer. Uit de berichten die hij uit Amsterdam heeft gekregen heef hij opgemaakt dat het daar allesbehalve prettig is. Van de gelegenheid om terug te gaan maakt hij in ieder geval maar geen gebruik, tenzij hij terug moet. Bevat stempel Joodse Raad voor Amsterdam, afd. Westerbork.

Briefkaart Van: Kwieser, Henri Aan: Meijer, Emanuel Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-27 Onderwerp: Henri vindt het jammer dat hij niets hoort van de familie Meijer. Uit de berichten die hij uit Amsterdam heeft gekregen heef hij opgemaakt dat het daar allesbehalve prettig is. Van de gelegenheid om terug te gaan maakt hij in ieder geval maar geen gebruik, tenzij hij terug moet. Bevat stempel Joodse Raad voor Amsterdam, afd. Westerbork.

Briefkaart van Henri Kwieser aan E. Meijer vanuit kamp Westerbork

Een dienstwoning achter afrastering (huis 1) Foto van een tekening van Gosschalk, J.H.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-11

Een dienstwoning achter afrastering (huis 1) Foto van een tekening van Gosschalk, J.H.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-11

Foto van een tekening van een dienstwoning en afrastering door J.H. Gosschalk

Foto van Sophia Cohen-Hammelburg en haar man Jacob Cohen

Foto van Sophia Cohen-Hammelburg en haar man Jacob Cohen

Foto van Sophia Cohen-Hammelburg en haar man Jacob Cohen

Personen