In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Commissaris der Koningin Drenthe Aan: Dulfer, R.V. Plaats: Assen Datum: 1966-12-27 Onderwerp: Herinneringsteken Westerbork In 1969 zal volgens de brief het kamp volledig ontruimd zijn. Het zou daarna het moment zijn om een monument te plaatsen.

Van: Commissaris der Koningin Drenthe Aan: Dulfer, R.V. Plaats: Assen Datum: 1966-12-27 Onderwerp: Herinneringsteken Westerbork In 1969 zal volgens de brief het kamp volledig ontruimd zijn. Het zou daarna het moment zijn om een monument te plaatsen.

Brief over het plaatsen van een herinneringsteken

Monumenten in kamp Westerbork

Nationaal Monument

Calendarium kamp Westerbork

1966

Van: Poppers, M.M.&nbsp; Aan: Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1972-07-26&nbsp; Onderwerp: opmerkingen over (on)bereikbaarheid (vanwege de Radiosterrenwacht) en de bewegwijzering naar het herinneringsteken (Nationaal Monument).

Van: Poppers, M.M.&nbsp; Aan: Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1972-07-26&nbsp; Onderwerp: opmerkingen over (on)bereikbaarheid (vanwege de Radiosterrenwacht) en de bewegwijzering naar het herinneringsteken (Nationaal Monument).

Brief van M.M. Poppers aan Staatsbosbeheer

Van:&nbsp; Aan:&nbsp; Plaats:&nbsp; Datum:&nbsp; Onderwerp: inzake aanleg/bouw van het herinneringsteken (Nationaal Monument).

Van:&nbsp; Aan:&nbsp; Plaats:&nbsp; Datum:&nbsp; Onderwerp: inzake aanleg/bouw van het herinneringsteken (Nationaal Monument).

Brief met aantekeningen betreffende de aanleg van het Nationaal Monument

Van: Provinciaal Bestuur van Drenthe Aan: de Staten van de provincie Drenthe Plaats: Assen Datum: 1957-11-08 Onderwerp: Israelmonument te Westerbork

Van: Provinciaal Bestuur van Drenthe Aan: de Staten van de provincie Drenthe Plaats: Assen Datum: 1957-11-08 Onderwerp: Israelmonument te Westerbork

Brief over het plaatsen van een monument

Van: Provinciaal Bestuur van Drenthe Aan: Provinciale Staten van Drenthe Plaats: Assen Datum: 1970-02-10 Onderwerp: Herinneringsteken Westerbork Een beschrijving van het monument en de maker ervan: Ralph Prins&nbsp;

Van: Provinciaal Bestuur van Drenthe Aan: Provinciale Staten van Drenthe Plaats: Assen Datum: 1970-02-10 Onderwerp: Herinneringsteken Westerbork Een beschrijving van het monument en de maker ervan: Ralph Prins&nbsp;

Van: Tolk &amp; Co., C.V. Industrie.-&amp; Handelsonderneming Aan: de afdeling buitendienst Plaats: Heemstede Datum: 1945-08-20 Onderwerp: factuur huur maand augustus en gevraagde spoormateriaal. Tevens een huurachterstand vanaf 1 juni.

Van: Tolk &amp; Co., C.V. Industrie.-&amp; Handelsonderneming Aan: de afdeling buitendienst Plaats: Heemstede Datum: 1945-08-20 Onderwerp: factuur huur maand augustus en gevraagde spoormateriaal. Tevens een huurachterstand vanaf 1 juni.

Verzoek van Tolk&Co over het betalen van huur van spoorwegmaterieel

Van: Tolk&amp;Co., Handelsonderneming Aan: afdeling Buitendienst Plaats: Heemstede Datum: 1945-08-01 Onderwerp: verzamelrekening nr. 11377 inzake materiaalhuur: spoor, wissels, railbuiger, een dommekracht, kiepwagens, dwarsliggers en een locomotief (eigendom steenfabriek ‘Over-Betuwe’).

Van: Tolk&amp;Co., Handelsonderneming Aan: afdeling Buitendienst Plaats: Heemstede Datum: 1945-08-01 Onderwerp: verzamelrekening nr. 11377 inzake materiaalhuur: spoor, wissels, railbuiger, een dommekracht, kiepwagens, dwarsliggers en een locomotief (eigendom steenfabriek ‘Over-Betuwe’).

Rekening van Tolk&Co in verband met huur van spoorwegmaterieel aan de afdeling Buitendienst van het Interneringskamp Westerbork

Van: Tolk&amp;Co., Handelsonderneming Aan:&nbsp;afdeling Buitendienst Plaats: Heemstede Datum: 1945-08-01 Onderwerp: Verzamelrekening (doorslagpapier) nr. 11377 inzake materiaalhuur: spoor, wissels, railbuiger, een dommekracht, kiepwagens, dwarsliggers…

Van: Tolk&amp;Co., Handelsonderneming Aan:&nbsp;afdeling Buitendienst Plaats: Heemstede Datum: 1945-08-01 Onderwerp: Verzamelrekening (doorslagpapier) nr. 11377 inzake materiaalhuur: spoor, wissels, railbuiger, een dommekracht, kiepwagens, dwarsliggers…

Van: Tolk&amp;Co., Handelsonderneming Aan: afd. Buitendienst Plaats: Heemstede Datum: 1945-08-01 Onderwerp: verzamelrekening nr. 11377 inzake materiaalhuur: spoor, wissels, railbuiger, een dommekracht, kiepwagens, dwarsliggers…

Van: Tolk&amp;Co., Handelsonderneming Aan: afd. Buitendienst Plaats: Heemstede Datum: 1945-08-01 Onderwerp: verzamelrekening nr. 11377 inzake materiaalhuur: spoor, wissels, railbuiger, een dommekracht, kiepwagens, dwarsliggers…

Van: Tolk&amp;Co., Handelsonderneming Aan: afdeling Buitendienst Plaats: Heemstede Datum: 1945-07-31 Onderwerp: smalspoorbaan en de eventuele verkoop aan kamp Westerbork van dwarsliggers.

Van: Tolk&amp;Co., Handelsonderneming Aan: afdeling Buitendienst Plaats: Heemstede Datum: 1945-07-31 Onderwerp: smalspoorbaan en de eventuele verkoop aan kamp Westerbork van dwarsliggers.

Brief van Tolk&Co over eventuele aanschaf van smalspoormaterieel (dwarsliggers) in plaats van het betalen van huur

Van: Tolk&amp; Co., Handelsonderneming Aan:&nbsp;Westerbork, Interneringskamp Plaats: Heemstede Datum: 1945-06-01 Onderwerp: verzamelrekening nr. 11286, betreffende huur van spoor, spoorwegmaterieel en een locomotief (kapot sinds maanden, retour naar Wageningen op 15-08). Tolk bemiddeld ook namens andere spoorwegmaterieel verhuurbedrijven.

Van: Tolk&amp; Co., Handelsonderneming Aan:&nbsp;Westerbork, Interneringskamp Plaats: Heemstede Datum: 1945-06-01 Onderwerp: verzamelrekening nr. 11286, betreffende huur van spoor, spoorwegmaterieel en een locomotief (kapot sinds maanden, retour naar Wageningen op 15-08). Tolk bemiddeld ook namens andere spoorwegmaterieel verhuurbedrijven.

Rekening van Tolk&Co in verband met huur van spoorwegmaterieel

Van: Tolk&amp;Co., Handelsonderneming Aan:&nbsp;afdeling Buitendienst Plaats: Heemstede Datum: 1945-08-01 Onderwerp: rekening nr. 8465 inzake materiaalhuur. Het betreft een stoomlocomotief (50 pk)(eigendom steenfabriek ‘Over-Betuwe’).

Van: Tolk&amp;Co., Handelsonderneming Aan:&nbsp;afdeling Buitendienst Plaats: Heemstede Datum: 1945-08-01 Onderwerp: rekening nr. 8465 inzake materiaalhuur. Het betreft een stoomlocomotief (50 pk)(eigendom steenfabriek ‘Over-Betuwe’).

Abraham Sommerfeld met zijn vrouw Lina en zoon Herbert in Groningen.

Abraham Sommerfeld met zijn vrouw Lina en zoon Herbert in Groningen.

Het gezin Sommerfeld

Personen