In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Plaatsen in kamp Westerbork

Strafbarakken

Birman, Otto Barakken Westerbork, kamp, 1943&nbsp; Aantal barakken, waaronder barak nr. 16. Daarnaast, links, barak 15.

Birman, Otto Barakken Westerbork, kamp, 1943&nbsp; Aantal barakken, waaronder barak nr. 16. Daarnaast, links, barak 15.

Tekening, aquarel van familiebarakken in kamp Westerbork getekend door Otto Birman

Werken.&nbsp; Werken in het Joodse werkkamp&nbsp;Schaarshoek Datum: 1942.&nbsp; Groepje mannen zittend in het gras, geheel links zit Sallie van Brakel.

Werken.&nbsp; Werken in het Joodse werkkamp&nbsp;Schaarshoek Datum: 1942.&nbsp; Groepje mannen zittend in het gras, geheel links zit Sallie van Brakel.

Een werkpauze voor dwangarbeiders uit het Joodse werkkamp Schaarshoek

Lagersonderbefehl&nbsp; Datum: 1943-08-12&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: organisatie, benoeming van een eerste dienstleider.

Lagersonderbefehl&nbsp; Datum: 1943-08-12&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: organisatie, benoeming van een eerste dienstleider.

over de organisatie en de benoeming van een eerste dienstleider

Van: Egger, Julius Aan: Meijer, familie Plaats: Joodse Schouwburg Datum: 1942-07-21 Onderwerp: om 24.00 waarschijnlijk vertrek per tram; in Westerbork misschien nog gekeurd. Er is nog hoop; nog een trouwerij, meisje 16 jaar oud en de jongen is 20 jaar; schrijft nu nog zoveel mogelijk; kan de hele dag brieven en pakjes ontvangen; veel nieuwsgierige mensen voor de deur; iedereen is optimistisch en reisvaardig…

Van: Egger, Julius Aan: Meijer, familie Plaats: Joodse Schouwburg Datum: 1942-07-21 Onderwerp: om 24.00 waarschijnlijk vertrek per tram; in Westerbork misschien nog gekeurd. Er is nog hoop; nog een trouwerij, meisje 16 jaar oud en de jongen is 20 jaar; schrijft nu nog zoveel mogelijk; kan de hele dag brieven en pakjes ontvangen; veel nieuwsgierige mensen voor de deur; iedereen is optimistisch en reisvaardig…

Briefkaart van Julius Egger aan de familie J. Meijer vanuit de Joodse Schouwburg

Briefkaart Van: Lien Aan: Steeden, van, G.J.H. Plaats: Westerbork, kamp Datum:&nbsp;1943-07 Onderwerp: pakketjes, samenstelling transport. &nbsp;Alle werkstempels zijn vervallen. Er wordt een nieuwe lijst opgemaakt In totaal mogen 86 verpleegsters blijven, gediplomeerden en een enkel niet-gediplomeerde. De schrijfster heeft daarom geen schijn van kans en zit in de put. Ze heeft iemand benaderd, maar die kan niets voor haar doen. De angst is aanwezig dat ze met het transport van 20 april mee moet gaan.

Briefkaart Van: Lien Aan: Steeden, van, G.J.H. Plaats: Westerbork, kamp Datum:&nbsp;1943-07 Onderwerp: pakketjes, samenstelling transport. &nbsp;Alle werkstempels zijn vervallen. Er wordt een nieuwe lijst opgemaakt In totaal mogen 86 verpleegsters blijven, gediplomeerden en een enkel niet-gediplomeerde. De schrijfster heeft daarom geen schijn van kans en zit in de put. Ze heeft iemand benaderd, maar die kan niets voor haar doen. De angst is aanwezig dat ze met het transport van 20 april mee moet gaan.

Briefkaart van Lien aan G.J.H. van Steeden vanuit kamp Westerbork

Ontvangstbewijs Joodsche Raad voor Amsterdam, afd. emigratie Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05-20 Onderwerp: ontvangen van E. De Jong-Cohen de somma van 1 gulden.

Ontvangstbewijs Joodsche Raad voor Amsterdam, afd. emigratie Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05-20 Onderwerp: ontvangen van E. De Jong-Cohen de somma van 1 gulden.

Ontvangstbewijs van de Joodse Raad betreffende een bedrag van een gulden van E. de Jong-Cohen

Personen