In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Joodse gemeenschappen in Nederland

Joodse gemeenten in Groningen

Joodse gemeente Slochteren

Joodse gemeente Zuidhorn

Joodse gemeente Zuidbroek

Joodse gemeente Woldendorp

Joodse gemeente Foxhol

Joodse gemeente Hoogkerk

Joode gemeente Hoogezand

Joodse gemeente Hellum

Joodse gemeente Haren

Joodse gemeente Groningen

Joodse gemeente Grijpskerk

Joodse gemeente Garsthuizen

Joodse gemeente Garrelsweer

Joodse gemeente Leek

Joodse gemeente Loppersum

Joodse gemeente Leens

Joodse gemeente Oude Pekela

Joodse gemeente Onstwedde

Joodse gemeente Noordbroek

Joodse gemeente Niezijl

Joodse gemeente Nieuwe Pekela

Joodse gemeente Musselkanaal

Joodse gemeente Muntendam

Joodse gemeente Middelstum

Joodse gemeente Schildwolde

Joodse gemeente Scheemda

Joodse gemeente Sappemeer

Joodse gemeente 't Zandt

Joodse gemeente Ter Apel

Joodse gemeente Ten Boer

Joodse gemeente Stedum

Joodse gemeente Stadskanaal

Joodse gemeente Siddeburen

Joodse gemeenschap Veendam

Joodse gemeente Usquert

Joodse gemeente Ulrum

Joodse gemeente Uithuizen

Joodse gemeente Wildervank

Joodse gemeente Warffum

Joodse gemeente Wagenborgen

Joodse gemeente Vlagtwedde

Joodse gemeente Visvliet

Joodse gemeente Delfzijl

Joodse gemeente Bourtange

Joodse gemeente Borgsweer

Joodse gemeente Bellingwolde

Joodse gemeenschap Bedum

Joodse gemeenschap Bareveld

Joodse gemeente Appingedam

Joodse gemeente Aduard

Joodse gemeente Farmsum

Joodse gemeente Eenrum

Mokum van het Noorden

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen werkzaam in het naaiatelier.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen werkzaam in het naaiatelier.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampcommandant Gemmeker in het midden, omringd door andere SS'ers en Ordnungspolizei; kampgevangene Heinz Todtmann staat helemaal rechts.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampcommandant Gemmeker in het midden, omringd door andere SS'ers en Ordnungspolizei; kampgevangene Heinz Todtmann staat helemaal rechts.

Bewaking kamp Westerbork

Ordnungspolizei kamp Westerbork

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 12

Bewijs voor een spreekuur bij de Oogheelkundige kliniek Academisch Ziekenhuis te Groningen Aan: van Dam, Aron Plaats: Groningen Datum: 1937 &nbsp;

Bewijs voor een spreekuur bij de Oogheelkundige kliniek Academisch Ziekenhuis te Groningen Aan: van Dam, Aron Plaats: Groningen Datum: 1937 &nbsp;

Bewijs voor een spreekuur bij de Oogheelkundige kliniek Academisch Ziekenhuis te Groningen

Van: Net Aan: Acohen, R. Plaats: Datum: 1943 Onderwerp: felicitaties in verband met de geboorte van Tom; Henri Lemans is maandag vertrokken; beterschap voor zieke moeder…laat wat horen…

Van: Net Aan: Acohen, R. Plaats: Datum: 1943 Onderwerp: felicitaties in verband met de geboorte van Tom; Henri Lemans is maandag vertrokken; beterschap voor zieke moeder…laat wat horen…

Brief van Net aan Raphael (Ru) Acohen vanuit een ziekenhuis

Van: Heymann, Hermann en Erna Aan: Heymans, Arthur Datum: 1943-11-09 Plaats: Westerbork, kamp, barak 19 Onderwerp: bedanken voor verjaardagwensen, Nathan is verkouden. Ellen had Waterpokken en daarna Angina. Over pakketten en wat wel en niet versturen.

Van: Heymann, Hermann en Erna Aan: Heymans, Arthur Datum: 1943-11-09 Plaats: Westerbork, kamp, barak 19 Onderwerp: bedanken voor verjaardagwensen, Nathan is verkouden. Ellen had Waterpokken en daarna Angina. Over pakketten en wat wel en niet versturen.

Briefkaart van Hermann en Erna Heymann-Heymans aan A. Heymans vanuit kamp Westerbork

Verzoek Van: een kameraad Aan: Buiten, P. Plaats: Amsterdam Datum: 1944-02-10 Onderwerp: de heer H. Kwieser laat u hartelijk groeten. Hij vertrekt op 22 februari (moet zijn 25 februari) naar Theresienstadt. Stella en de Brave worden verzocht de gevraagde bagage alsnog te sturen.&nbsp;

Verzoek Van: een kameraad Aan: Buiten, P. Plaats: Amsterdam Datum: 1944-02-10 Onderwerp: de heer H. Kwieser laat u hartelijk groeten. Hij vertrekt op 22 februari (moet zijn 25 februari) naar Theresienstadt. Stella en de Brave worden verzocht de gevraagde bagage alsnog te sturen.&nbsp;

Verzoek van een kameraad aan P. Buiten vanuit Amsterdam

Personen