In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Titelblad Titelblad van:' Die Buhne Lager Westerbork spielt unter der leitung von Max Ehrlich: Humor und Melodie'. Kamp Westerbork, 1943-09-27 Betreft foto van het boek 'Humor und Melodie' (Cabaret). Het boek bestaat uit een serie foto's, waarvan de tekst geschreven is door Max Ehrlich; de foto's gemaakt zijn door Werner Rudolf Breslauer en de tekeningen gemaakt zijn door Leo Kok en Hans Margules.

Titelblad Titelblad van:' Die Buhne Lager Westerbork spielt unter der leitung von Max Ehrlich: Humor und Melodie'. Kamp Westerbork, 1943-09-27 Betreft foto van het boek 'Humor und Melodie' (Cabaret). Het boek bestaat uit een serie foto's, waarvan de tekst geschreven is door Max Ehrlich; de foto's gemaakt zijn door Werner Rudolf Breslauer en de tekeningen gemaakt zijn door Leo Kok en Hans Margules.

Titelblad van het revueboek Humor und Melodie

Informatie uit andere archieven

Van: Alfred en Els Aan: Cor en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05-27 Onderwerp: brief van Liesje; het gedeelte dat over het afscheid van moeder en Henny ging, heeft Elsje achterwege gelaten; vader is verhuisd naar barak 3, zaal 5; afscheid van moeder en Henny moet voor Liesje ontzettend zijn geweest; gekookt voedsel verzenden bij de huidige temperaturen bederft…&nbsp;

Van: Alfred en Els Aan: Cor en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05-27 Onderwerp: brief van Liesje; het gedeelte dat over het afscheid van moeder en Henny ging, heeft Elsje achterwege gelaten; vader is verhuisd naar barak 3, zaal 5; afscheid van moeder en Henny moet voor Liesje ontzettend zijn geweest; gekookt voedsel verzenden bij de huidige temperaturen bederft…&nbsp;

Brief van Alfred en Els aan Corrie en Piet vanuit Amsterdam

Foto van een illustratie van Leo Kok&nbsp; Uit een brief van Bob Cahen (zie brief 'Ergens in Nederland') Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-11-01

Foto van een illustratie van Leo Kok&nbsp; Uit een brief van Bob Cahen (zie brief 'Ergens in Nederland') Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-11-01

Foto van een Illustratie van Leo Kok in de brief 'Ergens in Nederland'

Betreft verbod voor Joden om zich na 8 uur namiddag tot 5 uur des nacht in de buitenlucht op te houden of bij anderen te verblijven. Van: Gemeente Losser&nbsp; Datum: 1941-09-22

Betreft verbod voor Joden om zich na 8 uur namiddag tot 5 uur des nacht in de buitenlucht op te houden of bij anderen te verblijven. Van: Gemeente Losser&nbsp; Datum: 1941-09-22

Bekendmaking in verband met het zich ophouden in de buitenlucht voor Joden

Briefkaart Van: Meijer-Cohen, Margaretha Aan: Jong, de, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-17 Onderwerp: Margaretha vraagt om een pakje met rokerij en boter. Ze zijn als gezin bij elkaar en hopen hier nog een poosje te blijven, hoewel ze bang zijn voor het transport van aanstaande dinsdag. Verder schrijft Margaretha dat ze het huwelijksjubileum van Mirjam en Henri (Kwieser-Cohen) hebben gevierd. Er waren zelfs bloemen en 's avonds zijn ze samen naar de revue (Bravo da Capo) geweest. Margaretha vertelt dat ze daar werkt als toneelbouwer/decoratieschilder. Tot slot vraagt ze om een kinderpo. &nbsp;

Briefkaart Van: Meijer-Cohen, Margaretha Aan: Jong, de, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-17 Onderwerp: Margaretha vraagt om een pakje met rokerij en boter. Ze zijn als gezin bij elkaar en hopen hier nog een poosje te blijven, hoewel ze bang zijn voor het transport van aanstaande dinsdag. Verder schrijft Margaretha dat ze het huwelijksjubileum van Mirjam en Henri (Kwieser-Cohen) hebben gevierd. Er waren zelfs bloemen en 's avonds zijn ze samen naar de revue (Bravo da Capo) geweest. Margaretha vertelt dat ze daar werkt als toneelbouwer/decoratieschilder. Tot slot vraagt ze om een kinderpo. &nbsp;

Briefkaart van M. Meijer-Cohen aan H. de Jong vanuit kamp Westerbork

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-11-12&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: kampbewoners met ontbloot bovenlichaam.

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-11-12&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: kampbewoners met ontbloot bovenlichaam.

Mededeling over kampbewoners met ontbloot bovenlichaam

Van: Jong, de, H.&nbsp; Aan: Jong-Cohen, de, Estella en Kwieser, Henri Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05-20 Onderwerp: Henk hoopt dat Stella spoedig terug kan keren. Hij vraagt of Henri goed voor haar wil zorgen. Hij zal wat feuilletons uitknippen en naar haar opsturen.&nbsp;

Van: Jong, de, H.&nbsp; Aan: Jong-Cohen, de, Estella en Kwieser, Henri Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05-20 Onderwerp: Henk hoopt dat Stella spoedig terug kan keren. Hij vraagt of Henri goed voor haar wil zorgen. Hij zal wat feuilletons uitknippen en naar haar opsturen.&nbsp;

Brief Brief van H. de Jong aan Estella de Jong-Cohen en Henri Kwieser vanuit Amsterdam

Duits geld Biljet van 1000 mark No. 0579207N

Duits geld Biljet van 1000 mark No. 0579207N

Biljet van 1000 Duitse Mark

1940

September 1940

Van: Heymann-Heymans, Erna Aan: Heymans, Arthur, Ruth, Hella en Marlies Datum: 1943-10-11 Plaats: Westerbork, kamp, barak 56 Onderwerp: brief, briefkaarten en pakketten ontvangen. Alles is goed aangekomen, behalve de druiven, boter voorlopig nog genoeg. Er zijn nog veel bekenden in het kamp. Ze staan op de Theresienstadtlijst en hebben het vertrouwen samen te kunnen reizen. Erna) is in haar barak tot Parnas (ouderling) gekozen. Tijdens de feestdagen kwamen de rabbijnen Levisson en David (?) en vier voorzangers in de barak. De barak was overvol, wel 1000 mensen waren tijdens de dienst aanwezig.&nbsp;

Van: Heymann-Heymans, Erna Aan: Heymans, Arthur, Ruth, Hella en Marlies Datum: 1943-10-11 Plaats: Westerbork, kamp, barak 56 Onderwerp: brief, briefkaarten en pakketten ontvangen. Alles is goed aangekomen, behalve de druiven, boter voorlopig nog genoeg. Er zijn nog veel bekenden in het kamp. Ze staan op de Theresienstadtlijst en hebben het vertrouwen samen te kunnen reizen. Erna) is in haar barak tot Parnas (ouderling) gekozen. Tijdens de feestdagen kwamen de rabbijnen Levisson en David (?) en vier voorzangers in de barak. De barak was overvol, wel 1000 mensen waren tijdens de dienst aanwezig.&nbsp;

Brief van Erna Heymann-Heymans aan het gezin A. Heymans vanuit kamp Westerbork

Woning adjunct-directeur Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork Schaal: 1:100

Woning adjunct-directeur Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork Schaal: 1:100

Bouwtekening van de woning van de adjunct-directeur van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: M. Goldenberg Aan: Beste Magteld&nbsp; Plaats:&nbsp;Westerbork, kamp Datum:&nbsp;1943 Onderwerp: Overlijden van schoonmoeder Wilhelmina te Amsterdam. Ze , omstandigheden; vraag om hulp bij plaatsing op Barneveldlijst.

Van: M. Goldenberg Aan: Beste Magteld&nbsp; Plaats:&nbsp;Westerbork, kamp Datum:&nbsp;1943 Onderwerp: Overlijden van schoonmoeder Wilhelmina te Amsterdam. Ze , omstandigheden; vraag om hulp bij plaatsing op Barneveldlijst.

Brief

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1942-12-11 Onderwerp: Lipmann-Rosenthal; nationaliteitenkwesties (Engelse nationaliteiten, Interneringskampen); tewerkstelling in Duitsland-Westerbork-Zurückstellungen-Nationaliteiten in Westerbork.

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1942-12-11 Onderwerp: Lipmann-Rosenthal; nationaliteitenkwesties (Engelse nationaliteiten, Interneringskampen); tewerkstelling in Duitsland-Westerbork-Zurückstellungen-Nationaliteiten in Westerbork.

Bulletin nummer 24 van de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag

Briefkaart Van: Stoppelman, G. en Stoppelman-Blok, N. Aan: Eichler, A. Plaats: Amsterdam, Borneokade Datum: 1943-04-05 Onderwerp: Gerson vertelt dat hij en zijn vrouw in de trein zitten naar Westerbork. Ze spreken dank uit voor het pakketje. Afgelopen zondag hebben ze nog een komedie bijgewoond en het optreden van een cellist. Ze hebben zaterdag en zondag slecht geslapen en de kleren nog niet uit gehad.&nbsp; Opmerking: De briefkaart is geschreven in de trein en meegegeven aan iemand die bij het spoor werkte.&nbsp;

Briefkaart Van: Stoppelman, G. en Stoppelman-Blok, N. Aan: Eichler, A. Plaats: Amsterdam, Borneokade Datum: 1943-04-05 Onderwerp: Gerson vertelt dat hij en zijn vrouw in de trein zitten naar Westerbork. Ze spreken dank uit voor het pakketje. Afgelopen zondag hebben ze nog een komedie bijgewoond en het optreden van een cellist. Ze hebben zaterdag en zondag slecht geslapen en de kleren nog niet uit gehad.&nbsp; Opmerking: De briefkaart is geschreven in de trein en meegegeven aan iemand die bij het spoor werkte.&nbsp;

Briefkaart van G. Stoppelman en N. Stoppelman-Blok vanuit de Borneokade

Briefkaart Van: Jong, de, H. Aan: Kieser, Henri Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-20 Onderwerp: Henk hoopt dat hij Stella snel terugziet. Hij zal kijken of hij nog een pakje kan opsturen.&nbsp;

Briefkaart Van: Jong, de, H. Aan: Kieser, Henri Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-20 Onderwerp: Henk hoopt dat hij Stella snel terugziet. Hij zal kijken of hij nog een pakje kan opsturen.&nbsp;

Briefkaart van H. de Jong aan H. Kwieser vanuit Amsterdam

Personen