In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

Joodse gemeenschappen in Nederland

Joodse gemeenten in Gelderland

Joodse gemeente Vorden

Joodse gemeente Nunspeet

Joodse gemeente Ochten

Joodse gemeente Oldebroek

Joodse gemeente Ruurlo

Joodse gemeente 's-Heerenberg

Joodse gemeente Terborg

Joodse gemeente Tiel

Joodse gemeente Varsseveld

Joodse gemeente Nijmegen

Joodse gemeente Loenen

Joodse gemeente Nijkerk

Joodse gemeente Groesbeek

Joodse gemeente Harderwijk

Joodse gemeente Hattem

Joodse gemeente Heerde

Joodse gemeente Hengelo (Gelderland)

Joodse gemeente Herwijnen

Joodse gemeente Hummelo en Keppel

Joodse gemeente Lochem

Joodse gemeente Wehl

Joodse gemeente Winterswijk

Joodse gemeente Zaltbommel

Joodse gemeente Zelhem

Joodse gemeente Zevenaar

Joodse gemeente Zutphen

Joodse gemeentee Wageningen

Joodse gemeente Wapenveld

Joodse gemeente Arnhem

Joodse gemeente Barneveld

Joodse gemeente Aalten

Joodse gemeente Apeldoorn

Vergezicht op kamp Westerbork Getekend door: Birman, Otto Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Op de achtergrond een van de wachttorens van het kamp.

Vergezicht op kamp Westerbork Getekend door: Birman, Otto Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Op de achtergrond een van de wachttorens van het kamp.

Tekening, aquarel van de omgeving van kamp Westerbork met een wachttoren getekend door Otto Birman

Bewaking kamp Westerbork

Binnenlandse Strijdkrachten kamp Westerbork

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1939-07-26&nbsp; Onderwerp: Bouw barakken, 40 barakken gepland, de eerste barak wordt gebouwd; rond 1 november zal het kamp bewoonbaar zijn; organisatie Vluchtelingenkamp, kampboerderij, bosbouw en tuinbouw, directeur, adviseurs, bedrijfsleiders, uitvoerende werkzaamheden door de kampbewoners, inclusief voormannen.&nbsp;

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1939-07-26&nbsp; Onderwerp: Bouw barakken, 40 barakken gepland, de eerste barak wordt gebouwd; rond 1 november zal het kamp bewoonbaar zijn; organisatie Vluchtelingenkamp, kampboerderij, bosbouw en tuinbouw, directeur, adviseurs, bedrijfsleiders, uitvoerende werkzaamheden door de kampbewoners, inclusief voormannen.&nbsp;

Brief van Houtvester Assen aan de directeur Staatsbosbeheer

Gebeurtenissen en groepen buiten kamp Westerbork

Binnenlandse Strijdkrachten

Van: Nabarro, Jaap&nbsp; Aan: Philips, Arthur&nbsp; Plaats: Hoogeveen&nbsp; Datum: 1942-11-30&nbsp; Onderwerp: ben hedenmorgen vertrokken naar Westerbork. Hij had een telegram van zijn ouders ontvangen. &nbsp;

Van: Nabarro, Jaap&nbsp; Aan: Philips, Arthur&nbsp; Plaats: Hoogeveen&nbsp; Datum: 1942-11-30&nbsp; Onderwerp: ben hedenmorgen vertrokken naar Westerbork. Hij had een telegram van zijn ouders ontvangen. &nbsp;

Briefkaart van Jaap Nabarro aan Arthur Philips vanuit het ziekenhuis in Hoogeveen

Briefkaart Van: Kwieser-Cohen, M. Aan: de familie Meijer en de Jong Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-25 Onderwerp: Mirjam vraagt om een pakje met roggebrood en kaas. In verband met Hetty's verjaardag vraagt ze ook om een spel, legpuzzel, springtouw of bal. Hetty is erg lief en wordt groot.

Briefkaart Van: Kwieser-Cohen, M. Aan: de familie Meijer en de Jong Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-25 Onderwerp: Mirjam vraagt om een pakje met roggebrood en kaas. In verband met Hetty's verjaardag vraagt ze ook om een spel, legpuzzel, springtouw of bal. Hetty is erg lief en wordt groot.

Briefkaart van M. Kwieser-Cohen aan de familie Meijer en de Jong vanuit kamp Westerbork

Personen