In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Ernst Sigmund was in 1933 met zijn gezin naar Nederland gevlucht voor de nazi's. Hij startte een speelgoedhandel, ERSI (Ernst Sigmund), gevestigd aan in Roomolenstraat 16-18 in Amsterdam. In Duitsland was hij inkoper geweest van speelgoed voor het warenhuis Landauer in Worms. Hij had daardoor contacten met speelgoedfabrieken in Duitsland en Tsjechoslowakije, waaronder Schowanek die houten kralen en blokken produceerden met heldere kleuren. Door zijn contacten had de heer Sigmund kennis van zaken. Niet alleen de in- en verkoop van speelgoed maar vooral ook over het productieproces en het kleuren van speelgoed.&nbsp; Sigmund haalde zijn speelgoed uit Tsjechoslowakije, maar dat werd steeds lastiger en daarom wilde hij het speelgoed in Nederland laten maken. Geholpen &nbsp;door het Economisch Technologisch Instituur Overijssel (ETIO) en vier geldschieters wordt in 1938 het bedrijf sio (Speelgoed Industrie Overijssel) in Vroomshoop opgericht. Sigmund regelde de verkoop vanuit zijn kantoor in Amsterdam en maakt samen met zijn vrouw ontwerpen voor het speelgoed. zie ook: https://rvbcvbm.com/nl/meer/sio-vroomshoop/sigmund

Bonnen voor tabak QC 903, voor vrouwen geboren in 1931 of vroeger Datum: 1949-02-13 tot 1950-01-14

Bonnen voor tabak QC 903, voor vrouwen geboren in 1931 of vroeger Datum: 1949-02-13 tot 1950-01-14

Bonnen voor tabak

Etui voor het overzichtelijk opbergen van losse bonnen.

Etui voor het overzichtelijk opbergen van losse bonnen.

Etui voor losse bonnen

Muziekboek en foto's, scans: betreft een Russisch/Franse uitgave van het derde concert voor twee piano's van Rachmaninoff, editie A. Gutheil. het is voorzien met de handtekening van Mischa Hillesum, 4-12-1942.&nbsp; Op 9-8-1943 schreef hij in het boek -hij zat toen in kamp Westerbork- de volgende tekst: 'Harstocht hoeft niet lichamelijk te zijn. Het mooist is misschien alles wanneer men er vanaf ziet. Niet altijd omzien, maar de eigen weg vervolgen. Dromerig spel. Niet voor anderen spelen. Eigenwaarde hebben.'&nbsp; &nbsp;

Muziekboek en foto's, scans: betreft een Russisch/Franse uitgave van het derde concert voor twee piano's van Rachmaninoff, editie A. Gutheil. het is voorzien met de handtekening van Mischa Hillesum, 4-12-1942.&nbsp; Op 9-8-1943 schreef hij in het boek -hij zat toen in kamp Westerbork- de volgende tekst: 'Harstocht hoeft niet lichamelijk te zijn. Het mooist is misschien alles wanneer men er vanaf ziet. Niet altijd omzien, maar de eigen weg vervolgen. Dromerig spel. Niet voor anderen spelen. Eigenwaarde hebben.'&nbsp; &nbsp;

Een muziekboek van Mischa Hillesum

Diverse losse bonnen en incomplete bonkaarten

Bonnen divers

Etui voor het overzichtelijk opbergen van losse bonnen&nbsp;

Etui voor het overzichtelijk opbergen van losse bonnen&nbsp;

Bonnen diversen QC 901, voor vrouwen geboren in 1931 of vroeger Datum: 1948-12-19 tot 1949-06-04

Bonnen diversen QC 901, voor vrouwen geboren in 1931 of vroeger Datum: 1948-12-19 tot 1949-06-04

Bonnen diversen

Ontspanning kamp Westerbork

Kunst kamp Westerbork

Beeldhouwen kamp Westerbork

Schilderen kamp Westerbork

Tekenen kamp Westerbork

Bewijs van crematie Datum: 21-05-1943 Nr. 284 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van:&nbsp; Levij, Joseph geb. 25-04-67 overleden te Westerbork op 12-05-1943 op: 14-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 21-05-1943 Nr. 284 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van:&nbsp; Levij, Joseph geb. 25-04-67 overleden te Westerbork op 12-05-1943 op: 14-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Joseph Levij

Van: Lam, familie Aan: Veer, familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07-11 Onderwerp: kaart ontvangen; van Sonja en Jannie hoort de schrijver niets; Dora is nu al 11 maanden weg; hij denkt ook aan Karel; op 16 juli 30 jaar getrouwd; hij zal geld toesturen om het een en andere te kunnen kopen; zijn vrouw en zijn dochter zijn niet meer te herkennen, zo dik zijn zij geworden.

Van: Lam, familie Aan: Veer, familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07-11 Onderwerp: kaart ontvangen; van Sonja en Jannie hoort de schrijver niets; Dora is nu al 11 maanden weg; hij denkt ook aan Karel; op 16 juli 30 jaar getrouwd; hij zal geld toesturen om het een en andere te kunnen kopen; zijn vrouw en zijn dochter zijn niet meer te herkennen, zo dik zijn zij geworden.

Briefkaart van de familie Lam aan de familie Veer vanuit kamp Westerbork

Binnenkomende transporten kamp Westerbork

Binnenkomende transporten kamp Westerbork uit Amsterdam

Binnenkomende transporten kamp Westerbork uit kamp Vught

Binnenkomende transporten kamp Westerbork uit kamp Amersfoort

Briefkaart Van: Kwieser, Henri Aan: Jong, de, Henk en Jong-Cohen, de, Stella Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-01-10 Onderwerp: Henri bedankt Henk en Stella voor de oorkleppen. Hij moet er aan wennen. Als hij een barak in gaat beslaan zijn brilglazen.

Briefkaart Van: Kwieser, Henri Aan: Jong, de, Henk en Jong-Cohen, de, Stella Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-01-10 Onderwerp: Henri bedankt Henk en Stella voor de oorkleppen. Hij moet er aan wennen. Als hij een barak in gaat beslaan zijn brilglazen.

Briefkaart van Henri Kwieser aan het echtpaar de Jong-Cohen vanuit kamp Westerbork

Personen