In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Mededeling&nbsp; Van: Verwaltung D.B. Arbeitszentrale Aan: Esther Boom-Jacobs Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-09-12 Onderwerp: ze is bij de reinigingsdienst ingedeeld en dient zich vandaag in barak 11 bij de heer Wolff te melden.

Mededeling&nbsp; Van: Verwaltung D.B. Arbeitszentrale Aan: Esther Boom-Jacobs Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-09-12 Onderwerp: ze is bij de reinigingsdienst ingedeeld en dient zich vandaag in barak 11 bij de heer Wolff te melden.

Mededeling aan Esther Boom-Jacobs dat zij bij de reinigingsdienst is ingedeeld

Bewijs Bewijs van lidmaatschap van de Joodse jeugdfederatie.&nbsp; Van: Zondervan, M.&nbsp; Datum uitgifte: sept. 1940&nbsp; Op de binnenkant zijn een aantal contributiezegels geplakt.

Bewijs Bewijs van lidmaatschap van de Joodse jeugdfederatie.&nbsp; Van: Zondervan, M.&nbsp; Datum uitgifte: sept. 1940&nbsp; Op de binnenkant zijn een aantal contributiezegels geplakt.

van lidmaatschap van de Joodse jeugdfederatie.

Maurits Cohen was lid van de communistische partij en nam met zijn vrouw actief deel aan het verzet. Ze verspreidden illegaal drukwerk, haalden geld op voor het solidariteitsfonds en droegen bij aan het slagen van de Februaristaking. Tijdens een klopjacht als represaille voor de moord op een SD'er werd Maurits Cohen september 1944 gearresteerd. Met 28 andere gevangenen werd Maurits Cohen op&nbsp;24 oktober 1944 gefusilleerd.

Betalingsbewijs Van: Roos, L(eman) Datum: Een maand contributie van de Vereeniging “Gemiloeth Chasadiem”, de Joodse begrafenisvereniging te Meppel.

Betalingsbewijs Van: Roos, L(eman) Datum: Een maand contributie van de Vereeniging “Gemiloeth Chasadiem”, de Joodse begrafenisvereniging te Meppel.

Betalingsbewijs van Leman Roos

Van: Goldsteen, A. Aan: Goldsteen-Hoen, T.J. Datum: 1944-05-14 Plaats: Westerbork, kamp, barak 67 Onderwerp: pakje compleet ontvangen, ook de foto's, brieven en bagage. Hij vraagt verder om allerlei dingen, waaronder een kookplaat 220 volt in een passende blikken doos met een verlengsnoer. De aanvraag van Alfred is ingediend en staat gunstig (gemengd-gehuwd). De papieren zijn er ook. Alfred slaapt op bed 3-hoog. Zijn werk wordt gewaardeerd.&nbsp;

Van: Goldsteen, A. Aan: Goldsteen-Hoen, T.J. Datum: 1944-05-14 Plaats: Westerbork, kamp, barak 67 Onderwerp: pakje compleet ontvangen, ook de foto's, brieven en bagage. Hij vraagt verder om allerlei dingen, waaronder een kookplaat 220 volt in een passende blikken doos met een verlengsnoer. De aanvraag van Alfred is ingediend en staat gunstig (gemengd-gehuwd). De papieren zijn er ook. Alfred slaapt op bed 3-hoog. Zijn werk wordt gewaardeerd.&nbsp;

Brief van A. Goldsteen aan T.J. Goldsteen-Hoen vanuit kamp Westerbork

Van: Eerstaanwezend Ingenieur der Genie Aan: Houtvester Assen Plaats: Groningen Datum: 1949-11-08 Onderwerp: De voorwaarden die nodig zijn bij gebruik van de schiet-, mortier en handgranaatbaan.

Van: Eerstaanwezend Ingenieur der Genie Aan: Houtvester Assen Plaats: Groningen Datum: 1949-11-08 Onderwerp: De voorwaarden die nodig zijn bij gebruik van de schiet-, mortier en handgranaatbaan.

Brief van de Ir. van de Genie aan Houtvester Assen

Brief Van: Kwieser, Henri Aan: Jong, de, Henk en Jong-Cohen, de, Stella Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12-08 Onderwerp: Henri schrijft dat pakjes voortaan niet meer dan 2 kilo mogen&nbsp;wegen en alleen door Joden gestuurd mogen worden. Bovendien mogen na 16 december alleen pakjes met een zegel ontvangen worden die hij mee zal sturen. Hij vindt het jammer dat Stella geen broek of vest voor Mary kan missen. Mary heeft voor Hetty koekjes gebakken, zodat ze tenminste iets voor Sint-Nicolaas heeft gekregen. Henri vraagt tot slot om zoetstof en aspirine.

Brief Van: Kwieser, Henri Aan: Jong, de, Henk en Jong-Cohen, de, Stella Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12-08 Onderwerp: Henri schrijft dat pakjes voortaan niet meer dan 2 kilo mogen&nbsp;wegen en alleen door Joden gestuurd mogen worden. Bovendien mogen na 16 december alleen pakjes met een zegel ontvangen worden die hij mee zal sturen. Hij vindt het jammer dat Stella geen broek of vest voor Mary kan missen. Mary heeft voor Hetty koekjes gebakken, zodat ze tenminste iets voor Sint-Nicolaas heeft gekregen. Henri vraagt tot slot om zoetstof en aspirine.

Brief van Henri Kwieser aan het echtpaar de Jong-Cohen vanuit kamp Westerbork

Personen