In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Betreft: Plattegrond, aanzichten en doorsnede van barak 55 in woonoord Schattenberg.&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: Augustus 1959 Opmerking: voorbereidingen tot het aanpassen van de indeling van de barak, zodat gezinnen een eigen woonruimte hebben.&nbsp;

Betreft: Plattegrond, aanzichten en doorsnede van barak 55 in woonoord Schattenberg.&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: Augustus 1959 Opmerking: voorbereidingen tot het aanpassen van de indeling van de barak, zodat gezinnen een eigen woonruimte hebben.&nbsp;

Plattegrond met aanzicht en een nieuwe indeling van barak 55 in woonoord Schattenberg

Kamporganisatie kamp Westerbork

Registratie kamp Westerbork

Van: Anna Juliette Hijman Aan: vriendin Ch. Plaats: Nederlands Indië&nbsp; Onderwerp: A. schrijft vriendin over wat er waarschijnlijk met haar ouders en familie is gebeurd. A. (die sinds 1937 in Nederlands-Indië woont) kreeg brief van haar zuster Phie die zelf uit de H. Schouwburg is gehaald, daar op 13 augustus 1942 terechtkwam en dezelfde dag wist te ontsnappen. Vanaf dat moment is ze in onderduik gegaan. Haar ouders heeft ze op 5 augustus voor het laatst gezien.

Van: Anna Juliette Hijman Aan: vriendin Ch. Plaats: Nederlands Indië&nbsp; Onderwerp: A. schrijft vriendin over wat er waarschijnlijk met haar ouders en familie is gebeurd. A. (die sinds 1937 in Nederlands-Indië woont) kreeg brief van haar zuster Phie die zelf uit de H. Schouwburg is gehaald, daar op 13 augustus 1942 terechtkwam en dezelfde dag wist te ontsnappen. Vanaf dat moment is ze in onderduik gegaan. Haar ouders heeft ze op 5 augustus voor het laatst gezien.

Brief van Anna Hijman aan een vriendin vanuit Nederlands-Indië

Van: Ned. Beheersinstituut vert. Assen Aan: Meijer, H.I. Plaats: Beilen Datum: 1946-11-16 Onderwerp: lijst van hoofdzakelijk wetenschappelijke boeken welke aanwezig zijn of zijn geweest in kamp Westerbork

Van: Ned. Beheersinstituut vert. Assen Aan: Meijer, H.I. Plaats: Beilen Datum: 1946-11-16 Onderwerp: lijst van hoofdzakelijk wetenschappelijke boeken welke aanwezig zijn of zijn geweest in kamp Westerbork

Brief van Nederlands Beheersinstituut aan H. I. Meijer vanuit Beilen

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam/Den Haag Datum: 1942-12-08 Onderwerp: Kinderen uit een gemengd-huwelijk; Arische of half-Arische afstamming; dubbele nationaliteiten (strafgevallen kunnen hier niets mee, gewone gevangenen met en dubbele nationaliteit worden voorlopig in kamp Westerbork vastgehouden); informatie naar personen te Westerbork; vervoer van meubelen; gezocht specifieke werkkrachten voor kamp Westerbork; levensmiddelenpakketten naar kamp Westerbork.

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam/Den Haag Datum: 1942-12-08 Onderwerp: Kinderen uit een gemengd-huwelijk; Arische of half-Arische afstamming; dubbele nationaliteiten (strafgevallen kunnen hier niets mee, gewone gevangenen met en dubbele nationaliteit worden voorlopig in kamp Westerbork vastgehouden); informatie naar personen te Westerbork; vervoer van meubelen; gezocht specifieke werkkrachten voor kamp Westerbork; levensmiddelenpakketten naar kamp Westerbork.

Bulletin nummer 23 van de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag

Avond Getekend door: De Jong, Daniël&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Jodenvervolging, prikkeldraad, wachttoren, Jodenster.

Avond Getekend door: De Jong, Daniël&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Jodenvervolging, prikkeldraad, wachttoren, Jodenster.

Tekening van Daniël de Jong in kamp Westerbork met de titel 'Avond'

Specifieke groepen kampbewoners

Alte Lagerinsassen

Van: onbekend Aan: Belterman, J. Datum: 1943-05-25 Plaats:&nbsp;tussen Vught, kamp en Westerbork, kamp Onderwerp: uit de trein geworpen briefkaart. Vijf personen van een familie zitten samen in de trein vanuit kamp Vught op weg naar kamp Westerbork. ‘We gaan op weg naar een onbekende bestemming. We zijn flink en houden moed’. Het gaat om Leo van Coeverden (1911), Eva Berlijn (1912), Julia Louise Elisabeth(Juleke) van Coeverden (1942), Leopold Jacobi (1890) en Julia Jacobi-Fuldauer (1881). &nbsp;

Van: onbekend Aan: Belterman, J. Datum: 1943-05-25 Plaats:&nbsp;tussen Vught, kamp en Westerbork, kamp Onderwerp: uit de trein geworpen briefkaart. Vijf personen van een familie zitten samen in de trein vanuit kamp Vught op weg naar kamp Westerbork. ‘We gaan op weg naar een onbekende bestemming. We zijn flink en houden moed’. Het gaat om Leo van Coeverden (1911), Eva Berlijn (1912), Julia Louise Elisabeth(Juleke) van Coeverden (1942), Leopold Jacobi (1890) en Julia Jacobi-Fuldauer (1881). &nbsp;

Briefkaart van de familie van Coeverden/Jacobi uit de trein geworpen

Mededeling Van: Kwieser, Henri Aan: Jong-Cohen, de, E.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: vraag of ze levensmiddelen wil sturen.

Mededeling Van: Kwieser, Henri Aan: Jong-Cohen, de, E.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: vraag of ze levensmiddelen wil sturen.

Mededeling van Henri Kwieser aan E. de Jong-Cohen vanuit kamp Westerbork

Personen