In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: sergeant van de week Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-07-09 Onderwerp: vermoedelijke diefstal van brood door een gedetineerde.

Van: sergeant van de week Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-07-09 Onderwerp: vermoedelijke diefstal van brood door een gedetineerde.

Rapport van de sergeant van de week aan kampcommandant J. G. Buijvoets

Van: Willem Feijen (chef Binnenbewaking) en F. Beekman (chef Documentatie) Aan: Buijvoets, J. G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-22 Onderwerp: Over illegale voedselverstrekking door familieleden aan gedetineerden waarbij ook bewakers betrokken zijn.&nbsp;

Van: Willem Feijen (chef Binnenbewaking) en F. Beekman (chef Documentatie) Aan: Buijvoets, J. G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-22 Onderwerp: Over illegale voedselverstrekking door familieleden aan gedetineerden waarbij ook bewakers betrokken zijn.&nbsp;

Brief Willem Feijen en F. Beekman aan J.G. Buijvoets over illegale voedselverstrekking door familieleden van gedetineerden

Van: Smid, H. Sector Commandant Gezagstroepen Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-09-13 Onderwerp: bij controle bleken geïnterneerden ongeoorloofd aardappels te eten en dikke pap. De boerin die dit eten had verstrekt, moest alles onmiddellijk in het varkenskot gooien. De bewakers zeiden er niet van op de hoogte te zijn dat dit verboden was.

Van: Smid, H. Sector Commandant Gezagstroepen Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-09-13 Onderwerp: bij controle bleken geïnterneerden ongeoorloofd aardappels te eten en dikke pap. De boerin die dit eten had verstrekt, moest alles onmiddellijk in het varkenskot gooien. De bewakers zeiden er niet van op de hoogte te zijn dat dit verboden was.

Rapport van H. Smid aan J.G. Buijvoets over verboden voeding van gedetineerden tijdens het werk op locatie

Van: het hoofd van de P.O.D. te Emmen Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Emmen Datum: 1945-06-19 Onderwerp: het doen toekomen van een afschrift van een verklaring van H. Lubbers over het verstrekken van voedsel aan gedetineerden.

Van: het hoofd van de P.O.D. te Emmen Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Emmen Datum: 1945-06-19 Onderwerp: het doen toekomen van een afschrift van een verklaring van H. Lubbers over het verstrekken van voedsel aan gedetineerden.

Brief over het toesturen van een afschrift over het verstrekken van voedsel aan gedetineerden

Als Salomon Zeelander 19 jaar is, wordt hij gekeurd voor de Nationale Militie. Vrijgesteld wegens te klein, 1545 mm en lichte gebreken, staat op het keuringsformulier, en als beroep diamantslijper. Op 22 september 1898 wordt Salomon ingeschreven als lid van de Algemene Nederlandse Diamantbewerkersbond (ANDB). In 1902 vertrekt Salomon met zijn vrouw Rachel uit Amsterdam naar Borgerhout in België, waar hij als diamantslijper werk vindt in Antwerpen. In Borgerhout worden drie kinderen geboren. In 1914 verhuist het gezin naar Amsterdam. Vijf jaar later keren ze terug naar België waar ze in Antwerpen/Deurne gaan wonen. Na het overlijden van zijn vrouw Rachel in 1938 verhuist Salomon naar Hilversum waar hij in het Sanatorium Zonnestraal wordt opgenomen.&nbsp; Op 4 maart 1943 komt Salomon Zeelander in kamp Westerbork aan. Tien dagen later overlijdt hij in het kamp, en wordt daar op 15 maart 1943 - tegen de Joodse traditie - gecremeerd. De urn met as is op de Joodse begraafplaats in Diemen bijgezet op veld U, het veld waar urnen geplaatst zijn van Joden die in Westerbork gecremeerd zijn.&nbsp; Uit het boekje "Struikelstenen Hilversum Bussum", geschreven door Kees Bestebreurtje.&nbsp;

Van: Asscher-Pinkhof, Clara Aan: Have, ten, T.T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12-22 Onderwerp: omstandigheden, het werk waar schrijfster mee bezig is, gezondheidstoestand. Ze heeft een poppenspel geschreven met de bedoeling dat het een tour zou maken door de barakken. Het bleef bij een uitvoering, omdat er wat tussenkwam. Clara is wat overbelast door het uitvallen van een collega-leerkracht. Een door Clara geschreven gedicht is voorgedragen/gezongen door de 13 jarige dochter van de componist.

Van: Asscher-Pinkhof, Clara Aan: Have, ten, T.T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12-22 Onderwerp: omstandigheden, het werk waar schrijfster mee bezig is, gezondheidstoestand. Ze heeft een poppenspel geschreven met de bedoeling dat het een tour zou maken door de barakken. Het bleef bij een uitvoering, omdat er wat tussenkwam. Clara is wat overbelast door het uitvallen van een collega-leerkracht. Een door Clara geschreven gedicht is voorgedragen/gezongen door de 13 jarige dochter van de componist.

Brief van Clara Asscher-Pinkhof aan T.T. ten Have vanuit kamp Westerbork

Van: Denneboom, Ducie (Duifje) en Leo van Essen Aan: lieve allen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-04 Onderwerp: werken op het land bij de familie Lensing in Zwiggelte (binnenhalen van rogge). Ze eten bij de boer aan tafel. s' Morgens worden ze (vier personen) met een boerenkar opgehaald, 's avonds gaan ze lopend terug (1.5 uur); ouders doorgestuurd op 20-07, ondanks dat er een aanvraag voor een Palestina-certificaat liep. Als de letter D van zijn vader aan de beurt is stuurt de schrijver brieven naar zijn vader; ze wonen met nog een echtpaar op een kamertje. een tante waarvan de man in Vught is overleden heeft wel een Palestina-certificaat ontvangen.&nbsp; &nbsp;

Van: Denneboom, Ducie (Duifje) en Leo van Essen Aan: lieve allen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-04 Onderwerp: werken op het land bij de familie Lensing in Zwiggelte (binnenhalen van rogge). Ze eten bij de boer aan tafel. s' Morgens worden ze (vier personen) met een boerenkar opgehaald, 's avonds gaan ze lopend terug (1.5 uur); ouders doorgestuurd op 20-07, ondanks dat er een aanvraag voor een Palestina-certificaat liep. Als de letter D van zijn vader aan de beurt is stuurt de schrijver brieven naar zijn vader; ze wonen met nog een echtpaar op een kamertje. een tante waarvan de man in Vught is overleden heeft wel een Palestina-certificaat ontvangen.&nbsp; &nbsp;

Brief van Ducie Denneboom en Leo van Essen aan lieve allen vanuit kamp Westerbork

Brief Van: Kwieser-Cohen, Mirjam Aan: Jong-Cohen, de, Estella&nbsp; Plaats: Amsterdam Onderwerp: Mirjam schrijft dat Henri nu enige dagen in Amsterdam is. Hij is aan de Lijnbaansgracht (Joodse Raad) geweest om de stukken voor Stella voor elkaar te krijgen. Manuel zorgt ervoor dat ze een pakje krijgt.&nbsp; Met enveloppe

Brief Van: Kwieser-Cohen, Mirjam Aan: Jong-Cohen, de, Estella&nbsp; Plaats: Amsterdam Onderwerp: Mirjam schrijft dat Henri nu enige dagen in Amsterdam is. Hij is aan de Lijnbaansgracht (Joodse Raad) geweest om de stukken voor Stella voor elkaar te krijgen. Manuel zorgt ervoor dat ze een pakje krijgt.&nbsp; Met enveloppe

Brief van Mirjam Cohen-Kwieser aan Estella de Jong-Cohen vanuit Amsterdam

Personen