In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Siegfried Aan: Reina, Corrie, Piet en Aatje Plaats: Amsterdam Datum: 1943-07-08 Onderwerp: vernomen dat de Callmeyer-lijst op korte termijn geliquideerd zou worden; laatste poging om Jules op de lijst te krijgen, contact met Mr. Kotting; informatie met twee portretten van Liesje, Jules, Corrie en Piet toegevoegd en naar het kantoor van Mr. Proosdij (als medewerker bij het bureau van Callmeyer toegevoegd; bescheiden met spoed toegestuurd, omdat Callmeyer op vakantie gaat; Jules is een grensgeval dat voor herziening in aanmerking komt; mocht het lukken dan krijgen Lies en Jules een Sper stempel 10.000, met perspectief tot vrijlating; Siegfried is blij dat de mogelijkheid zich heeft voorgedaan, zonder al te optimistisch te zijn; met Jules gaat het in Westerbork redelijk, echter de koorts is nog niet geweken…

Van: Siegfried Aan: Reina, Corrie, Piet en Aatje Plaats: Amsterdam Datum: 1943-07-08 Onderwerp: vernomen dat de Callmeyer-lijst op korte termijn geliquideerd zou worden; laatste poging om Jules op de lijst te krijgen, contact met Mr. Kotting; informatie met twee portretten van Liesje, Jules, Corrie en Piet toegevoegd en naar het kantoor van Mr. Proosdij (als medewerker bij het bureau van Callmeyer toegevoegd; bescheiden met spoed toegestuurd, omdat Callmeyer op vakantie gaat; Jules is een grensgeval dat voor herziening in aanmerking komt; mocht het lukken dan krijgen Lies en Jules een Sper stempel 10.000, met perspectief tot vrijlating; Siegfried is blij dat de mogelijkheid zich heeft voorgedaan, zonder al te optimistisch te zijn; met Jules gaat het in Westerbork redelijk, echter de koorts is nog niet geweken…

Brief van Siegfried aan Reina, Corrie Piet en Aatje vanuit Amsterdam

Van: Gompels, Joseph Aan: Jo&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-08-02 Onderwerp: Brief aan zijn geliefde. Dagelijks leven in het kamp, optredens van radiozangers en bokswedstrijden, Amsterdamse gevangenen krijgen straf voor het breken van een plank, vermoedens dat hij snel op transport zal worden gesteld, zijn zusje Mietje is ook in het kamp. De mensen zijn aardig, hij krijgt een extra rantsoen want hij doet alsof hij soldaat is (met de hoop dat hij op verlof mag).&nbsp;

Van: Gompels, Joseph Aan: Jo&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-08-02 Onderwerp: Brief aan zijn geliefde. Dagelijks leven in het kamp, optredens van radiozangers en bokswedstrijden, Amsterdamse gevangenen krijgen straf voor het breken van een plank, vermoedens dat hij snel op transport zal worden gesteld, zijn zusje Mietje is ook in het kamp. De mensen zijn aardig, hij krijgt een extra rantsoen want hij doet alsof hij soldaat is (met de hoop dat hij op verlof mag).&nbsp;

Brief van Joseph Gompels aan Jo vanuit kamp Westerbork

Van: Heilbut, Rob (via H. Prins, barak 63) Aan: Heilbut, A.D. Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06 Onderwerp: omstandigheden, toegestuurde pakketten en post. Hopelijk komt de brief en de aangevraagde papieren op tijd. Komende maandag/dinsdag gaat er een transport; hij mist een staart voor de vliegen (kleefding) als ik op de pl.. zit.

Van: Heilbut, Rob (via H. Prins, barak 63) Aan: Heilbut, A.D. Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06 Onderwerp: omstandigheden, toegestuurde pakketten en post. Hopelijk komt de brief en de aangevraagde papieren op tijd. Komende maandag/dinsdag gaat er een transport; hij mist een staart voor de vliegen (kleefding) als ik op de pl.. zit.

Briefkaart van Rob Heilbut aan mevrouw A.D. Heilbut vanuit kamp Westerbork

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 187 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Seligmann, Nelly geb. 05-05-91 overleden te Westerbork op 12-04-1943 op: 15-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 187 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Seligmann, Nelly geb. 05-05-91 overleden te Westerbork op 12-04-1943 op: 15-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Nelly Seligmann

Foto van Sonja Blits-Lam

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 264 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van:&nbsp; Stouwer, Salomon geb. 26-07-42 overleden te Westerbork op 08-05-1943 op: 10-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 264 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van:&nbsp; Stouwer, Salomon geb. 26-07-42 overleden te Westerbork op 08-05-1943 op: 10-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Salomon Stouwer

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 30-06-1943 Nr. 385 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: De Rosa, Simeon Julius geb. 20-02-43 overleden te Westerbork op 25-06-1943 op 25-06-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 30-06-1943 Nr. 385 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: De Rosa, Simeon Julius geb. 20-02-43 overleden te Westerbork op 25-06-1943 op 25-06-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Simeon Julius de Rosa

Mededeling Datum: Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: transport naar Vught; verboden zich buiten de barakken te begeven

Mededeling Datum: Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: transport naar Vught; verboden zich buiten de barakken te begeven

Mededeling over een transport naar kamp Vught

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 16-06-1943 Nr. 354 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Hes, Jacob geb. 17-09-62 overleden te Westerbork op 11-06-1943 op 11-06-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 16-06-1943 Nr. 354 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Hes, Jacob geb. 17-09-62 overleden te Westerbork op 11-06-1943 op 11-06-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Jacob Hes

Bewijs van crematie Datum: 21-05-1943 Nr. 286 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Tas, Isabella Rebecca geb. 08-07-75 overleden te Westerbork op 13-05-1943 op: 14-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 21-05-1943 Nr. 286 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Tas, Isabella Rebecca geb. 08-07-75 overleden te Westerbork op 13-05-1943 op: 14-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Isabella Rebecca Tas

Foto van de stafkaart van Eastern Holland. Detail Amen-Zwiggelterveld met 'Concentrationcamp'&nbsp; Original Route Map 1st Troop 8th CRU. Datum: 1945-04-12 De kaart werd gebruikt door Lt. A.J. Sheppard.

Foto van de stafkaart van Eastern Holland. Detail Amen-Zwiggelterveld met 'Concentrationcamp'&nbsp; Original Route Map 1st Troop 8th CRU. Datum: 1945-04-12 De kaart werd gebruikt door Lt. A.J. Sheppard.

Foto van een detail uit een stafkaart van 'Eastern Holland'

Van: Turksma-Cohen, S.&nbsp; Aan: Lackrooy, Mevr.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-07-12&nbsp; Onderwerp: haast geen bagage mee kunnen nemen; pakketten; dochter getrouwd met oud-kampbewoner Heinz Feigenbaum, waardoor Sperre, hoop op langer te kunnen blijven.

Van: Turksma-Cohen, S.&nbsp; Aan: Lackrooy, Mevr.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-07-12&nbsp; Onderwerp: haast geen bagage mee kunnen nemen; pakketten; dochter getrouwd met oud-kampbewoner Heinz Feigenbaum, waardoor Sperre, hoop op langer te kunnen blijven.

Briefkaart van S. Turksma-Cohen aan mevrouw Lackrooy vanuit kamp Westerbork

Van: Volksherstel Amsterdam Titel: Hartelijk welkom in Amsterdam Inhoud: huisvesting; financiele hulp; kleding en huishoudgoed; extra levensmiddelen

Van: Volksherstel Amsterdam Titel: Hartelijk welkom in Amsterdam Inhoud: huisvesting; financiele hulp; kleding en huishoudgoed; extra levensmiddelen

Brochure betreffende Volksherstel Amsterdam

Van: Spier-Salomon, E. Aan: Kranss, E., Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-02 Onderwerp: omstandigheden, stemming, groeten

Van: Spier-Salomon, E. Aan: Kranss, E., Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-02 Onderwerp: omstandigheden, stemming, groeten

Briefkaart van E. Spier-Salomon vanuit kamp Westerbork

Van: Blits-Lam, Sonja Aan: Veer, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1942-12-28 Onderwerp: familie Veer was op bezoek, echter Sonja was op dat moment niet thuis; graag toesturen van de winterjas, vader heeft de jas nodig…Ze zijn nog in Amsterdam…

Van: Blits-Lam, Sonja Aan: Veer, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1942-12-28 Onderwerp: familie Veer was op bezoek, echter Sonja was op dat moment niet thuis; graag toesturen van de winterjas, vader heeft de jas nodig…Ze zijn nog in Amsterdam…

Brief van Sonja Blits-Lam aan de familie Veer vanuit Amsterdam

Van: Thijsje (Ies Leefsma, haar zoon) en de onderduikouders Aan: Leefma-Wolf, Matje Plaats: onderduikplek van moeder Datum: 1942-1943 Onderwerp: pakje voor het vieren van St Nicolaas toegestuurd; Thijsje heeft een wortel bij de schoorsteen gelegd en een liedje gezongen; de sokjes zijn waarschijnlijk te klein; een nieuw donkerblauw pakje voor de zondag; zwarte schoentjes waren hem te klein geworden; trui voor Thijsje gebreid; nog niet gelukt om een foto van hem te laten maken; Matje heeft in het ziekenhuis gelegen; Thijsje wil niet aan zijn moeder schrijven, alleen aan de Sint.&nbsp;

Van: Thijsje (Ies Leefsma, haar zoon) en de onderduikouders Aan: Leefma-Wolf, Matje Plaats: onderduikplek van moeder Datum: 1942-1943 Onderwerp: pakje voor het vieren van St Nicolaas toegestuurd; Thijsje heeft een wortel bij de schoorsteen gelegd en een liedje gezongen; de sokjes zijn waarschijnlijk te klein; een nieuw donkerblauw pakje voor de zondag; zwarte schoentjes waren hem te klein geworden; trui voor Thijsje gebreid; nog niet gelukt om een foto van hem te laten maken; Matje heeft in het ziekenhuis gelegen; Thijsje wil niet aan zijn moeder schrijven, alleen aan de Sint.&nbsp;

Brief van Thijsje en zijn onderduikouders aan zijn moeder

Van: Katan, D.L.&nbsp; Aan: Becude, Dhr.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-04-18&nbsp; Onderwerp: pakketten; omstandigheden.

Van: Katan, D.L.&nbsp; Aan: Becude, Dhr.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-04-18&nbsp; Onderwerp: pakketten; omstandigheden.

Briefkaart van D.L. Katan aan de heer Becude vanuit kamp Westerbork

Van: Ben, Jo en de kinderen Aan: lieve broer, zuster en kind Plaats: Rotterdam Datum: 1942-08-05 Onderwerp: gehoord over voorlopig uitstel voor Aron en zijn gezin voor Duitsland, hopen dat het zo blijft; in Rotterdam zijn ze flink bezig. Er is al een transport van 1400 en 2000 personen weg. De schrijver valt er nog buiten. Voor hoe lang nog? De schrijver kan zijn oude beroep niet meer uitoefenen, nu hij in de meeste winkels niet meer kan komen en de openingstijden beperkt zijn. Hij zit de hele dag thuis. Al drie weken niets van pa en ma gehoord; doe de groeten aan Froukje en Sam; de jongens zijn nog in het kamp; hebben jullie al iets gehoord van mensen die een bericht uit Polen hebben ontvangen; bericht van vader gehad, hij schreef een foto van het gezin van Aron te hebben ontvangen; in Rotterdam zijn weer oproepen voor personen tot zestig jaar…Als dat zo doorgaat…&nbsp;

Van: Ben, Jo en de kinderen Aan: lieve broer, zuster en kind Plaats: Rotterdam Datum: 1942-08-05 Onderwerp: gehoord over voorlopig uitstel voor Aron en zijn gezin voor Duitsland, hopen dat het zo blijft; in Rotterdam zijn ze flink bezig. Er is al een transport van 1400 en 2000 personen weg. De schrijver valt er nog buiten. Voor hoe lang nog? De schrijver kan zijn oude beroep niet meer uitoefenen, nu hij in de meeste winkels niet meer kan komen en de openingstijden beperkt zijn. Hij zit de hele dag thuis. Al drie weken niets van pa en ma gehoord; doe de groeten aan Froukje en Sam; de jongens zijn nog in het kamp; hebben jullie al iets gehoord van mensen die een bericht uit Polen hebben ontvangen; bericht van vader gehad, hij schreef een foto van het gezin van Aron te hebben ontvangen; in Rotterdam zijn weer oproepen voor personen tot zestig jaar…Als dat zo doorgaat…&nbsp;

Brief van Ben, Jo en kinderen aan lieve broer, zuster en kind vanuit Rotterdam

Brief Van: Jong, de, Henk Aan: Jong-Cohen, de, Estella&nbsp; Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05-21 Onderwerp: Henk hoopt dat Stella na de lange treinreis goed in Westerbork is aangekomen. Hij hoopt haar gauw weer terug te zien. Morgen zal hij op de markt van alles voor haar kopen. Ook zal hij haar twee feuilletons en een zakbijbeltje opsturen. Ina is bij Henk langs geweest.

Brief Van: Jong, de, Henk Aan: Jong-Cohen, de, Estella&nbsp; Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05-21 Onderwerp: Henk hoopt dat Stella na de lange treinreis goed in Westerbork is aangekomen. Hij hoopt haar gauw weer terug te zien. Morgen zal hij op de markt van alles voor haar kopen. Ook zal hij haar twee feuilletons en een zakbijbeltje opsturen. Ina is bij Henk langs geweest.

Brief van H. de Jong aan Estella de Jong-Cohen vanuit Amsterdam

Personen