In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

Verzamelplaatsen voor deportatie naar kamp Westerbork

Joodse werkkampen

Joods werkkamp de Bruine Enk

Joods werkkamp Gijsselte

Joods werkkamp 't Schut

Joods werkkamp Twilhaar

Joods werkkamp het Overbroek

Joods werkkamp het Wijde Gat

Joods werkkamp It Petgat

Joods werkkamp Kremboong

Joods werkkamp de Zomp

Joods werkkamp Geesbrug

Joods werkkamp Diever A

Joods werkkamp Echten

Joods werkkamp Beugelen

Joods werkkamp Diever B

Joods werkkamp Stuifzand

Joods werkkamp Lievelde

Joods werkkamp de Beetse

Dag-Joodse Werkkampen

Joods werkkamp Vledder

Joods werkkamp Mantinge

Joods werkkamp Molengoot

Joods werkkamp Conrad

Joods werkkamp Ruinen

Joods werkkamp de Wittebrink

Joods werkkamp Palästina

Dag en nacht-Joodse werkkampen

Joods werkkamp de Wite Peal

Joods werkkamp de Vecht

Joods werkkamp Oranjekanaal

Joods werkkamp de Vanenburg

Joods werkkamp de Bruynhorst

Joods werkkamp Linde

Sophia Meyer-Kayser is op 1 februari 1944 vanuit kamp Westerbork naar Scheveningen overgebracht.&nbsp;Op de transportlijst staat: „Transport nach Scheveningen zur Überstellung in das Internierungslager Liebenau“. Dit was op basis van haar buitenlandse nationaliteit. Na het overlijden van haar Duitse echtgenoot had ze volgens de Peruaanse wetgeving haar oorspronkelijke nationaliteit weer teruggekregen: ze was op het moment van binnenkomst in kamp Westerbork op 19-5-1943 dus officieel Peruaanse.&nbsp; Sophia Meyer-Kaiser is op 24-4-1945 &nbsp;in Liebenau-Biberach bevrijd.&nbsp;Ze werd ondergebracht in het Britse DP-camp (displaced persons) in Jordanbad bei Biberach. In februari 1946 keerde zij terug naar Amsterdam.

Disclaimer

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: de Burgerlijke Stand Aan: de aanvrager Plaats: Groningen Datum: 1959-02-24 Onderwerp: overlijden van Jozeph Vissel.

Van: de Burgerlijke Stand Aan: de aanvrager Plaats: Groningen Datum: 1959-02-24 Onderwerp: overlijden van Jozeph Vissel.

Uittreksel uit het register van overlijden betreffende het lot van Jozeph Vissel

Van: Griffioen, C Aan: L.S. Datum: 1942-08-15 Plaats: Hollandsche Rading Onderwerp: verklaring dat Hans Friedheim als ingewerkte kracht werkzaam is op de boerderij van de ondergetekende en voor dit werk absoluut noodzakelijk is voor het draaiende houden van de boerderij (15,5 ha, gras en bouwland en 18 melkkoeien).&nbsp;

Van: Griffioen, C Aan: L.S. Datum: 1942-08-15 Plaats: Hollandsche Rading Onderwerp: verklaring dat Hans Friedheim als ingewerkte kracht werkzaam is op de boerderij van de ondergetekende en voor dit werk absoluut noodzakelijk is voor het draaiende houden van de boerderij (15,5 ha, gras en bouwland en 18 melkkoeien).&nbsp;

Verklaring verklaring dat Hans Friedheim als ingewerkte kracht werkzaam is op de boerderij

Brief Van: Jong, de, H. Aan: Kwieser, Henri Plaats: Amsterdam Datum: 1943-07-05 Onderwerp: Henri informeert naar Stella en hoopt dat ze snel weer terugkomt. De Vries heeft kosteloos juridische informatie kunnen inwinnen. Hij vraagt of Stella nog in barak 73 woont en Hetty nog in 57. Is de familie Lam in kamp Westerbork aangekomen. Hoe gaat het met je moeder en zuster. Het ziekenhuis aan de Herengracht is bijna leeg.&nbsp;

Brief Van: Jong, de, H. Aan: Kwieser, Henri Plaats: Amsterdam Datum: 1943-07-05 Onderwerp: Henri informeert naar Stella en hoopt dat ze snel weer terugkomt. De Vries heeft kosteloos juridische informatie kunnen inwinnen. Hij vraagt of Stella nog in barak 73 woont en Hetty nog in 57. Is de familie Lam in kamp Westerbork aangekomen. Hoe gaat het met je moeder en zuster. Het ziekenhuis aan de Herengracht is bijna leeg.&nbsp;

Brief van H. de Jong aan Henri Kwieser vanuit Amsterdam

Van: Blaauwendraad, E.H. Aan:&nbsp; Datum: 1942-10-06 Plaats: Westbroek Onderwerp: Blaauwendraad, de leider van de Nederlandse Landstand in de provincie Utrecht is bekend met de situatie bij het bedrijf van Griffioen. Hij weet dat Hans Friedheim een Joodse achtergrond heeft en daar werkzaam is. Hij doet daarom een verzoek om Friedheim van een verplaatsing of evacuatie vrij te stellen.

Van: Blaauwendraad, E.H. Aan:&nbsp; Datum: 1942-10-06 Plaats: Westbroek Onderwerp: Blaauwendraad, de leider van de Nederlandse Landstand in de provincie Utrecht is bekend met de situatie bij het bedrijf van Griffioen. Hij weet dat Hans Friedheim een Joodse achtergrond heeft en daar werkzaam is. Hij doet daarom een verzoek om Friedheim van een verplaatsing of evacuatie vrij te stellen.

Verklaring van E.H. Blauwendraad over Hans Friedheim

Briefkaart Van: Jong, de, Henk Aan: Kwieser, Henri Plaats: Amsterdam Datum: 1943-07-12 Onderwerp: Henk heeft een pakje klaargemaakt met tomaten, perziken en limonade. Hij hoopt dat Stella snel naar huis komt. Gelukkig zijn Man en Gré nog in Amsterdam. Henk vraagt of Henri vanwege zijn werkzaamheden voor de Joodse Raad weer naar Amsterdam komt.&nbsp;

Briefkaart Van: Jong, de, Henk Aan: Kwieser, Henri Plaats: Amsterdam Datum: 1943-07-12 Onderwerp: Henk heeft een pakje klaargemaakt met tomaten, perziken en limonade. Hij hoopt dat Stella snel naar huis komt. Gelukkig zijn Man en Gré nog in Amsterdam. Henk vraagt of Henri vanwege zijn werkzaamheden voor de Joodse Raad weer naar Amsterdam komt.&nbsp;

Briefkaart van Henk de Jong aan Henri Kwieser vanuit Amsterdam

Van: Hoogstraal, Trui.&nbsp; Aan: Leemhuis, K.&nbsp; Plaats: Trein (poststempel Groningen) Datum: 1943-03-17.&nbsp; Onderwerp: Omstandigheden; zitten in de trein; houd goede moed.&nbsp;

Van: Hoogstraal, Trui.&nbsp; Aan: Leemhuis, K.&nbsp; Plaats: Trein (poststempel Groningen) Datum: 1943-03-17.&nbsp; Onderwerp: Omstandigheden; zitten in de trein; houd goede moed.&nbsp;

Foto van de adreszijde van een briefkaart gegooid vanuit de trein door Trui Hoogstraal

Van: de huisarts van de familie Griffioen Aan:&nbsp; Datum: 1942-08-15 Plaats: Achttienhoven Onderwerp: verklaring van de huisarts dat Hans Friedheim onmisbaar is als arbeidskracht op de boerderij van de heer Griffioen, vanwege een gedeeltelijk verlamming van de eigenaar.

Van: de huisarts van de familie Griffioen Aan:&nbsp; Datum: 1942-08-15 Plaats: Achttienhoven Onderwerp: verklaring van de huisarts dat Hans Friedheim onmisbaar is als arbeidskracht op de boerderij van de heer Griffioen, vanwege een gedeeltelijk verlamming van de eigenaar.

Verklaring van een huisarts over de onmisbaarheid van Hans Friedheim als arbeidskracht op een boerderij

Van: Jong, de, H.&nbsp; Aan: Jong-Cohen, de, Estella en Kwieser, Henri Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05-20 Onderwerp: Henk hoopt dat Stella spoedig terug kan keren. Hij vraagt of Henri goed voor haar wil zorgen. Hij zal wat feuilletons uitknippen en naar haar opsturen.&nbsp;

Van: Jong, de, H.&nbsp; Aan: Jong-Cohen, de, Estella en Kwieser, Henri Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05-20 Onderwerp: Henk hoopt dat Stella spoedig terug kan keren. Hij vraagt of Henri goed voor haar wil zorgen. Hij zal wat feuilletons uitknippen en naar haar opsturen.&nbsp;

Brief Brief van H. de Jong aan Estella de Jong-Cohen en Henri Kwieser vanuit Amsterdam

Briefkaart Van: Jong, de, Henk Aan: Jong-Cohen, de, Estella Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05-31 Onderwerp: Henk heeft besloten om zijn vrouw Stella iedere dag te schrijven. Hij moet het huishouden alleen doen nu zij in Westerbork zit.&nbsp;

Briefkaart Van: Jong, de, Henk Aan: Jong-Cohen, de, Estella Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05-31 Onderwerp: Henk heeft besloten om zijn vrouw Stella iedere dag te schrijven. Hij moet het huishouden alleen doen nu zij in Westerbork zit.&nbsp;

Briefkaart van Henk de Jong aan E. de Jong-Cohen vanuit Amsterdam

Briefkaart Van: Jong, de, Henk Aan: Jong-Cohen, de, Estella Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-12 Onderwerp: Henk hoopt dat Stella spoedig naar huis kan.&nbsp;

Briefkaart Van: Jong, de, Henk Aan: Jong-Cohen, de, Estella Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-12 Onderwerp: Henk hoopt dat Stella spoedig naar huis kan.&nbsp;

Brief Van: Ina Aan: Jong-Cohen, de, Estella en per adres aan Kwieser, Henri, inspecteur Joodsche Raad, barak 34. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05-22 Onderwerp: Ina helpt Henk in het huishouden nu Stella in Westerbork zit. Ze bedankt haar voor de briefkaart en hoopt dat ze, vanwege haar doofheid, niet eenzaam is. Met enveloppe

Brief Van: Ina Aan: Jong-Cohen, de, Estella en per adres aan Kwieser, Henri, inspecteur Joodsche Raad, barak 34. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05-22 Onderwerp: Ina helpt Henk in het huishouden nu Stella in Westerbork zit. Ze bedankt haar voor de briefkaart en hoopt dat ze, vanwege haar doofheid, niet eenzaam is. Met enveloppe

Brief van Ina aan Estella de Jong-Cohen en Henri Kwieser vanuit Amsterdam

Briefkaart Van: Jong, de, Henk Aan: Jong-Cohen, de, Estella Plaats: Amsterdam Datum: 1943-07-19 Onderwerp: Henk stuurt suiker mee in het volgende pakje. Hij verwacht dat dit het laatste pakje is en dat Stella spoedig weer thuis zal zijn.&nbsp;

Briefkaart Van: Jong, de, Henk Aan: Jong-Cohen, de, Estella Plaats: Amsterdam Datum: 1943-07-19 Onderwerp: Henk stuurt suiker mee in het volgende pakje. Hij verwacht dat dit het laatste pakje is en dat Stella spoedig weer thuis zal zijn.&nbsp;

Briefkaart Van: Jong, de Henk Aan: Jong-Cohen, de, Estella Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-10 Onderwerp: Henk heeft een pakket gestuurd met eieren. Ina heeft het toegestuurde wasgoed van Estella gestreken. Nichtje Carla Meijer is bijdehand.

Briefkaart Van: Jong, de Henk Aan: Jong-Cohen, de, Estella Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-10 Onderwerp: Henk heeft een pakket gestuurd met eieren. Ina heeft het toegestuurde wasgoed van Estella gestreken. Nichtje Carla Meijer is bijdehand.

Briefkaart Van: Jong, de, Henk Aan: Jong-Cohen, de, Estella Plaats:&nbsp;Amsterdam Datum: 1943-06-16 Onderwerp: Henk wil graag gortlappen maken voor Stella, maar aan alles is tekort. Hij vraagt of ze nog steeds in barak 73 verblijft.&nbsp;

Briefkaart Van: Jong, de, Henk Aan: Jong-Cohen, de, Estella Plaats:&nbsp;Amsterdam Datum: 1943-06-16 Onderwerp: Henk wil graag gortlappen maken voor Stella, maar aan alles is tekort. Hij vraagt of ze nog steeds in barak 73 verblijft.&nbsp;

Briefkaart Van: Jong, de, Henk Aan: Jong-Cohen, de, Estella Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-26 Onderwerp: Henk stuurt een pakket op met zelfgebakken gortlappen.

Briefkaart Van: Jong, de, Henk Aan: Jong-Cohen, de, Estella Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-26 Onderwerp: Henk stuurt een pakket op met zelfgebakken gortlappen.

Briefkaart Van: Jong, de, H. Aan: Kieser, Henri Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-20 Onderwerp: Henk hoopt dat hij Stella snel terugziet. Hij zal kijken of hij nog een pakje kan opsturen.&nbsp;

Briefkaart Van: Jong, de, H. Aan: Kieser, Henri Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-20 Onderwerp: Henk hoopt dat hij Stella snel terugziet. Hij zal kijken of hij nog een pakje kan opsturen.&nbsp;

Briefkaart van H. de Jong aan H. Kwieser vanuit Amsterdam

Reisvergunning Afgegeven door het Militair gezag Datum: 1945-06 Voor: Vles, Henri Om te reizen van de provincie Drenthe naar Rotterdam

Reisvergunning Afgegeven door het Militair gezag Datum: 1945-06 Voor: Vles, Henri Om te reizen van de provincie Drenthe naar Rotterdam

Reisvergunning van Henri Vles

Informatie uit andere archieven

Briefkaart Van: Jong, de, Henk Aan: Jong-Cohen, de, Estella Plaats: Amsterdam Datum: 1943-07-20 Onderwerp: Stella is al acht weken weg en Henk hoopt dat ze spoedig terug kan komen.&nbsp;

Briefkaart Van: Jong, de, Henk Aan: Jong-Cohen, de, Estella Plaats: Amsterdam Datum: 1943-07-20 Onderwerp: Stella is al acht weken weg en Henk hoopt dat ze spoedig terug kan komen.&nbsp;

Briefkaart Van: Jong, de, Henk Aan: Jong-Cohen, de, Estella Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-12 Onderwerp: Henk gaat de dooppapieren in orde maken. Hij heeft een pakje opgestuurd met o.a. honingsla.&nbsp;

Briefkaart Van: Jong, de, Henk Aan: Jong-Cohen, de, Estella Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-12 Onderwerp: Henk gaat de dooppapieren in orde maken. Hij heeft een pakje opgestuurd met o.a. honingsla.&nbsp;

Brief Van: Jong, de, H. Aan: Stella (Jong-Cohen, de, Estella) Plaats: Amsterdam Datum: 1943-07-19 Onderwerp: Henk schrijft dat dhr. Cappel een brief heeft gestuurd naar Stella. Hij zal vandaag een pakje sturen met o.a. remouladesaus. Henk zit al 8 weken zonder zijn vrouw. Hij hoopt dat ze snel naar huis kan. Met enveloppe

Brief Van: Jong, de, H. Aan: Stella (Jong-Cohen, de, Estella) Plaats: Amsterdam Datum: 1943-07-19 Onderwerp: Henk schrijft dat dhr. Cappel een brief heeft gestuurd naar Stella. Hij zal vandaag een pakje sturen met o.a. remouladesaus. Henk zit al 8 weken zonder zijn vrouw. Hij hoopt dat ze snel naar huis kan. Met enveloppe

Brief van H. de Jong aan Estella de Jong-Cohen vanuit Amsterdam

Van: Dessing Aan: Magnus, J. Datum: 1953-05-19 Plaats: Amsterdam Onderwerp: aflossing geldlening aan de heer Magnus, die de heer Dessing te hulp geschoten was.

Van: Dessing Aan: Magnus, J. Datum: 1953-05-19 Plaats: Amsterdam Onderwerp: aflossing geldlening aan de heer Magnus, die de heer Dessing te hulp geschoten was.

Brief van Dessing aan J. Magnus vanuit Amsterdam

Briefkaart Van: Jong, de, Henk Aan: Jong-Cohen, de, Estella Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-16 Onderwerp: Henk heeft Stella nu al 30 dagen niet gezien. Er is een pakketje met eten naar haar onderweg.

Briefkaart Van: Jong, de, Henk Aan: Jong-Cohen, de, Estella Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-16 Onderwerp: Henk heeft Stella nu al 30 dagen niet gezien. Er is een pakketje met eten naar haar onderweg.

Van: Directeur Centraal Distributiekantoor&nbsp; Aan: As, van&nbsp; Plaats: Zwolle&nbsp; Datum: 1945-09-21&nbsp; Onderwerp: opheffing van het distributiekantoor in kamp Westerbork, inlevering van achtergebleven stamkaarten en MD-formulieren + een bedankje.

Van: Directeur Centraal Distributiekantoor&nbsp; Aan: As, van&nbsp; Plaats: Zwolle&nbsp; Datum: 1945-09-21&nbsp; Onderwerp: opheffing van het distributiekantoor in kamp Westerbork, inlevering van achtergebleven stamkaarten en MD-formulieren + een bedankje.

Brief van de directeur Centraal Distributiekantoor aan Aad van As

Van: Frenk, G. Aan: Groot, Hugo, de Datum: 1943-03-15 Plaats: Amsterdam Onderwerp: de schrijver doet namens Louis Sjouwerman (en zijn gezin) een poging om deze oud-solofluitist bij de VARA op de Barneveldlijst te krijgen. Een getuigschrift is hiervoor nodig.

Van: Frenk, G. Aan: Groot, Hugo, de Datum: 1943-03-15 Plaats: Amsterdam Onderwerp: de schrijver doet namens Louis Sjouwerman (en zijn gezin) een poging om deze oud-solofluitist bij de VARA op de Barneveldlijst te krijgen. Een getuigschrift is hiervoor nodig.

Brief van G. Frenk aan Hugo de Groot

Personen