In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Frits Schrijver werd in december 1944 gearresteerd in Woudenberg en was vermoedelijk ondergebracht in de noodgevangenis van de SD in de Rotterdamsche Bank in Velp. Op 14 januari 1945 werd hij met een aantal andere gevangenen gefusilleerd.

Foto/tekeningenboekje onder andere samengesteld door Leo Kok en waarschijnlijk door Werner Rudolf Breslauer gefotografeerd.&nbsp; Voor: Gassmann-Baumann, Inge Datum: 1944-08-25 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: verschillende portretfoto's van Inge. De tekeningen van Leo Kok laten verschillende aspecten uit het dagelijkse leven in het kamp te zien als: een kruier met een gamel, een kop van een varken (kampboerderij?); prikkeldraadomheining en wachttoren; afvalemmers voor een barak; een persoon op een fits, een wegwijzing en een veewagon; twee dames van de Fliegende Kolonne (FK) met pakketten; het ketelhuis; er is altijd hoop.&nbsp;

Foto/tekeningenboekje onder andere samengesteld door Leo Kok en waarschijnlijk door Werner Rudolf Breslauer gefotografeerd.&nbsp; Voor: Gassmann-Baumann, Inge Datum: 1944-08-25 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: verschillende portretfoto's van Inge. De tekeningen van Leo Kok laten verschillende aspecten uit het dagelijkse leven in het kamp te zien als: een kruier met een gamel, een kop van een varken (kampboerderij?); prikkeldraadomheining en wachttoren; afvalemmers voor een barak; een persoon op een fits, een wegwijzing en een veewagon; twee dames van de Fliegende Kolonne (FK) met pakketten; het ketelhuis; er is altijd hoop.&nbsp;

Foto album, foto's van Inge Gassmann-Baumann

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen aan het voetballen op de appelplaats van het kamp. De wedstrijd wordt bekeken door lotgenoten, jong en oud. Op de achtergrond barak 25.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen aan het voetballen op de appelplaats van het kamp. De wedstrijd wordt bekeken door lotgenoten, jong en oud. Op de achtergrond barak 25.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Van: Dalsheim, Lina Aan: Dijk, van Gretha Plaats: Apeldoornsche Bosch Datum: 1942-11-16 Onderwerp: Dagelijks leven in het Apeldoornsche Bosch; situatie wordt steeds onveiligerl gymnastiek gaat niet meer door, want leider is naar Westerbork gestuurd; vraag of er in het ouderlijk huis in Borger al andere mensen zijn komen wonen; iemand heeft haar vader gezien in de trein naar het Oosten

Van: Dalsheim, Lina Aan: Dijk, van Gretha Plaats: Apeldoornsche Bosch Datum: 1942-11-16 Onderwerp: Dagelijks leven in het Apeldoornsche Bosch; situatie wordt steeds onveiligerl gymnastiek gaat niet meer door, want leider is naar Westerbork gestuurd; vraag of er in het ouderlijk huis in Borger al andere mensen zijn komen wonen; iemand heeft haar vader gezien in de trein naar het Oosten

Brief van Lina Jacoba Dalsheim aan Gretha van Dijk vanuit het Apeldoornsche Bosch

Van: Dalsheim, Lina Aan: Dijk, van Gretha Plaats: Apeldoornsche Bosch Datum: 1942-07-08 Onderwerp: Dagelijks leven en vrije tijd in het Apeldoornsche Bosch; ooms zitten in een (werk)kamp; afleiding zoeken, maar tussendoor veel aan nare dingen denken

Van: Dalsheim, Lina Aan: Dijk, van Gretha Plaats: Apeldoornsche Bosch Datum: 1942-07-08 Onderwerp: Dagelijks leven en vrije tijd in het Apeldoornsche Bosch; ooms zitten in een (werk)kamp; afleiding zoeken, maar tussendoor veel aan nare dingen denken

Van: Dalsheim, Lina Aan: Dijk, van Gretha Plaats: Apeldoornsche Bosch Datum: 1942-09-29 Onderwerp: Dagelijks leven in het Apeldoornsche Bosch; beschrijving van nachtdiensten en lol met collega's en patiënten; begonnen met volksdansen, is erg leuk

Van: Dalsheim, Lina Aan: Dijk, van Gretha Plaats: Apeldoornsche Bosch Datum: 1942-09-29 Onderwerp: Dagelijks leven in het Apeldoornsche Bosch; beschrijving van nachtdiensten en lol met collega's en patiënten; begonnen met volksdansen, is erg leuk

Brief van Lina Dalsheim aan Gretha van Dijk vanuit het Apeldoornsche Bosch

Brief Van: Gezantschap der Nederlanden, Hoofd Afd. Vluchtelingen Aan: Polak, H.&nbsp; Plaats: Bern, Zwitserland Datum: 1945-06-09 Onderwerp: verzoek om het opsturen van pasfoto's voor een identiteitsbewijs.

Brief Van: Gezantschap der Nederlanden, Hoofd Afd. Vluchtelingen Aan: Polak, H.&nbsp; Plaats: Bern, Zwitserland Datum: 1945-06-09 Onderwerp: verzoek om het opsturen van pasfoto's voor een identiteitsbewijs.

Brief van het Gezantschap der Nederlanden, Hoofd Afd. Vluchtelingen aan H. Polak met het verzoek pasfoto's op te sturen

Van: Magnus, Leon Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-1945 Onderwerp: status gezondheid Leon Magnus, transport XXIV/5, transportnummer 170. Op het document staat verschillende aantekeningen.

Van: Magnus, Leon Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-1945 Onderwerp: status gezondheid Leon Magnus, transport XXIV/5, transportnummer 170. Op het document staat verschillende aantekeningen.

Document over de status gezondheid (Krankenstand) van Leon Magnus in Theresienstadt

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1942-08-18 Onderwerp: afstempeling oproepingen voor Joodse werkkampen; Joodse kapperszaken.

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1942-08-18 Onderwerp: afstempeling oproepingen voor Joodse werkkampen; Joodse kapperszaken.

Bulletin nummer 7 van de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam/Den Haag Datum: 1942-09-08 Onderwerp: niet-joods personeel in Joodse lokalen; bezoek bij niet-Joden; spertijden winkels; bezorging goederen; verboden beroepen.

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam/Den Haag Datum: 1942-09-08 Onderwerp: niet-joods personeel in Joodse lokalen; bezoek bij niet-Joden; spertijden winkels; bezorging goederen; verboden beroepen.

Bulletin nummer 11 van de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-10-08&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: fursorge, alleen voor noodgevallen.

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-10-08&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: fursorge, alleen voor noodgevallen.

Mededeling over de Fürsorge in het kamp

Ausweis Westerbork, kamp Van: Katz-Goldschmidt, Kaatje Zeer slecht leesbaar !

Ausweis Westerbork, kamp Van: Katz-Goldschmidt, Kaatje Zeer slecht leesbaar !

Ausweis van Kaatje Katz-Goldschmidt

Bewijs Afgegeven door: Joodse Raad voor Amsterdam, afdeling 'Hulp aan Vertrekkenden' Onderwerp: goed voor een levensmiddelenpakket inhoudende drie dagen proviand, m.b.t. de oproep voor de 'Arbeitseinsatz' in Duitsland. Het pakket wordt tegen inlevering van deze bon in kamp Westerbork pas op de dag van vertrek afgegeven.&nbsp;

Bewijs Afgegeven door: Joodse Raad voor Amsterdam, afdeling 'Hulp aan Vertrekkenden' Onderwerp: goed voor een levensmiddelenpakket inhoudende drie dagen proviand, m.b.t. de oproep voor de 'Arbeitseinsatz' in Duitsland. Het pakket wordt tegen inlevering van deze bon in kamp Westerbork pas op de dag van vertrek afgegeven.&nbsp;

Bewijs voor het verkrijgen van een pakket van de Joodse Raad bij vertrek uit kamp Westerbork

Ausweiskarte (deel) Westerbork, kamp Van: Katz-Goldsmit, Kaatje Behorend bij: H1945-70-194

Ausweiskarte (deel) Westerbork, kamp Van: Katz-Goldsmit, Kaatje Behorend bij: H1945-70-194

Ausweiskarte van Kaatje Katz-Goldsmit

Van: De Joodse Raad voor Amsterdam Aan: Gassmann, Heinrich Datum: 1942-05-20 Onderwerp: oproep zich te melden op het Centraal Station te Amsterdam, op 28 mei 1942. De trein zal om 13.30 vertrekken naar het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork.

Van: De Joodse Raad voor Amsterdam Aan: Gassmann, Heinrich Datum: 1942-05-20 Onderwerp: oproep zich te melden op het Centraal Station te Amsterdam, op 28 mei 1942. De trein zal om 13.30 vertrekken naar het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork.

Oproep van de Joodse Raad voor Heinrich Gassmann

‘Voedselkaart’ Van: Lijdesdorff, R. Plaats: Westerbork, kamp

‘Voedselkaart’ Van: Lijdesdorff, R. Plaats: Westerbork, kamp

Voedselkaart van René Lijdesdorff in kamp Westerbork

Mededeling over toewijzing van textiel

‘Mondelinge’ mededeling Van: Kwieser, Henri Aan: Jong-Cohen, de, E. Datum: 1943-11-08 Plaats: Westerbork, kamp (barak 41) Onderwerp: vraag om levensmiddelen. ‘Hierbij verklaar ik een gemengd-gehuwd adres te hebben opgegeven’.

‘Mondelinge’ mededeling Van: Kwieser, Henri Aan: Jong-Cohen, de, E. Datum: 1943-11-08 Plaats: Westerbork, kamp (barak 41) Onderwerp: vraag om levensmiddelen. ‘Hierbij verklaar ik een gemengd-gehuwd adres te hebben opgegeven’.

Mededeling van Henri Kwieser aan E. de Jong-Cohen vanuit kamp Westerbork

Brief Van: Gezantschap der Nederlanden, hoofd afdeling repatriëring Aan: Polak, Henriette Plaats: Bern, Zwitserland Datum: 1945-07-17 Onderwerp: deelnemers aan het konvooi dat op 24 juli vanuit Bazel naar Nederland vertrekt moeten zich zondag 22 juli melden op het vluchtelingenbureau aan het station aldaar.

Brief Van: Gezantschap der Nederlanden, hoofd afdeling repatriëring Aan: Polak, Henriette Plaats: Bern, Zwitserland Datum: 1945-07-17 Onderwerp: deelnemers aan het konvooi dat op 24 juli vanuit Bazel naar Nederland vertrekt moeten zich zondag 22 juli melden op het vluchtelingenbureau aan het station aldaar.

Brief van Gezantschap der Nederlanden, hoofd afdeling repatriëring in verband met vertrek uit Zwitserland