In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Syswerda, directeur Aan: Minister van Bin. Zaken&nbsp; Plaats: Westerbork&nbsp; Datum: 1939-11-21&nbsp; Onderwerp: huisvesting directeur, tegemoetkoming kosten, tijdelijk verblijf in Assen; de woning is nog niet klaar; watervoorziening voor koken en wassen; sanitair is nog niet volledig, centrale verwarming is nog niet gemonteerd; de ramen zijn niet waterdicht; de kelder is ondergelopen; afvoer regenwater op de balkons is niet in orde…

Van: Syswerda, directeur Aan: Minister van Bin. Zaken&nbsp; Plaats: Westerbork&nbsp; Datum: 1939-11-21&nbsp; Onderwerp: huisvesting directeur, tegemoetkoming kosten, tijdelijk verblijf in Assen; de woning is nog niet klaar; watervoorziening voor koken en wassen; sanitair is nog niet volledig, centrale verwarming is nog niet gemonteerd; de ramen zijn niet waterdicht; de kelder is ondergelopen; afvoer regenwater op de balkons is niet in orde…

Brief

Van: Haag, Alfred Aan: “Die Tat” (Werner Stertzenbach) Plaats: München Datum: 1964-02-21 Onderwerp: vrijspraak Deppner voor de moord op 65 Russische krijgsgevangenen, artikelen over Deppner in ‘Die Tat’.

Van: Haag, Alfred Aan: “Die Tat” (Werner Stertzenbach) Plaats: München Datum: 1964-02-21 Onderwerp: vrijspraak Deppner voor de moord op 65 Russische krijgsgevangenen, artikelen over Deppner in ‘Die Tat’.

Brief van Alfred Haag aan 'Die Tat'

Van: Bundesgerichtshof, Pressestelle Aan: "Die Tat" (Werner Stertzenbach) Plaats: Karlsruhe. Datum: 1965-02-10 Onderwerp: onderbouwing vrijspraak Erich Deppner.

Van: Bundesgerichtshof, Pressestelle Aan: "Die Tat" (Werner Stertzenbach) Plaats: Karlsruhe. Datum: 1965-02-10 Onderwerp: onderbouwing vrijspraak Erich Deppner.

Brief van het Bundesgerichtshof aan Die Tat

Vrijstellingen van deportatie vanuit kamp Westerbork

Frontkämpfer Sperre kamp Westerbork

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 16

Pas (Durchlasschein), op naam van Jules Cohen, in verband met werkzaamheden in Spediotion in Theresienstadt gedurende de periode 1 - 31 mei 1945.

Pas (Durchlasschein), op naam van Jules Cohen, in verband met werkzaamheden in Spediotion in Theresienstadt gedurende de periode 1 - 31 mei 1945.

Pas (Durchlasschein), op naam van Jules Cohen, in verband met werkzaamheden in W.A. Spedidition in Theresienstadt, geldig gedurende de periode van 12 - 30 april 1945. Op de achterkant van het pasje is de naam Karl Propper opgeschreven met een adres in Praag.

Pas (Durchlasschein), op naam van Jules Cohen, in verband met werkzaamheden in W.A. Spedidition in Theresienstadt, geldig gedurende de periode van 12 - 30 april 1945. Op de achterkant van het pasje is de naam Karl Propper opgeschreven met een adres in Praag.

Verzoekpasje&nbsp; Van: Cohen, Jules&nbsp; Plaats: Theresienstadt Datum: 1944 Onderwerp: een verzoek om hem wegens een dringende dienstopdracht door te laten, uitgeschreven door de Arbeitszentrale.

Verzoekpasje&nbsp; Van: Cohen, Jules&nbsp; Plaats: Theresienstadt Datum: 1944 Onderwerp: een verzoek om hem wegens een dringende dienstopdracht door te laten, uitgeschreven door de Arbeitszentrale.

Pas (Tages-Durchlasschein), op naam van Jules Cohen, in verband met werkzaamheden in de W.A. Spedition in Theresienstadt, geldig gedurende de periode van 1 mei - 15 juni 1945.

Pas (Tages-Durchlasschein), op naam van Jules Cohen, in verband met werkzaamheden in de W.A. Spedition in Theresienstadt, geldig gedurende de periode van 1 mei - 15 juni 1945.

Pas (Tages-Durchlasschein), op naam van Jules Cohen, in verband met Spediotionauftrage, geldig gedurende de periode van 7 - 10 april 1945. Hij mag hiervoor onder begeleiding van de Gendarmerie de grenzen van het Ghetto overschrijden.&nbsp;

Pas (Tages-Durchlasschein), op naam van Jules Cohen, in verband met Spediotionauftrage, geldig gedurende de periode van 7 - 10 april 1945. Hij mag hiervoor onder begeleiding van de Gendarmerie de grenzen van het Ghetto overschrijden.&nbsp;

Pas (Tages-Durchlasschein), op naam van Jules Cohen, in verband met Speditionarbeiten in Theresienstadt, geldig gedurende de periode van 16 febr. - 31 maart 1945. Hij mag hiervoor de grenzen van het Ghetto passeren onder begeleiding van de Gendarmerie.

Pas (Tages-Durchlasschein), op naam van Jules Cohen, in verband met Speditionarbeiten in Theresienstadt, geldig gedurende de periode van 16 febr. - 31 maart 1945. Hij mag hiervoor de grenzen van het Ghetto passeren onder begeleiding van de Gendarmerie.

Pas (Durchlasschein) voor de W.A. - Spedition in Theresienstadt, op naam van Jules Cohen, geldig voor de periode 1 jan. - 31 maart 1945.

Pas (Durchlasschein) voor de W.A. - Spedition in Theresienstadt, op naam van Jules Cohen, geldig voor de periode 1 jan. - 31 maart 1945.

Van: Pol. Angestellte&nbsp; Aan: Zöpf, H.&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1942-10-15&nbsp; Onderwerp: gegevens over vrijstelling van Arbeitseinsatz (deportatie naar kamp Westerbork) en het dragen van een Jodenster.

Van: Pol. Angestellte&nbsp; Aan: Zöpf, H.&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1942-10-15&nbsp; Onderwerp: gegevens over vrijstelling van Arbeitseinsatz (deportatie naar kamp Westerbork) en het dragen van een Jodenster.

Brief van de Pol. Angestellte aan H. Zöpf

Medische kaart&nbsp; Van: Nijstad-Dasberg, Rosetta Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-1945 Onderwerp: aantekening van de uitslag van ingenomen medicijnen en de behandelend arts, 1944. Een gedeelte van de kaart is slechts aanwezig.

Medische kaart&nbsp; Van: Nijstad-Dasberg, Rosetta Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-1945 Onderwerp: aantekening van de uitslag van ingenomen medicijnen en de behandelend arts, 1944. Een gedeelte van de kaart is slechts aanwezig.

Medische kaart

Medische kaart&nbsp; Van: Cohen-Nijstad, Lena Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-1945 Onderwerp: aantekening van ziekten, voorgeschreven medicijnen en de behandelend arts

Medische kaart&nbsp; Van: Cohen-Nijstad, Lena Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-1945 Onderwerp: aantekening van ziekten, voorgeschreven medicijnen en de behandelend arts

Medische kaart&nbsp; Van: Cohen, Jules Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-1945 Onderwerp: aantekening van ziekten, voorgeschreven medicijnen en de behandelend arts.

Medische kaart&nbsp; Van: Cohen, Jules Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-1945 Onderwerp: aantekening van ziekten, voorgeschreven medicijnen en de behandelend arts.

Oproep voor transport voor Alida Tabaksblatt. Met informatie over het meenemen van bagage. Verschijnen op de verzamelplaats in de Langestraat 3. Het transport gaat niet door. Alida Tabaksblatt wordt in Theresienstadt bevrijd. Haar vader is de predikant Srul Tabaksblatt (zie dienst gedoopte Joden in de Westerborkfilm).

Oproep voor transport voor Alida Tabaksblatt. Met informatie over het meenemen van bagage. Verschijnen op de verzamelplaats in de Langestraat 3. Het transport gaat niet door. Alida Tabaksblatt wordt in Theresienstadt bevrijd. Haar vader is de predikant Srul Tabaksblatt (zie dienst gedoopte Joden in de Westerborkfilm).

Oproep voor Alida Tabaksblatt te verschijnen voor het transport van 14 oktober 1944 vanuit Theresienstadt

Mededeling Arbeitseinsatz Aan: Polak, Henriëtte Plaats: Theresienstadt Datum: 1945-01-25 Onderwerp: Henriette moet zich aanstaande donderdag melden in BV/248 omdat ze speciale arbeid moet verrichten (bouw van barakken).

Mededeling Arbeitseinsatz Aan: Polak, Henriëtte Plaats: Theresienstadt Datum: 1945-01-25 Onderwerp: Henriette moet zich aanstaande donderdag melden in BV/248 omdat ze speciale arbeid moet verrichten (bouw van barakken).

Mededeling dat Henriëtte Polak zich moet melden voor speciaal werk in Theresienstadt