In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Bericht Comité International de la Croix-Rouge (Rode Kruis) Van: Boas, Aharon Aan: Boas, Salomon Plaats: Jeruzalem, Palestina Datum: 1943-11-29 Onderwerp: officieel regeringsnummer toelatingsvergunning Palestina voor familie Salomon Boas.&nbsp;

Bericht Comité International de la Croix-Rouge (Rode Kruis) Van: Boas, Aharon Aan: Boas, Salomon Plaats: Jeruzalem, Palestina Datum: 1943-11-29 Onderwerp: officieel regeringsnummer toelatingsvergunning Palestina voor familie Salomon Boas.&nbsp;

Bericht A. Boas aan Salomon Boas vanuit Jeruzalem

Interieur privaathuis (latrine) inclusief twee mannen Getekend door: Roozendaal, Alfred Plaats: kamp Westerbork Datum: 1942-11-18

Interieur privaathuis (latrine) inclusief twee mannen Getekend door: Roozendaal, Alfred Plaats: kamp Westerbork Datum: 1942-11-18

De latrine achter barak 56 getekend door Alfred Roozendaal

Van: Houtvester Assen Aan: Directeur Staatsbosbeheer Plaats: Assen Datum: 1939-05-10 Onderwerp: begeleidende brief bij ontwerpakte inzake ingebruikgeving van een terrein tot het inrichten van een vluchtelingenkamp.

Van: Houtvester Assen Aan: Directeur Staatsbosbeheer Plaats: Assen Datum: 1939-05-10 Onderwerp: begeleidende brief bij ontwerpakte inzake ingebruikgeving van een terrein tot het inrichten van een vluchtelingenkamp.

Brief van Houtvester Assen aan de directeur van Staatsbosbeheer

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 225 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Zwartverwer, Eliazer geb. 27-03-87 overleden te Westerbork op 24-04-1943 op: 27-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 225 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Zwartverwer, Eliazer geb. 27-03-87 overleden te Westerbork op 24-04-1943 op: 27-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Eliazer Zwartverwer

Van: Hoorn, van, H. Aan: Medema, mej. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-12-24 (poststempel) Onderwerp: Bevestiging ontvangst en bedankje pakket

Van: Hoorn, van, H. Aan: Medema, mej. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-12-24 (poststempel) Onderwerp: Bevestiging ontvangst en bedankje pakket

Briefkaart van Henriette van Hoorn aan mej. Medema vanuit kamp Westerbork

Van: Ned. Heidemaatschappij-Arnhem Aan: Mindeno, H. Plaats: de Krim Datum: 1942-06-04 Onderwerp: verrichtte werkzaamheden (spitwerk) en de daarbij behorende vergoeding.&nbsp; Op de achterkant nog wat aantekeningen over spitwerk en grondtransport. De werkzaamheden werden verricht vanuit het Joodse werkkamp Molengoot.

Van: Ned. Heidemaatschappij-Arnhem Aan: Mindeno, H. Plaats: de Krim Datum: 1942-06-04 Onderwerp: verrichtte werkzaamheden (spitwerk) en de daarbij behorende vergoeding.&nbsp; Op de achterkant nog wat aantekeningen over spitwerk en grondtransport. De werkzaamheden werden verricht vanuit het Joodse werkkamp Molengoot.

Bewijs (Putbriefje) van de Heidemaatschappij aan H. van Mindeno

Van: oom Jan (vader) Aan: Hanneke Plaats: Amstelveen Datum: 1944-04 Onderwerp: houten broche; Hanneke zal met het mooie weer wel veel buiten spelen; Jan hoopt dat de extra voeding voor Hanneke zal helpen om het lang uit te houden; kampeervork en -lepel toegestuurd, ook leesboeken, nog niets ervan van Hanneke gehoord; Hanneke schijnt het op school goed te doen…

Van: oom Jan (vader) Aan: Hanneke Plaats: Amstelveen Datum: 1944-04 Onderwerp: houten broche; Hanneke zal met het mooie weer wel veel buiten spelen; Jan hoopt dat de extra voeding voor Hanneke zal helpen om het lang uit te houden; kampeervork en -lepel toegestuurd, ook leesboeken, nog niets ervan van Hanneke gehoord; Hanneke schijnt het op school goed te doen…

Brief van oom Jan aan Hanneke

Van: Reens, A. (in opdracht van) Aan: Rudi Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-02 Onderwerp: bedankje voor brieven, groeten. Ze is aan het werk, oud collega's goed aangetroffen.

Van: Reens, A. (in opdracht van) Aan: Rudi Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-02 Onderwerp: bedankje voor brieven, groeten. Ze is aan het werk, oud collega's goed aangetroffen.

Briefkaart van Annie Reens aan Rudi vanuit kamp Westerbork

Van: Van Leer, Rachel, mede namens haar dochters Dina en Vrouwkje en haar man Philip Zwarts Aan: Van Leer, M. Plaats: Meppel Datum: 13 juli 1942 Onderwerp: informeren naar Taapke en haar moed inspreken; bedanken voor de toegezonden uitjes; geen ondergoed meer te krijgen voor Philip; of zij (haar oom en tante) al weer iets hebben gehoord, de spanning is soms niet vol te houden; groeten aan Leo, zijn vrouw en kinderen, ze zal ze wel schrijven, maar nu is alles haar te veel.

Van: Van Leer, Rachel, mede namens haar dochters Dina en Vrouwkje en haar man Philip Zwarts Aan: Van Leer, M. Plaats: Meppel Datum: 13 juli 1942 Onderwerp: informeren naar Taapke en haar moed inspreken; bedanken voor de toegezonden uitjes; geen ondergoed meer te krijgen voor Philip; of zij (haar oom en tante) al weer iets hebben gehoord, de spanning is soms niet vol te houden; groeten aan Leo, zijn vrouw en kinderen, ze zal ze wel schrijven, maar nu is alles haar te veel.

Briefkaart van Rachel van Leer aan M. van Leer vanuit Meppel

Bewakers van het interneringskamp.&nbsp; Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1946.&nbsp; De tweede persoon van links was na de Tweede Wereldoorlog werkloos geworden en als bewaker in Westerbork terechtgekomen. Toegangsweg naar het kamp. De bewakers lopen richting Hooghalen.

Bewakers van het interneringskamp.&nbsp; Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1946.&nbsp; De tweede persoon van links was na de Tweede Wereldoorlog werkloos geworden en als bewaker in Westerbork terechtgekomen. Toegangsweg naar het kamp. De bewakers lopen richting Hooghalen.

Foto van bewakers van het Interneringskamp Westerbork

Plaatsen in kamp Westerbork

Militair Kamp Westerbork

Van: To Aan: Boas, Salomon en Boas-Prins, Seraphina Plaats: Amsterdam Datum: 1943-08-18 Onderwerp: To is blij dat Salomon en Seraphina een baantje hebben. Ze hoopt dat alles goed gaat met Esthertje. Ze is bereid een stuk zeep op te sturen.&nbsp;

Van: To Aan: Boas, Salomon en Boas-Prins, Seraphina Plaats: Amsterdam Datum: 1943-08-18 Onderwerp: To is blij dat Salomon en Seraphina een baantje hebben. Ze hoopt dat alles goed gaat met Esthertje. Ze is bereid een stuk zeep op te sturen.&nbsp;

Brief van To aan het echtpaar Boas-Prins in kamp Westerbork vanuit Amsterdam

Personen