In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 201 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Van Gigch, Rosalie Henriette geb. 25-08-65 overleden te Westerbork op 16-04-1943 op: 19-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 201 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Van Gigch, Rosalie Henriette geb. 25-08-65 overleden te Westerbork op 16-04-1943 op: 19-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Rosalie Henriette van Gigch

Bewijs van crematie Datum: 05-07-1943 Nr. 396 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Gans, Rachel geb. 07-03-42 overleden te Westerbork op 28-06-1943 op 28-06-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 05-07-1943 Nr. 396 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Gans, Rachel geb. 07-03-42 overleden te Westerbork op 28-06-1943 op 28-06-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Rachel Gans

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-12-22&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Dr. Spanier verzoekt bekend te maken dat buiten het algemene bezoekuur in het kampziekenhuis op maandag en donderdag van 7-8 uur ook zondag 's middags van 4-5 uur bezoektijd is.

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-12-22&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Dr. Spanier verzoekt bekend te maken dat buiten het algemene bezoekuur in het kampziekenhuis op maandag en donderdag van 7-8 uur ook zondag 's middags van 4-5 uur bezoektijd is.

Mededeling over bezoekuur in het ziekenhuis

Kampgeld Theresienstadt 50 Kronen No. 002566

Kampgeld Theresienstadt 50 Kronen No. 002566

kampgeld Theresienstadt 50 kronen

Van: Heymans van Amstel, E.B. Aan: C. de Jong van Lier Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-10 Onderwerp: zandstormen; bouw en installatie van een weegbrug; smalspoor; iedere zondag een muziekavond in beperkte kring

Van: Heymans van Amstel, E.B. Aan: C. de Jong van Lier Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-10 Onderwerp: zandstormen; bouw en installatie van een weegbrug; smalspoor; iedere zondag een muziekavond in beperkte kring

Brief van E.B. Heymans van Amstel aan C. de Jong van Lier vanuit kamp Westerbork

Van: Els en Alfred Aan: Cor en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-08-31 Onderwerp: niet kunnen vatten Jules niet meer te zullen zien, arme Liesje; door censuur van Lippmann-Rosenthal bleven de brieven lang onderweg; brief en bedankkaarten van Liesje; Liesje mocht niet bij de crematie aanwezig zijn; hoop blijft dat zij snel uit het kamp vrijgelaten zal worden…

Van: Els en Alfred Aan: Cor en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-08-31 Onderwerp: niet kunnen vatten Jules niet meer te zullen zien, arme Liesje; door censuur van Lippmann-Rosenthal bleven de brieven lang onderweg; brief en bedankkaarten van Liesje; Liesje mocht niet bij de crematie aanwezig zijn; hoop blijft dat zij snel uit het kamp vrijgelaten zal worden…

Brief van Els en Alfred aan Corrie en Piet vanuit Amsterdam

Bewijs van crematie Datum: 30-06-1943 Nr. 393 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Cahn, Ruth Sara geb. 21-12-41 overleden te Westerbork op 27-06-1943 op 28-06-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 30-06-1943 Nr. 393 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Cahn, Ruth Sara geb. 21-12-41 overleden te Westerbork op 27-06-1943 op 28-06-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Ruth Sara Cahn

Van: Koos Bron&nbsp; Aan: Fam. Dame, W.&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1942-10-27 Betreft een afscheidskaartje van de familie Bron aan de familie Dame.&nbsp; De familie Bron bedankt voor de goede zorgen.&nbsp; Ze zijn vanuit Den Haag op weg naar Westerbork.

Van: Koos Bron&nbsp; Aan: Fam. Dame, W.&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1942-10-27 Betreft een afscheidskaartje van de familie Bron aan de familie Dame.&nbsp; De familie Bron bedankt voor de goede zorgen.&nbsp; Ze zijn vanuit Den Haag op weg naar Westerbork.

Briefkaart van Koos Bron en zijn gezin aan de familie W. Dame op weg naar kamp Westerbork

Breslauer, W.R. Tweespan aan het koren maaien.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943.&nbsp; De menner, achter rechts is Arthur Pins (1906).

Breslauer, W.R. Tweespan aan het koren maaien.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943.&nbsp; De menner, achter rechts is Arthur Pins (1906).

Kampgevangenen op een tweespan aan het koren maaien

Van: Mouw-Hendriks, Alie Geboren: 1916-07-15 Plaats: Westerbork, kamp, barak 12 Datum: 1945-01-26 Onderwerp: Alie heeft zich vrijwillig met haar zoon Siegfried gemeld om zich bij haar echtgenoot te kunnen voegen. Op haar Ausweiskarte staat dat zij als Arische is vrijgesteld van het dragen van een Jodenster.

Van: Mouw-Hendriks, Alie Geboren: 1916-07-15 Plaats: Westerbork, kamp, barak 12 Datum: 1945-01-26 Onderwerp: Alie heeft zich vrijwillig met haar zoon Siegfried gemeld om zich bij haar echtgenoot te kunnen voegen. Op haar Ausweiskarte staat dat zij als Arische is vrijgesteld van het dragen van een Jodenster.

Ausweiskarte van Alie Mouw-Hendriks in kamp Westerbork

Personen