In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Levi Joseph Spier was textielhandelaar en firmant in de firma Wed. L.M. Spier. Hij trouwde op 20 mei 1897 met Bertha Fortuin. Zij stierf op 7 februari 1903. Hij hertrouwde op 17 augustus 1910. Levi Joseph Spier is tijdens zijn onderduik overleden. Zijn tweede vrouw overleefde de oorlog. Zij overleed op 24 mei 1945 in Alkmaar. Joseph Spier was de laatste vooroorlogse voorzitter van de joodse gemeente in Zutphen. //S. Laansma, De Joodse gemeente van Zutphen (Zutphen 1977) 39, 47; M. Wolff, De nakomelingen van Wolff ben Eleazar en Moshe ben Gompertz Halevi, 1695-1995 (Arnhem, 2001) 140/ Bovenstaande afkomstig van Joodsmonument

Naziconcentratiekampen

Kamp Kaufering

Kamp Kittlitztreben

Kamp Schoppinitz

Kamp Klein Schönau

Kamp Cham

Kamp Poelling

Kamp Bobrek

Kamp Kleinmangersdorf

Kamp Hinterbrühl

Kamp Seibersdorf

Kamp Hirschberg

Kamp Anhalt

Kamp Plattling

Kamp Preiskretscham

Kamp Ottmuth

Kamp Hurwenen

Kamp Haaren

Kamp Hagenau

Kamp Hailfingen

Kamp Schömberg

Kamp Hajduki

Kamp Gross Sarne

Kamp Halle-Salle

Kamp Johannesdorf

Kamp Oraniënburg

Kamp Hamburg

Kamp Hannover

Kamp Hillersleben

Kamp Günthergrube

Kamp Gusen

Kamp Grünberg

Kamp Gardelegen

Kamp Gleiwitz

Kamp Burggraben

Kamp Gogolin

Kamp Golleschau

Kamp Graditz

Kamp Gröditz

Kamp Gross Rosen

Kamp Gross Schweidnitz

Vernietigingskampen

Kamp Ganacker

Kamp Fürstenberg

Getto's

Kamp Fürstengrube

Kamp Sint-Truiden

Werkkampen

Kamp Bunzlau

Sobibor

Doorvoerkampen

Kamp Echterdingen

Kamp Eidelstedt

Treblinka

Kamp Ellrich

Strafkampen

Kamp Fallersleben

Kamp Faulbrück

Kamp Wittenberge

Kamp Wittstöck

Kamp Buna

Kamp Feldafing

Kamp Flossenbürg

Kamp Wöbbelin

Kamp Slonsk

Kamp Dorohusk

Kamp Friedland

Kamp Riesa

Kamp Wüstegiersdorf

Kamp Tröglitz

Neuengamme

Kamp Neukirch

Kamp Neustadt

Kamp Meuselwitz

Kamp Mittelbau Dora

Kamp Zeitz

Buchenwald

Kamp Mühldorf

Kamp Mühlerberg

Kamp Zschipkau

Kamp Myslowitz

Kamp Siemianowitz

Tröbitz

Kamp Nachod

Kamp Natzweiler-Struthof

Kamp Schweringen

Mauthausen

Kamp Mechtal

Kamp Mecklenburg

Kamp Melk

Kamp Malachit

Kamp Malapane

Kamp Malchow

Kamp Rhemsdorf

Kamp Dyhernfurth

Kamp Warschau

Kamp Marbach

Kamp Dornhau

Kamp Mariënburg

Ravensbrück

Kamp Maskie

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 201 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Van Gigch, Rosalie Henriette geb. 25-08-65 overleden te Westerbork op 16-04-1943 op: 19-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 201 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Van Gigch, Rosalie Henriette geb. 25-08-65 overleden te Westerbork op 16-04-1943 op: 19-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Rosalie Henriette van Gigch

Van: Spetter, Barend Aan: Spetter-de Visser, Nelly (Voorburg) Plaats: Rotterdam Datum: 1942-10-06 Onderwerp: Barend heeft spullen (huishoudelijke artikelen en linnengoed) van zijn schoondochter bij de buren ondergebracht en afgesproken dat zij het op elke moment kan ophalen…

Van: Spetter, Barend Aan: Spetter-de Visser, Nelly (Voorburg) Plaats: Rotterdam Datum: 1942-10-06 Onderwerp: Barend heeft spullen (huishoudelijke artikelen en linnengoed) van zijn schoondochter bij de buren ondergebracht en afgesproken dat zij het op elke moment kan ophalen…

Brief van Barend Spetter aan zijn schoondochter vanuit Rotterdam

Betreft: plattegrond met riolering en gevels&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum:1965-04-15 Opmerking: voorbereidingen tot het aanpassen van de indeling van de barak, zodat gezinnen een eigen woonruimte hebben.

Betreft: plattegrond met riolering en gevels&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum:1965-04-15 Opmerking: voorbereidingen tot het aanpassen van de indeling van de barak, zodat gezinnen een eigen woonruimte hebben.

Plattegrond in verband met het plaatsen van riolering en gevels

Van: Mouw-Hendriks, Alie Geboren: 1916-07-15 Plaats: Westerbork, kamp, barak 12 Datum: 1945-01-26 Onderwerp: Alie heeft zich vrijwillig met haar zoon Siegfried gemeld om zich bij haar echtgenoot te kunnen voegen. Op haar Ausweiskarte staat dat zij als Arische is vrijgesteld van het dragen van een Jodenster.

Van: Mouw-Hendriks, Alie Geboren: 1916-07-15 Plaats: Westerbork, kamp, barak 12 Datum: 1945-01-26 Onderwerp: Alie heeft zich vrijwillig met haar zoon Siegfried gemeld om zich bij haar echtgenoot te kunnen voegen. Op haar Ausweiskarte staat dat zij als Arische is vrijgesteld van het dragen van een Jodenster.

Ausweiskarte van Alie Mouw-Hendriks in kamp Westerbork

Ausweiskarte van Alie Mouw-Hendriks in kamp Westerbork

Personen