In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Oorlogsdagboek van: Royal Hamilton Light Infantry Brigade Waarin op 1945-04-12 beschreven wordt dat men een concentratiekamp nadert.&nbsp; Verder wordt de situatie van het aantreffen van Kamp Westerbork beschreven. De D-Coy (Compagnie) kwam begin van de avond in het kamp om naar enkele uren weer afgelost te worden.

Oorlogsdagboek van: Royal Hamilton Light Infantry Brigade Waarin op 1945-04-12 beschreven wordt dat men een concentratiekamp nadert.&nbsp; Verder wordt de situatie van het aantreffen van Kamp Westerbork beschreven. De D-Coy (Compagnie) kwam begin van de avond in het kamp om naar enkele uren weer afgelost te worden.

Oorlogsdagboek Royal Hamilton Light Infantry Brigade

Van: Matteman, Sal Aan: beste zus, broer en neef Plaats: Apeldoornsche Bosch Datum: 1942-04-30 Onderwerp: omstandigheden; werktijden; verlof (met jodenster)

Van: Matteman, Sal Aan: beste zus, broer en neef Plaats: Apeldoornsche Bosch Datum: 1942-04-30 Onderwerp: omstandigheden; werktijden; verlof (met jodenster)

Brief van Sal Matteman aan familie vanuit Apeldoornsche Bosch

Van: Hanneke Aan: haar ouders Plaats: Theresienstadt Datum: 1945-05-22 Onderwerp: enveloppe, met adres Theresienstadt en transportnummer. De enveloppe is via het Centraal Registratiebureau voor Joden in Eindhoven naar haar ouders gestuurd.

Van: Hanneke Aan: haar ouders Plaats: Theresienstadt Datum: 1945-05-22 Onderwerp: enveloppe, met adres Theresienstadt en transportnummer. De enveloppe is via het Centraal Registratiebureau voor Joden in Eindhoven naar haar ouders gestuurd.

Enveloppe waarin de brief van Hanneke vanuit Theresienstadt in zat

Van: Campen, van, Herman&nbsp; Aan: Schöne, A.E.&nbsp; Plaats: Nunspeet&nbsp; Datum: 1942-09-27&nbsp; Onderwerp: omstandigheden in het Joodse werkkamp De Bruine Enk in Nunspeet. De kamp discipline vult een leemte aan op zijn opvoeding. Naast het werk heeft hij niet meer dan een uur vrije tijd, meestal ingevuld met kleine huishoudelijk werk voor hemzelf. Er waren nog spullen uit zijn huis te halen.&nbsp;

Van: Campen, van, Herman&nbsp; Aan: Schöne, A.E.&nbsp; Plaats: Nunspeet&nbsp; Datum: 1942-09-27&nbsp; Onderwerp: omstandigheden in het Joodse werkkamp De Bruine Enk in Nunspeet. De kamp discipline vult een leemte aan op zijn opvoeding. Naast het werk heeft hij niet meer dan een uur vrije tijd, meestal ingevuld met kleine huishoudelijk werk voor hemzelf. Er waren nog spullen uit zijn huis te halen.&nbsp;

Brief van Herman van Campen aan A. E. Schöne vanuit het Joodse werkkamp de Bruine Enk

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945/07 Onderwerp: Brandstofvoorziening, aanvraag.

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945/07 Onderwerp: Brandstofvoorziening, aanvraag.

Notitie van J. G. Buijvoets over de brandstofvoorziening

Van: Commissaris der Koningin Drenthe Aan: Dulfer, R.V. Plaats: Assen Datum: 1966-12-27 Onderwerp: Herinneringsteken Westerbork In 1969 zal volgens de brief het kamp volledig ontruimd zijn. Het zou daarna het moment zijn om een monument te plaatsen.

Van: Commissaris der Koningin Drenthe Aan: Dulfer, R.V. Plaats: Assen Datum: 1966-12-27 Onderwerp: Herinneringsteken Westerbork In 1969 zal volgens de brief het kamp volledig ontruimd zijn. Het zou daarna het moment zijn om een monument te plaatsen.

Brief over het plaatsen van een herinneringsteken

Bewijs dat M. Wessel-Oostra van 2-2-1944 tot 11-2-1944 in het ziekenhuis lag met diagnose Dysenterie. Tevens de opmerking: vier dagen dienstvrij gegeven.&nbsp; Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1944-02-11

Bewijs dat M. Wessel-Oostra van 2-2-1944 tot 11-2-1944 in het ziekenhuis lag met diagnose Dysenterie. Tevens de opmerking: vier dagen dienstvrij gegeven.&nbsp; Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1944-02-11

Medische verklaring van Marianne Wessel-Oostra

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Matrassenfabriek 'Dema' te Groningen Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-04-14 Onderwerp: offerte voor vervaardiging van stromatrassen.

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Matrassenfabriek 'Dema' te Groningen Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-04-14 Onderwerp: offerte voor vervaardiging van stromatrassen.

Brief van J.G. Buijvoets aan Matrassenfabriek Dema met daarin een offerte voor het vervaardigen van matrassen

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directie&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1945-10-20&nbsp; Onderwerp: tewerkstelling (betaald, inkomsten voor het kamp) geïnterneerden voor aardappelrooien en het omleggen van een bos.

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directie&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1945-10-20&nbsp; Onderwerp: tewerkstelling (betaald, inkomsten voor het kamp) geïnterneerden voor aardappelrooien en het omleggen van een bos.

Brief van Houtvester Assen aan de directie

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 205 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Elias, Fanny Caroline geb. 05-05-64 overleden te Westerbork op 18-04-1943 op: 19-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 205 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Elias, Fanny Caroline geb. 05-05-64 overleden te Westerbork op 18-04-1943 op: 19-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Fanny Caroline Elias

Van: Heijmann, I. Aan: Booij, Fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-02-03 Onderwerp: pakketten; schrijfdag; school

Van: Heijmann, I. Aan: Booij, Fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-02-03 Onderwerp: pakketten; schrijfdag; school

Briefkaart van de familie Heijmann aan de familie Booij vanuit kamp Westerbork

Van: Levie (Katz), J.&nbsp; Aan: Lackrooy, Fam.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp, barak 60 Datum: 1943-11-08 (poststempel) Onderwerp: pakjes ontvangen hartelijk dank.

Van: Levie (Katz), J.&nbsp; Aan: Lackrooy, Fam.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp, barak 60 Datum: 1943-11-08 (poststempel) Onderwerp: pakjes ontvangen hartelijk dank.

Briefkaart van Joseph Levie en vrouw aan familie Lackrooy vanuit kamp Westerbork

Van: Amsterdam, gemeente Aan: Korthoef, J. Onderwerp: voorlopig bewijs. Het definitieve volgt binnen vier weken.

Van: Amsterdam, gemeente Aan: Korthoef, J. Onderwerp: voorlopig bewijs. Het definitieve volgt binnen vier weken.

Bewijs voor het inleveren van een aanmeldingsformulier door J. Kortoef

Bericht van ontvangst, administratie der Nederlandsche Posterijen&nbsp; Van: Assman, H.J.C. Aan: Boas-Prins, S.&nbsp; Plaats: Leeuwarden

Bericht van ontvangst, administratie der Nederlandsche Posterijen&nbsp; Van: Assman, H.J.C. Aan: Boas-Prins, S.&nbsp; Plaats: Leeuwarden

Ontvangstbewijs in verband met toesturen van post naar kamp Westerbork

Personen