In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: de Duitse bezetter Aan: Joden die zijn vrijgesteld van het dragen van een Jodenster Plaats: Den Haag Datum: 1943 Onderwerp: Instructie over de verplichtingen voor Joden die zijn vrijgesteld van het dragen van een Jodenster.

Van: de Duitse bezetter Aan: Joden die zijn vrijgesteld van het dragen van een Jodenster Plaats: Den Haag Datum: 1943 Onderwerp: Instructie over de verplichtingen voor Joden die zijn vrijgesteld van het dragen van een Jodenster.

Instructie over de verplichtingen voor Joden die zijn vrijgesteld van het dragen van een Jodenster

Aan: Lierens-Lessing, J. Van:&nbsp;Lierens, H. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-01 Onderwerp: bewijs van &nbsp;een aangetekende zending van een pakket aan Jansje Lierens-Lessing, barak 70.

Aan: Lierens-Lessing, J. Van:&nbsp;Lierens, H. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-01 Onderwerp: bewijs van &nbsp;een aangetekende zending van een pakket aan Jansje Lierens-Lessing, barak 70.

Bewijs van ontvangst voor het versturen van een pakket aan J. Lierens-Lessing in kamp Westerbork

Foto van een illustratie van Leo Kok&nbsp; Uit een brief van Bob Cahen (zie brief 'Ergens in Nederland') Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-11-01

Foto van een illustratie van Leo Kok&nbsp; Uit een brief van Bob Cahen (zie brief 'Ergens in Nederland') Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-11-01

Foto van een Illustratie door Leo Kok in de brief 'Ergens in Nederland'

Bewijs van crematie Datum: 23-07-1943 Nr. 437 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Van West, Jetje Erna geb. 21-04-43 overleden te Westerbork op 18-07-1943 op 22-07-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 23-07-1943 Nr. 437 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Van West, Jetje Erna geb. 21-04-43 overleden te Westerbork op 18-07-1943 op 22-07-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Jetje Erna van West

Ontwerp voor een illustratie op de wanden van een kinderzaal in het ziekenhuis. Getekend&nbsp;door: &nbsp;Spier, J.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum:&nbsp;1943 &nbsp;

Ontwerp voor een illustratie op de wanden van een kinderzaal in het ziekenhuis. Getekend&nbsp;door: &nbsp;Spier, J.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum:&nbsp;1943 &nbsp;

Tekening/ontwerp van Jo Spier voor een muurschildering in de kinderzaal/kraamkamer van het ziekenhuis

Bouw.&nbsp; De bouw van het Centraal Vluchtelingenkamp te Westerbork. Kamp Westerbork, 1939.&nbsp; Foto is gemaakt door een opzichter van de Rijksgebouwendienst.&nbsp; Links op de foto de administratiegebouwen en rechts een deel van de Centrale Keuken.

Bouw.&nbsp; De bouw van het Centraal Vluchtelingenkamp te Westerbork. Kamp Westerbork, 1939.&nbsp; Foto is gemaakt door een opzichter van de Rijksgebouwendienst.&nbsp; Links op de foto de administratiegebouwen en rechts een deel van de Centrale Keuken.

van een aantal barakken in aanbouw, waaronder de Centrale Keuken in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: Volksherstel Amsterdam Aan: Verduin, S. Plaats: Amsterdam Datum: 1945-09-05 Onderwerp: inlichtingen omtrent personen die vanuit Westerbork op tranport zijn gesteld. Namen + datum van transport

Van: Volksherstel Amsterdam Aan: Verduin, S. Plaats: Amsterdam Datum: 1945-09-05 Onderwerp: inlichtingen omtrent personen die vanuit Westerbork op tranport zijn gesteld. Namen + datum van transport

Brief van Volksherstel Amsterdam aan Sophia Verduin

Ausweiskarte (deel) Westerbork, kamp Van: Katz-Goldsmit, Kaatje Behorend bij: H1945-70-194

Ausweiskarte (deel) Westerbork, kamp Van: Katz-Goldsmit, Kaatje Behorend bij: H1945-70-194

Ausweiskarte van Kaatje Katz-Goldsmit

Interieur van een huisje Westerbork Plaats: Repatriëringskamp Westerbork (Schattenberg) Datum: 1950 Het interieur van het huisje van de fam. de Vries in augustus 1950.

Interieur van een huisje Westerbork Plaats: Repatriëringskamp Westerbork (Schattenberg) Datum: 1950 Het interieur van het huisje van de fam. de Vries in augustus 1950.

Foto van het interieur van een huisje in (kamp) Schattenberg

Van: Antje Backx Plaats: Assen Datum: onbekend

Van: Antje Backx Plaats: Assen Datum: onbekend

Stamkaart (2de) van Antje Backx

Mededeling Datum: 1943-10-08 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: ivm overbelasting stroomverbruik mag er 's avonds in de barakken niet gekookt worden.

Mededeling Datum: 1943-10-08 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: ivm overbelasting stroomverbruik mag er 's avonds in de barakken niet gekookt worden.

Mededeling over niet koken in verband met overbelasting van het stroomnet

Brandweeroefening.&nbsp; Kamp Westerbork, jaartal onbekend.&nbsp; Foto van A. Pisk, dienstleider van de OD.&nbsp; Op de rug gezien personen van de kampbrandweerploeg, daarachter de garage van de brandweer, barak 31.&nbsp; Tekst: 'het resultaat is gunstig &nbsp;

Brandweeroefening.&nbsp; Kamp Westerbork, jaartal onbekend.&nbsp; Foto van A. Pisk, dienstleider van de OD.&nbsp; Op de rug gezien personen van de kampbrandweerploeg, daarachter de garage van de brandweer, barak 31.&nbsp; Tekst: 'het resultaat is gunstig &nbsp;

Arthur Pisk, de dienstleider van de Joodse Ordedienst en de brandweer

Van: Nabarro, Jaap&nbsp; Aan: Philips, Arthur&nbsp; Plaats: Hoogeveen&nbsp; Datum: 1942-11 Onderwerp: ouders zijn naar Westerbork vertrokken ondanks een 'gespert' stempel.&nbsp;Er wordt door de Joodse Raad ervan uit gegaan dat Jaap' zijn vader in kamp Westerbork als timmerman aan het werk kan gaan. Jaap zit zelf met het dilemma wel of niet naar kamp Westerbork te gaan. Het feit dat zijn ouders mogelijk een vrijstelling van transport zullen krijgen, weerhoudt hem naar Westerbork te gaan en nog in het ziekenhuis te blijven. Doorsturen van brieven van vader van geadresseerde.&nbsp;

Van: Nabarro, Jaap&nbsp; Aan: Philips, Arthur&nbsp; Plaats: Hoogeveen&nbsp; Datum: 1942-11 Onderwerp: ouders zijn naar Westerbork vertrokken ondanks een 'gespert' stempel.&nbsp;Er wordt door de Joodse Raad ervan uit gegaan dat Jaap' zijn vader in kamp Westerbork als timmerman aan het werk kan gaan. Jaap zit zelf met het dilemma wel of niet naar kamp Westerbork te gaan. Het feit dat zijn ouders mogelijk een vrijstelling van transport zullen krijgen, weerhoudt hem naar Westerbork te gaan en nog in het ziekenhuis te blijven. Doorsturen van brieven van vader van geadresseerde.&nbsp;

Brief van Jaap Nabarro aan Arthur Philips vanuit het ziekenhuis in Hoogeveen

Van: Cahen, J.&nbsp; Aan: Beste allemaal.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp ('Ergens in Nederland') Datum: 1942-11-01&nbsp; Onderwerp: Kampomstandigheden in kamp Westerbork.&nbsp;Terugblik op begin oktober 1942. Schetsjes gemaakt door Leo Kok. Blz. 2 van 14. Inventarisnummers 3022 t/m 3035

Van: Cahen, J.&nbsp; Aan: Beste allemaal.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp ('Ergens in Nederland') Datum: 1942-11-01&nbsp; Onderwerp: Kampomstandigheden in kamp Westerbork.&nbsp;Terugblik op begin oktober 1942. Schetsjes gemaakt door Leo Kok. Blz. 2 van 14. Inventarisnummers 3022 t/m 3035

Foto van de brief 'Ergens in Nederland' van J. Cahen aan bekenden vanuit kamp Westerbork

Appel in kamp Westerbork Kamp Westerbork, 1942-1943 Kampgevangenen op de appèlplaats.&nbsp; Op de achtergrond is barak 25 te zien.

Appel in kamp Westerbork Kamp Westerbork, 1942-1943 Kampgevangenen op de appèlplaats.&nbsp; Op de achtergrond is barak 25 te zien.

Appèl van werkgroepen in kamp Westerbork

Pakketzegel Paketsendung nach Lager Westerbork, voorzien van stempel handtekening Gemmeker Aan: Boas-Snuijff, J.&nbsp; Van: Marjée, C.&nbsp; Met lijst van inhoud pakket.

Pakketzegel Paketsendung nach Lager Westerbork, voorzien van stempel handtekening Gemmeker Aan: Boas-Snuijff, J.&nbsp; Van: Marjée, C.&nbsp; Met lijst van inhoud pakket.

Inhoud van een pakket en aangehechte pakketzegel voor J. Boas-Snuijf in kamp Westerbork

Personen