In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Naziconcentratiekampen

Tröbitz

Foto van bewoners van kamp Schattenberg: Links Hendricus Bloemhard die de arm van zijn dochter Marijke vasthoudt. Op de achtergrond van de foto is een deel van barak 10 en de centrale keuken te zien. Datum: 1950 Plaats: Westerbork, kamp (repatriëring)

Foto van bewoners van kamp Schattenberg: Links Hendricus Bloemhard die de arm van zijn dochter Marijke vasthoudt. Op de achtergrond van de foto is een deel van barak 10 en de centrale keuken te zien. Datum: 1950 Plaats: Westerbork, kamp (repatriëring)

Foto

Van: Asscher-Pinkhof, Clara Aan: familie Plaats: Smyrna (Turkije) Datum: 1947-04-02 Onderwerp: reisverslag van Palestina naar Nederland, via Turkije en Algiers (Algerije).

Van: Asscher-Pinkhof, Clara Aan: familie Plaats: Smyrna (Turkije) Datum: 1947-04-02 Onderwerp: reisverslag van Palestina naar Nederland, via Turkije en Algiers (Algerije).

Brief van Clara Asscher-Pinkhof aan familie over haar reis per boot van Palestina naar Nederland

Van: Moes (Helene Franken-Linnewiel) Aan: Cohen, Ernst M. Plaats: Amsterdam Datum: 1945-05-22 Onderwerp: vierde briefkaart; hoop dat ze spoedig mogen komen, al drie jaar niet meer gezien; fijn dat het vrede is; over Helene; de bedden staan al klaar…

Van: Moes (Helene Franken-Linnewiel) Aan: Cohen, Ernst M. Plaats: Amsterdam Datum: 1945-05-22 Onderwerp: vierde briefkaart; hoop dat ze spoedig mogen komen, al drie jaar niet meer gezien; fijn dat het vrede is; over Helene; de bedden staan al klaar…

Brief van Moes aan Ernst M. Cohen vanuit Amsterdam

Van: Afdeling Kunstzaken van de Gemeente Amsterdam Aan: Nijkerk (Nieuwkerk), M.B.B. Plaats: Amsterdam Datum: 1940-11-30 Onderwerp: ontheffing van Joden uit ereambten.

Van: Afdeling Kunstzaken van de Gemeente Amsterdam Aan: Nijkerk (Nieuwkerk), M.B.B. Plaats: Amsterdam Datum: 1940-11-30 Onderwerp: ontheffing van Joden uit ereambten.

Circulaire van de Afdeling Kunstzaken Amsterdam betreffende ontheffing van Joden uit ereambten

Van: Wimmer, F. (namens de Rijkscommissaris) Aan: de Heeren Commissarissen-Generaal van de Nederlandse Departementen van Algemeen Bestuur Plaats: Den Haag Datum: 1941-02-21 Onderwerp: ontheffing uit hun functie betreffende Joodse ambtenaren.&nbsp;

Van: Wimmer, F. (namens de Rijkscommissaris) Aan: de Heeren Commissarissen-Generaal van de Nederlandse Departementen van Algemeen Bestuur Plaats: Den Haag Datum: 1941-02-21 Onderwerp: ontheffing uit hun functie betreffende Joodse ambtenaren.&nbsp;

Afschrift van een instructie van de Rijkscommissaris over de uitvoering van de beschikking van 4 november 1940 betreffende de ontheffing der Joden

Beroepsgroepen in kamp Westerbork

Rabbijnen kamp Westerbork

Briefkaart Van: Jong, de, Henk Aan: Jong-Cohen, de, Estella Plaats: Amsterdam Datum: 1943-07-21 Onderwerp: Henk hoopt dat Stella snel weer terugkeert uit Westerbork. Het valt hem zwaar alles alleen te moeten doen.

Briefkaart Van: Jong, de, Henk Aan: Jong-Cohen, de, Estella Plaats: Amsterdam Datum: 1943-07-21 Onderwerp: Henk hoopt dat Stella snel weer terugkeert uit Westerbork. Het valt hem zwaar alles alleen te moeten doen.

Briefkaart H. de Jong aan E. de Jong-Cohen vanuit Amsterdam

Brief Van: Ina Aan: Jong-Cohen, de, E.&nbsp; Plaats: Halle, Gelderland Datum: 1943-07-06 Onderwerp: Ina is voor Stella naar de Joodse Raad op de Lijnbaansgracht geweest. Daar heeft ze gehoord dat er sprake van is dat alle gemengd gehuwden terugkomen. Met enveloppe, het adres is de barak waar Henri Kwieser voor de Joodse Raad werkt.

Brief Van: Ina Aan: Jong-Cohen, de, E.&nbsp; Plaats: Halle, Gelderland Datum: 1943-07-06 Onderwerp: Ina is voor Stella naar de Joodse Raad op de Lijnbaansgracht geweest. Daar heeft ze gehoord dat er sprake van is dat alle gemengd gehuwden terugkomen. Met enveloppe, het adres is de barak waar Henri Kwieser voor de Joodse Raad werkt.

Brief van Ina aan E. de Jong-Cohen vanuit Halle

Briefkaart Van: Jong, de, H. Aan: Jong-Cohen, de, E. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-28 Onderwerp: Henk heeft een pakje gestuurd naar zijn vrouw. De inhoud moet ze delen met Mirjam en Hetty. Hij verwacht haar spoedig weer thuis.&nbsp;

Briefkaart Van: Jong, de, H. Aan: Jong-Cohen, de, E. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-28 Onderwerp: Henk heeft een pakje gestuurd naar zijn vrouw. De inhoud moet ze delen met Mirjam en Hetty. Hij verwacht haar spoedig weer thuis.&nbsp;

Briefkaart van H. de Jong aan E. de Jong-Cohen vanuit Amsterdam

Briefkaart Van: Jong, de, Henk Aan: Jong-Cohen, de, Estella Plaats: Amsterdam Datum: 1943-07-03 Onderwerp: Henk verwacht Estella spoedig weer thuis. Hij heeft een brood opgestuurd. Henri heeft juridisch advies ingewonnen.&nbsp;

Briefkaart Van: Jong, de, Henk Aan: Jong-Cohen, de, Estella Plaats: Amsterdam Datum: 1943-07-03 Onderwerp: Henk verwacht Estella spoedig weer thuis. Hij heeft een brood opgestuurd. Henri heeft juridisch advies ingewonnen.&nbsp;

Van: Asscher-Pinkhof, Clara Aan: familie Plaats: tussen Sicilië en Algiers&nbsp;en Algiers Datum: 1947-09-09/11 Onderwerp: bootreis van Palestina naar Nederland, via Turkije en Algiers (Algerije).

Van: Asscher-Pinkhof, Clara Aan: familie Plaats: tussen Sicilië en Algiers&nbsp;en Algiers Datum: 1947-09-09/11 Onderwerp: bootreis van Palestina naar Nederland, via Turkije en Algiers (Algerije).

Brief van Clara Asscher-Pinkhof aan familie over haar reis van Palestina naar Nederland

Familiefoto, gemaakt voor de winkel onder het woonhuis van Sara Querido-Lever (1856-1943) aan de Varkensmarkt 24 in Utrecht.&nbsp; Vlnr:&nbsp; Judith Querido, onbekend, Selma Speyer-Querido, Leentje Lever-Os, onbekend, Levie Querido, Leon Querido, onbekend, onbekend, Roosje Querido-Lever, Sara Hilversum-Querido, Sara Querido-Lever, onbekend, Blanche Querido, Sophia Querido-Bed. Vooraan op zijn hurken: Hartog Lever.

Familiefoto, gemaakt voor de winkel onder het woonhuis van Sara Querido-Lever (1856-1943) aan de Varkensmarkt 24 in Utrecht.&nbsp; Vlnr:&nbsp; Judith Querido, onbekend, Selma Speyer-Querido, Leentje Lever-Os, onbekend, Levie Querido, Leon Querido, onbekend, onbekend, Roosje Querido-Lever, Sara Hilversum-Querido, Sara Querido-Lever, onbekend, Blanche Querido, Sophia Querido-Bed. Vooraan op zijn hurken: Hartog Lever.

Foto van Levie Querido en andere familieleden

Aan: Friedheim-Maass, J. S.,&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Geboren: 1881-05-04 Datum: 1943-04-30 (poststempel) Plaats van verzending: Hilversum&nbsp; Onderwerp: ontvangstbewijs verzenden van een pakket met op de achterkant een beschrijving van de inhoud.

Aan: Friedheim-Maass, J. S.,&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Geboren: 1881-05-04 Datum: 1943-04-30 (poststempel) Plaats van verzending: Hilversum&nbsp; Onderwerp: ontvangstbewijs verzenden van een pakket met op de achterkant een beschrijving van de inhoud.

Bewijs van ontvangst voor verzonden pakket naar kamp Westerbork

Van: Stichting 1940-1945&nbsp; Aan: Coelingh-Barnstijn, A.&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1947-07-26&nbsp; Onderwerp: vraag om woonadres van schoonzuster in verband met het zoeken van contact.

Van: Stichting 1940-1945&nbsp; Aan: Coelingh-Barnstijn, A.&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1947-07-26&nbsp; Onderwerp: vraag om woonadres van schoonzuster in verband met het zoeken van contact.

Brief van Stichting 1940-1945 aan A. Coelingh-Barnstijn

Van: Biene, van, Eva Aan: Biene, van, Ina Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-13 Onderwerp: omstandigheden; vraag om zeep te sturen

Van: Biene, van, Eva Aan: Biene, van, Ina Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-13 Onderwerp: omstandigheden; vraag om zeep te sturen

Briefkaart van Eva van Biene aan Ina van Biene vanuit kamp Westerbork

Van: Praag, van, Alice Aan: lieve Henny Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12 Onderwerp: Omstandigheden; pakketten; Feestdagen.

Van: Praag, van, Alice Aan: lieve Henny Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12 Onderwerp: Omstandigheden; pakketten; Feestdagen.

Brief van Alice van Cleeff-Praag aan Henny vanuit kamp Westerbork

Recept&nbsp; Voor: Boom-Jacobs, Esther Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-09-18

Recept&nbsp; Voor: Boom-Jacobs, Esther Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-09-18

Recept voor Esther Boom-Jacobs in kamp Westerbork

Van: Walg, fam. Aan: Blom-Walg, Lea en Nathan, kamp Westerbork, barak 15 Plaats: Theresienstadt Onderwerp: Hopelijk ontvangen jullie deze briefkaart…. groeten van pa, moe en Annie.

Van: Walg, fam. Aan: Blom-Walg, Lea en Nathan, kamp Westerbork, barak 15 Plaats: Theresienstadt Onderwerp: Hopelijk ontvangen jullie deze briefkaart…. groeten van pa, moe en Annie.

Briefkaart van de ouders en de zus van Lea Blom-Walg vanuit Theresienstadt

Van: Bram Aan: de familie Sleutelberg Plaats: Amsterdam Datum: 1942-11-28 Onderwerp: alweer 9 maanden in Amsterdam, Bram blijft zich echter een Delfzijler voelen; het is rustig in Amsterdam, alleen zijn nog bij elkaar, je leeft bij de dag; Karel (Hoogstraal) zit bij hem bij de tafel. Ze zijn op deze plek sinds hun aankomst. Flora (Hoogstraal) en haar ouders wonen in het centrum; met Nathan (Hoogstraal) en Lena gaat het nogal mee; Antje en Simon wonen sinds zes weken in de buurt. zij maken het ook goed; hoe het gaat met verschillende personen in Farmsum en Delfzijl (Nieweg); Rine woont nog altijd op de oude plaats; Julius is weg. Een van de velen… Onderaan de brief met potlood: zojuist horen we dat Rine met de twee kinderen is weggehaald, 8 weken na Julius…Wie volgt

Van: Bram Aan: de familie Sleutelberg Plaats: Amsterdam Datum: 1942-11-28 Onderwerp: alweer 9 maanden in Amsterdam, Bram blijft zich echter een Delfzijler voelen; het is rustig in Amsterdam, alleen zijn nog bij elkaar, je leeft bij de dag; Karel (Hoogstraal) zit bij hem bij de tafel. Ze zijn op deze plek sinds hun aankomst. Flora (Hoogstraal) en haar ouders wonen in het centrum; met Nathan (Hoogstraal) en Lena gaat het nogal mee; Antje en Simon wonen sinds zes weken in de buurt. zij maken het ook goed; hoe het gaat met verschillende personen in Farmsum en Delfzijl (Nieweg); Rine woont nog altijd op de oude plaats; Julius is weg. Een van de velen… Onderaan de brief met potlood: zojuist horen we dat Rine met de twee kinderen is weggehaald, 8 weken na Julius…Wie volgt

Brief van Bram aan de familie Sleutelberg vanuit Amsterdam

Van: Acohen-de la Bella, Esther en Acohen-Maurits Aan: Leny, Ru en Tom Plaats: Westerbork, kamp, barak 62. Datum: 1943-12-18 Onderwerp:&nbsp; Maurits: over ontvangen pakketten en de verpakking ervan; &nbsp;van de V (Voorzorg) een oude broek gekregen; ‘s morgens werken, niet samen met zijn vrouw in de erwtenlezerij. Zij werkt nu bij de zilverpapierafdeling; inhoud van een pakketje aan ’Raf' gegeven; zondag is de schrijver het heertje in zijn kostuum; als maagpatiënt krijgt Maurits als extra pap; het wil heel wat zeggen als je alleen op het kamprantsoen kan leven; deze brief door een kennis meegenomen die op zakenreis voor het kamp was; er gaat het verhaal dat gemengd-gehuwden op Schiphol puin moeten ruimen; aan de tafel waar Maurits zit te werken (erwtenlezerij) ontvangt hij elke morgen een tot twee boterhammen met kaas of suiker… Esther: over ontvangen pakketjes; afgelopen donderdag waren er 20.000 pakketten, deze worden allemaal opengemaakt; er gaan geruchten dat de Quarantaine is afgelopen; ' morgens om half zes op, met haar schort naar het werk….

Van: Acohen-de la Bella, Esther en Acohen-Maurits Aan: Leny, Ru en Tom Plaats: Westerbork, kamp, barak 62. Datum: 1943-12-18 Onderwerp:&nbsp; Maurits: over ontvangen pakketten en de verpakking ervan; &nbsp;van de V (Voorzorg) een oude broek gekregen; ‘s morgens werken, niet samen met zijn vrouw in de erwtenlezerij. Zij werkt nu bij de zilverpapierafdeling; inhoud van een pakketje aan ’Raf' gegeven; zondag is de schrijver het heertje in zijn kostuum; als maagpatiënt krijgt Maurits als extra pap; het wil heel wat zeggen als je alleen op het kamprantsoen kan leven; deze brief door een kennis meegenomen die op zakenreis voor het kamp was; er gaat het verhaal dat gemengd-gehuwden op Schiphol puin moeten ruimen; aan de tafel waar Maurits zit te werken (erwtenlezerij) ontvangt hij elke morgen een tot twee boterhammen met kaas of suiker… Esther: over ontvangen pakketjes; afgelopen donderdag waren er 20.000 pakketten, deze worden allemaal opengemaakt; er gaan geruchten dat de Quarantaine is afgelopen; ' morgens om half zes op, met haar schort naar het werk….

Brief van Maurits en Esther Acohen-de la Bella aan het gezin van hun zoon vanuit kamp Westerbork

Van: Lierens, A. Aan: Lierens, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-01-17 Onderwerp: brief nummer 24 ontvangen.

Van: Lierens, A. Aan: Lierens, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-01-17 Onderwerp: brief nummer 24 ontvangen.

Briefkaart van Abraham Lierens aan H. Lierens vanuit kamp Westerbork

Van: Lierens, A. Aan: Lierens, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-02-09 Onderwerp: stuur geen pakket meer, doorgestuurd, vader en moeder.

Van: Lierens, A. Aan: Lierens, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-02-09 Onderwerp: stuur geen pakket meer, doorgestuurd, vader en moeder.

Briefkaart van A. Lierens aan H. Lierens vanuit kamp Westerbork

Van: de Joodse Raad Aan: Meijer, J. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05-05 Onderwerp: stukken die door Helene Egger na haar vrijstelling in de Joodse Schouwburg heeft achtergelaten en naar de familie zijn toegestuurd. &nbsp;

Van: de Joodse Raad Aan: Meijer, J. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05-05 Onderwerp: stukken die door Helene Egger na haar vrijstelling in de Joodse Schouwburg heeft achtergelaten en naar de familie zijn toegestuurd. &nbsp;

Brief van de Joodse Raad aan de heer J. Meijer over achtergelaten stukken van zijn kleinkind

Van: Centraal Registratiebureau voor Joden Aan: Hack, L.E.M Datum: 1946-02-04 Plaats: Amsterdam Onderwerp: van Chaja is niet meer bekend, dan dat zij op 13-07-1943 naar het Oosten is gedeporteerd.

Van: Centraal Registratiebureau voor Joden Aan: Hack, L.E.M Datum: 1946-02-04 Plaats: Amsterdam Onderwerp: van Chaja is niet meer bekend, dan dat zij op 13-07-1943 naar het Oosten is gedeporteerd.

Brief van Centraal Registratiebureau voor Joden aan L.E.M. Hack vanuit Amsterdam

Personen