In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Bericht Comité International de la Croix-Rouge (Rode Kruis) Van: Frank, M. Aan: Boas-Prins, familie Plaats: Nathanya, Palestina Datum: 1943-10-20 Onderwerp: verzoek om de familie Boas op de hoogte te brengen van het officiële regeringsnummer&nbsp;van hun toelatingsvergunning voor de Palestina-veteranenlijst.

Bericht Comité International de la Croix-Rouge (Rode Kruis) Van: Frank, M. Aan: Boas-Prins, familie Plaats: Nathanya, Palestina Datum: 1943-10-20 Onderwerp: verzoek om de familie Boas op de hoogte te brengen van het officiële regeringsnummer&nbsp;van hun toelatingsvergunning voor de Palestina-veteranenlijst.

Bericht van M. Frank aan het gezin Boas-Prins vanuit Nathanya (Palestina)

Van: Goldsteen, A. Geboren: 1906-02-06 Aan: Goldsteen-Hoen, T. J. Datum: 1944-05-07 Plaats: Westerbork, kamp, barak 67 Onderwerp: brief en alle bagage ontvangen. De schrijver vraagt om nog veel meer. Hij werkt prettig in zijn vak. Hij voelt zich fit en slaapt beter dan thuis. Hij heeft foto's ontvangen van zijn vrouw en kinderen…

Van: Goldsteen, A. Geboren: 1906-02-06 Aan: Goldsteen-Hoen, T. J. Datum: 1944-05-07 Plaats: Westerbork, kamp, barak 67 Onderwerp: brief en alle bagage ontvangen. De schrijver vraagt om nog veel meer. Hij werkt prettig in zijn vak. Hij voelt zich fit en slaapt beter dan thuis. Hij heeft foto's ontvangen van zijn vrouw en kinderen…

Brief van A. Goldsteen aan T.J. Goldsteen-Hoen vanuit kamp Westerbork

Van: Leny&nbsp; Aan: Lieve Mientje en Benny&nbsp; Plaats:&nbsp; Datum: 1944-09-06&nbsp; Onderwerp: vraag hoe de familie het maakt. Enige weken niets meer gehoord.

Van: Leny&nbsp; Aan: Lieve Mientje en Benny&nbsp; Plaats:&nbsp; Datum: 1944-09-06&nbsp; Onderwerp: vraag hoe de familie het maakt. Enige weken niets meer gehoord.

Brief van Leny aan Mientje en Benny Lackrooy

Een foto van twee families in kamp Schattenberg, waaronder Bloemhard. Frederica Bloemhard-Bastiaans met haar dochter Marijke op het kinderfietsje, zoon Marius leunend tegen de tafeltennistafel en zoon Derry met een tafeltennis batje rechts van de tafel. De andere personen zijn onbekend. Datum: 1950 Plaats: Westerbork, kamp (repatriëring)

Een foto van twee families in kamp Schattenberg, waaronder Bloemhard. Frederica Bloemhard-Bastiaans met haar dochter Marijke op het kinderfietsje, zoon Marius leunend tegen de tafeltennistafel en zoon Derry met een tafeltennis batje rechts van de tafel. De andere personen zijn onbekend. Datum: 1950 Plaats: Westerbork, kamp (repatriëring)

Foto van twee families in kamp Schattenberg, waaronder de Bloemhards.

Foto van Sinie Cozijn

Centrale keuken. De centrale keuken van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork. Het interieur is zichtbaar en grote (kook)ketels staan opgesteld. Op de voorgrond een keukentafel met snijmachine. Op de achtergrond wasbakken; een theedoek hangt over de rand. Kamp Westerbork, 1939-1942. Achter op de foto staat: 'Interieur Centrale Keuken, Vl. kamp'.

Centrale keuken. De centrale keuken van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork. Het interieur is zichtbaar en grote (kook)ketels staan opgesteld. Op de voorgrond een keukentafel met snijmachine. Op de achtergrond wasbakken; een theedoek hangt over de rand. Kamp Westerbork, 1939-1942. Achter op de foto staat: 'Interieur Centrale Keuken, Vl. kamp'.

van het interieur van de Centrale Keuken van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: Arrondissement Rechtbank Rotterdam Aan: van Bergen-Diamant, Nora Plaats: Rotterdam Datum: 1948-04-03 Onderwerp: verklaring van de rechtbank op verzoek van de Commissie OPK dat Nora als voogd wordt aangewezen van Chaja van Bergen.

Van: Arrondissement Rechtbank Rotterdam Aan: van Bergen-Diamant, Nora Plaats: Rotterdam Datum: 1948-04-03 Onderwerp: verklaring van de rechtbank op verzoek van de Commissie OPK dat Nora als voogd wordt aangewezen van Chaja van Bergen.

Verklaring van de rechtbank over voogdijschap

Van: Fam. Spier Aan: Boas-Prins, Seraphine Plaats: Amsterdam Datum: 1944-05-01 Onderwerp: de schrijver heeft broekjes, sokjes en een lap flanel voor Esthertje opgestuurd.&nbsp;

Van: Fam. Spier Aan: Boas-Prins, Seraphine Plaats: Amsterdam Datum: 1944-05-01 Onderwerp: de schrijver heeft broekjes, sokjes en een lap flanel voor Esthertje opgestuurd.&nbsp;

Brief van de familie Spier aan S. Boas-Prins vanuit Amsterdam

Post kamp Westerbork

Briefpost kamp Westerbork

Uit de trein geworpen brieven

Van: Holländer, Alexander Datum: 1944-08 Onderwerp: tekening van de buitenkant van barak 44 met de schoorsteen van het ketelhuis op de achtergrond. Op voorerf is het een rommel van tonnen, emmers. Er hangt was aan een waslijn en er is een aangelegd ‘tuintje’.

Van: Holländer, Alexander Datum: 1944-08 Onderwerp: tekening van de buitenkant van barak 44 met de schoorsteen van het ketelhuis op de achtergrond. Op voorerf is het een rommel van tonnen, emmers. Er hangt was aan een waslijn en er is een aangelegd ‘tuintje’.

Tekening van Alexander Höllander gemaakt in kamp Westerbork

Van: het Nederlandse Beheersinstituut, Bureau Den Haag Aan: van Cleef-Hilversum, mevrouw Plaats: Den Haag Datum: 1946-11-09 Onderwerp: benoeming tot bewindvoerder over Meijer van Cleef (echtgenoot).

Van: het Nederlandse Beheersinstituut, Bureau Den Haag Aan: van Cleef-Hilversum, mevrouw Plaats: Den Haag Datum: 1946-11-09 Onderwerp: benoeming tot bewindvoerder over Meijer van Cleef (echtgenoot).

Brief van het Nederlandse Beheersinstituut in verband van het benoemen van een bewindvoerder

A.E.F. D.P. Registration Record Van: Boas-Prins, Seraphina, in verband met repatriëring naar Nederland Afgegeven: 1945-06-22 te Amsterdam

A.E.F. D.P. Registration Record Van: Boas-Prins, Seraphina, in verband met repatriëring naar Nederland Afgegeven: 1945-06-22 te Amsterdam

Registratiekaart van S. Boas-Prins

Van: Leeuwen van, Chaja, Annette Aan: Hack, L.E.M. Geboren: 1919-12-13 Datum: Plaats: Westerbork, kamp, barak 65

Van: Leeuwen van, Chaja, Annette Aan: Hack, L.E.M. Geboren: 1919-12-13 Datum: Plaats: Westerbork, kamp, barak 65

Enveloppe van een brief verstuurd door Chaja van Leeuwen aan L.E.M. Hack

Personen