In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Rijksdienst uitvoering werken&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1950-07-24 (reactie op een brief van 24 juni 1950) Onderwerp: huur terrein kamp Schattenberg. Het kampterrein met barakken is in gebruik gegeven aan de Dienst Maatschappelijke Zorg van het Ministerie van Sociale Zaken in verband met de komst van Indische Nederlanders in kamp Schattenberg.

Van: Rijksdienst uitvoering werken&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1950-07-24 (reactie op een brief van 24 juni 1950) Onderwerp: huur terrein kamp Schattenberg. Het kampterrein met barakken is in gebruik gegeven aan de Dienst Maatschappelijke Zorg van het Ministerie van Sociale Zaken in verband met de komst van Indische Nederlanders in kamp Schattenberg.

Brief van rijksdienst Uitvoering Werken aan de Houtvester Assen

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1941-10-16 Onderwerp: over het uitzicht (luchten en heide) van het kamp; Stella al vijf jaar niet gezien; over de toekomst, wie er niet meer zal zijn en wie alles doorstaan zal hebben; over zijn broer Herbert; over een verblijf van 7 maanden in de gevangenis in Duitsland en contact met zijn ouders; over werken in kamp Westerbork; illegale brief; over Stella, dagelijks leven en hoe het met haar is gesteld; toesturen van een foto.&nbsp;

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1941-10-16 Onderwerp: over het uitzicht (luchten en heide) van het kamp; Stella al vijf jaar niet gezien; over de toekomst, wie er niet meer zal zijn en wie alles doorstaan zal hebben; over zijn broer Herbert; over een verblijf van 7 maanden in de gevangenis in Duitsland en contact met zijn ouders; over werken in kamp Westerbork; illegale brief; over Stella, dagelijks leven en hoe het met haar is gesteld; toesturen van een foto.&nbsp;

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Anti-Joodse maatregelen

Organisatie van de Jodenvervolging

Het Joodsche Weekblad

Invoering Neurenberger Wetten in Nederland

Represaille razzia's

Gewelddadigheden tegen Joden

Reactie op de anti-Joodse maatregelen

Lippmann, Rosenthal & Co.

Verboden voor Joden

Ariërverklaring

Joodse Raden

Einsatzstab Reichsleiter Rosenberg

Davidster

Joden ontslagen

Registratie van Joodse inwoners

Openbaar onderwijs voor Joden verboden

Bewegingsvrijheid voor Joden beperkt

Ontzegging lidmaatschap verenigingen voor Joden

Persoonsbewijzen van Joden voorzien van een J

Anti-Joodse propaganda

1941

Oktober 1941

Vooroorlogs Joods leven

Joodse vluchtelingen

Vluchtelingenbeleid Nederlandse regering

St. Louis

Comité voor Bijzondere Joodsche Belangen

Gebeurtenissen en groepen buiten kamp Westerbork

Duitse invasie

Bombardement op Rotterdam

Kampleven Westerbork

Werken in kamp Westerbork

Verzamelplaatsen voor deportatie naar kamp Westerbork

Gevangenissen

Huis van bewaring Assen

Oranjehotel

Gevangenis Weteringenschans

Huis van bewaring Zwolle

Huis van bewaring Doetinchem

Huis van bewaring Veenhuizen

Huis van bewaring Arnhem

Huis van bewaring Haagse Veer

Gevangenis Amstelveenseweg

Huis van bewaring Meppel

Huis van bewaring Groningen

Scholtenshuis

Calendarium kamp Westerbork

Februari 1941

December 1941

November 1941

September 1941

Augustus 1941

Juli 1941

Juni 1941

Mei 1941

April 1941

Maart 1941

Januari 1941

Marokkaanse Joden

Zionisme

Anschluss

Orthodoxe stroming Jodendom

Surinaamse Joden

Liberale stroming Jodendom

Kristallnacht

Hachsjara

Vooroorlogs antisemitisme

Bevrijding

Wederopbouw

Molukse acties

Operatie Amherst

Collaboratie

Represailles

Nederlandse leger in krijgsgevangenschap

Gemengd-gehuwde Joden

Kinderen van 'foute' ouders

Politionele Acties

Binnenlandse Strijdkrachten

Vervolging Jehova's Getuigen

Opkomst van de nazi’s in Duitsland

Organisation Todt

Distributie

Razzia in Putten

Radio Oranje

Silbertanne-moorden

Militaire operaties

Operatie Black Tulip

Repatriëring uit Nederlands-Indië

Bersiap

Bezetting Nederlands-Indië door Japan

Vooroorlogs leven Nederlands-Indië

Nederlandse Spoorwegen

Executies

Ontvluchten uit Nederland

Wannsee conferentie

Arbeidsinzet

Verzet

Religieus leven kamp Westerbork

Maaltijden kamp Westerbork

Kampregelementen kamp Westerbork

Post kamp Westerbork

Stemming kamp Westerbork

Barakleven kamp Westerbork

Nieuwsvergaring en verspreiding kamp Westerbork

Verjaardagen kamp Westerbork

Feestdagen kamp Westerbork

Hygiënische omstandigheden kamp Westerbork

Huishouding kamp Westerbork

Conflicten kamp Westerbork

Liefde en sexualiteit kamp Westerbork

Jeugdorganisaties kamp Westerbork

Vriendschappen kamp Westerbork

Gezinsleven kamp Westerbork

Inkomsten kampbewoners Westerbork

Verhuizen binnen kamp Westerbork

Bezittingen kampbewoners Westerbork

Diefstallen kamp Westerbork

Overnachten kamp Westerbork

Kampjargon Westerbork

Privileges kampbewoners

Sport kamp Westerbork

Dienstreizen kamp Westerbork

1997

1998

1999

1958

1957

1943

1944

1981

1982

1983

1984

1975

1976

1977

1978

1979

1980

1970

2009

1971

2007

1972

1973

1974

1965

1966

1967

1968

1969

2000

2001

1935

Personeel.&nbsp; Het personeel van het interneringskamp.&nbsp; Plaats: Interneringskamp Westerbork.&nbsp; Secretariaat (na het vertrek van Maurits Montezinos).&nbsp; Met boden Jansen en Hilwerda.

Personeel.&nbsp; Het personeel van het interneringskamp.&nbsp; Plaats: Interneringskamp Westerbork.&nbsp; Secretariaat (na het vertrek van Maurits Montezinos).&nbsp; Met boden Jansen en Hilwerda.

Foto van het secretariaat in het interneringskamp Westerbork

Foto van Gert Bernhard Müller.&nbsp; Geboren: 1941-12-05 Plaats: Westerbork, kamp (Centraal Vluchtelingenkamp-)

Foto van Gert Bernhard Müller.&nbsp; Geboren: 1941-12-05 Plaats: Westerbork, kamp (Centraal Vluchtelingenkamp-)

Foto van Gert Bernhard Müller in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Foto van Hans Müller en Martha Julie Müller-Kankelfitz zittend voor hun barak. Datum: 1941-09-07 Plaats: Westerbork, kamp (Centraal Vluchtelingenkamp-)

Foto van Hans Müller en Martha Julie Müller-Kankelfitz zittend voor hun barak. Datum: 1941-09-07 Plaats: Westerbork, kamp (Centraal Vluchtelingenkamp-)

Foto van Hans Müller en Martha Julie Müller-Kankelfitz zittend voor hun barak

Foto van Hans Müller en Martha Julie Müller-Kankelfitz zittend voor hun barak

Personen