In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Roos-Gosschalk, H. Aan: Annie en andere gezinsleden Plaats: Deventer Datum: 1938-10-22 Onderwerp: verjaardag van Henriette, bloemen cadeaus en veel visite; zorgen om oorlogsdreiging, in de scholen in Deventer waren soldaten ondergebracht. De kinderen hadden een week vrij…

Van: Roos-Gosschalk, H. Aan: Annie en andere gezinsleden Plaats: Deventer Datum: 1938-10-22 Onderwerp: verjaardag van Henriette, bloemen cadeaus en veel visite; zorgen om oorlogsdreiging, in de scholen in Deventer waren soldaten ondergebracht. De kinderen hadden een week vrij…

Brief van Henriette Roos-Gossscalk aan Annie en haar gezin vanuit Deventer

Van: Heijman-Levie, N.&nbsp; Aan: Lackrooy, Mevr.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-03-12&nbsp; Onderwerp: pakketten; kleding en groeten.

Van: Heijman-Levie, N.&nbsp; Aan: Lackrooy, Mevr.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-03-12&nbsp; Onderwerp: pakketten; kleding en groeten.

Briefkaart van Naatje Heijman-Levie aan mevrouw Lackrooy vanuit kamp Westerbork

Van: Roos-Gosschalk, H. Aan: Annie en andere gezinsleden Plaats: Deventer Datum: 1938-06-01 Onderwerp: Annie heeft een dochter gekregen; over zorg en dergelijke; goede relatie…

Van: Roos-Gosschalk, H. Aan: Annie en andere gezinsleden Plaats: Deventer Datum: 1938-06-01 Onderwerp: Annie heeft een dochter gekregen; over zorg en dergelijke; goede relatie…

Brief van H. Roos-Gosschalk aan Annie... vanuit Deventer

Plaatsen in kamp Westerbork

Bakkerij kamp Westerbork

Barak 107

Crematorium

Weeshuis

Barak 64

Commandantswoning

Strafbarakken

Kommandantur

Ziekenhuisbarakken

Barak 43

Barak 51

Barak 50

Barak 49

Barak 48

Barak 47

Barak 46

Barak 45

Barak 44

Barak 110

Barak 109

Barakken gebouwd van 1942-1945

Barakken gebouwd van 1939-1942

Barak 108

Oranjekanaal haven

Barak 1

Staatsbosbeheerschuur kamp Westerbork

Spoorlijn kamp Westerbork

Quarantaine-afdeling kamp Westerbork

Boulevard des Misères

Monumenten in kamp Westerbork

Barak 13

Barak 21

Verklaring Aan: Vles, Henri Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-02-24 In tegenstelling tot eerder bericht wordt u morgen niet naar Theresienstadt gedeporteerd.

Verklaring Aan: Vles, Henri Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-02-24 In tegenstelling tot eerder bericht wordt u morgen niet naar Theresienstadt gedeporteerd.

Vrijstelling van deportatie voor Henri Vles

Buitencommando's kamp Westerbork

Sd-Hoofdkwartier Zeist

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1942-11-11 Onderwerp: verhuisvergunning; Centraal voorlichtingsbureau; Engelsen en Amerikanen in kamp Westerbork; levensmiddelen zendingen naar kamp Westerbork.

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1942-11-11 Onderwerp: verhuisvergunning; Centraal voorlichtingsbureau; Engelsen en Amerikanen in kamp Westerbork; levensmiddelen zendingen naar kamp Westerbork.

Bulletin nummer 20 van de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag

Van: Blits-Lam, Sonja Aan: Veer, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1942-12-28 Onderwerp: familie Veer was op bezoek, echter Sonja was op dat moment niet thuis; graag toesturen van de winterjas, vader heeft de jas nodig…Ze zijn nog in Amsterdam…

Van: Blits-Lam, Sonja Aan: Veer, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1942-12-28 Onderwerp: familie Veer was op bezoek, echter Sonja was op dat moment niet thuis; graag toesturen van de winterjas, vader heeft de jas nodig…Ze zijn nog in Amsterdam…

Brief van Sonja Blits-Lam aan de familie Veer vanuit Amsterdam

Van: Asscher-Pinkhof, Clara Aan: haar vrienden Plaats: Westerbork, kamp (schoolbarak) Datum: 1943-12-02 Onderwerp: een persoon met de afkorting Tz., die zich in de buurt van het kamp zou bevinden, Clara hoopt een glimp van hem op te vangen aan de andere kant van het prikkeldraad, sprookjesachtige omgeving door rijp op de heide; pakketpost schrijven van brieven tijdens schooltijd; deportatie na Bergen-Belsen meerder malen uitgesteld (quarantaine) kan elk ogenblik aanvangen; kinderen in de weesbarak die hun schoentjes hebben klaargezet voor de Sint en de volgende dag er drop in vonden; de orthodoxe Joden waren hiermee niet gediend, de peuters moesten dit tijdens het ontbijt aanhoren; foto's van haar kinderen zijn verloren gegaan, ze vond nog een foto van haar dochter Roza; &nbsp;een ontmoeting met een oude orthodoxe geleerde, die Clara's nood over (kinderen, de Sint en reactie orthodoxe Joden) aanhoorde. Hij begreep haar en verraste haar met een opmerking over de rijp op het prikkeldraad, waardoor het geen prikkeldraad meer was, maar ‘Knospen’ (uitschieten van knoppen, bloesems)…; er wordt klassieke muziek gespeeld op piano en viool, Bach, Mozart, door haar jongste broer.

Van: Asscher-Pinkhof, Clara Aan: haar vrienden Plaats: Westerbork, kamp (schoolbarak) Datum: 1943-12-02 Onderwerp: een persoon met de afkorting Tz., die zich in de buurt van het kamp zou bevinden, Clara hoopt een glimp van hem op te vangen aan de andere kant van het prikkeldraad, sprookjesachtige omgeving door rijp op de heide; pakketpost schrijven van brieven tijdens schooltijd; deportatie na Bergen-Belsen meerder malen uitgesteld (quarantaine) kan elk ogenblik aanvangen; kinderen in de weesbarak die hun schoentjes hebben klaargezet voor de Sint en de volgende dag er drop in vonden; de orthodoxe Joden waren hiermee niet gediend, de peuters moesten dit tijdens het ontbijt aanhoren; foto's van haar kinderen zijn verloren gegaan, ze vond nog een foto van haar dochter Roza; &nbsp;een ontmoeting met een oude orthodoxe geleerde, die Clara's nood over (kinderen, de Sint en reactie orthodoxe Joden) aanhoorde. Hij begreep haar en verraste haar met een opmerking over de rijp op het prikkeldraad, waardoor het geen prikkeldraad meer was, maar ‘Knospen’ (uitschieten van knoppen, bloesems)…; er wordt klassieke muziek gespeeld op piano en viool, Bach, Mozart, door haar jongste broer.

Brief van Clara Asscher Pinkhof aan haar vrienden vanuit kamp Westerbork

Van: Schol, J. Aan: de bewoners Plaats: Westerbork, Centraal Vluchtelingenkamp Datum: 1941-03 Onderwerp: bewijzen voor de tandarts; schoonmaken administratie; opgave effecten boven de 100 gulden…&nbsp;

Van: Schol, J. Aan: de bewoners Plaats: Westerbork, Centraal Vluchtelingenkamp Datum: 1941-03 Onderwerp: bewijzen voor de tandarts; schoonmaken administratie; opgave effecten boven de 100 gulden…&nbsp;

Order van kampcommandant J. Schol

Van: Buijvoets, J.G. aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp[ Datum: 1945 Onderwerp: handgeschreven notitie met adressen van Rijksinstituut voor Drinkwatervoorziening in Groningen en Meppel (technische ambtenaren).

Van: Buijvoets, J.G. aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp[ Datum: 1945 Onderwerp: handgeschreven notitie met adressen van Rijksinstituut voor Drinkwatervoorziening in Groningen en Meppel (technische ambtenaren).

Notitie van J. G. Buijvoets over een aantal contactpersonen, technische ambtenaren

Joodse gemeenschappen in Nederland

Joodse gemeenten in Groningen

Joodse gemeente Hellum

Joodse gemeente Groningen

Joodse gemeente Grijpskerk

Joodse gemeente Garsthuizen

Joodse gemeente Garrelsweer

Joodse gemeente Foxhol

Joodse gemeente Slochteren

Joodse gemeente Siddeburen

Joodse gemeente Schildwolde

Joodse gemeente Scheemda

Joodse gemeente Delfzijl

Joodse gemeente Eenrum

Joodse gemeente Farmsum

Joodse gemeente Sappemeer

Joodse gemeente Oude Pekela

Joodse gemeente Onstwedde

Joodse gemeente Noordbroek

Joodse gemeente Niezijl

Joodse gemeente Nieuwe Pekela

Joodse gemeente Musselkanaal

Joodse gemeente Muntendam

Joodse gemeente Middelstum

Joodse gemeente Loppersum

Joodse gemeente Leens

Joodse gemeente Leek

Joodse gemeente Hoogkerk

Joode gemeente Hoogezand

Joodse gemeente Haren

Joodse gemeente Aduard

Joodse gemeente Appingedam

Joodse gemeenschap Bareveld

Joodse gemeenschap Bedum

Het gezin Buijvoets en een onbekende man in de woning van de kampcommandant. Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1948 Op de achtergrond is de ingang van het kamp te zien.

Het gezin Buijvoets en een onbekende man in de woning van de kampcommandant. Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1948 Op de achtergrond is de ingang van het kamp te zien.

Foto van het gezin Buijvoets en een onbekende man in de woning van de kampcommandant

Is. van Nierop en L. Coster&nbsp; Westerbork Het leven en werken in het kamp&nbsp; NV. Haagsche Drukkerij, Onderwerp: kampleven; werken; bevrijding, gedichten en tekeningen

Is. van Nierop en L. Coster&nbsp; Westerbork Het leven en werken in het kamp&nbsp; NV. Haagsche Drukkerij, Onderwerp: kampleven; werken; bevrijding, gedichten en tekeningen

Boek met de titel: Westerbork. Het leven en Werken in het kamp

Briefkaart Van: Kwieser-Cohen, M. Aan: Meijer, E. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-09-22 Onderwerp: Mirjam bedankt de families Meijer en Buiten voor de toegestuurde pakjes, zeker in verband met de verjaardag van Hetty. Hetty mag zelf niet schrijven, omdat ze nog geen 16 jaar oud is.

Briefkaart Van: Kwieser-Cohen, M. Aan: Meijer, E. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-09-22 Onderwerp: Mirjam bedankt de families Meijer en Buiten voor de toegestuurde pakjes, zeker in verband met de verjaardag van Hetty. Hetty mag zelf niet schrijven, omdat ze nog geen 16 jaar oud is.

Briefkaart van M. Kwieser-Cohen aan E. Meijer vanuit kamp Westerbork

Revisie van de elektrische installatie in de keukengebouwen (barakken). Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:50&nbsp; Datum: 1956-02-21

Revisie van de elektrische installatie in de keukengebouwen (barakken). Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:50&nbsp; Datum: 1956-02-21

Plattegrond van de elektrische installatie van de keukenbarakken in het woonoord Schattenberg

Vrouwen voor een barak.&nbsp; Getekend door: Metz-Baumgarten, Herta.&nbsp; Plaats: Kamp Westerbork Datum: 1943-1944.&nbsp; Twee vrouwen lopen voor het vrouwengedeelte van de Barneveldbarak. Bij de ingang staat een vuilniston.

Vrouwen voor een barak.&nbsp; Getekend door: Metz-Baumgarten, Herta.&nbsp; Plaats: Kamp Westerbork Datum: 1943-1944.&nbsp; Twee vrouwen lopen voor het vrouwengedeelte van de Barneveldbarak. Bij de ingang staat een vuilniston.

Tekening van Herta Metz-Baumgarten in kamp Westerbork

Programmablad Buhne Lager Westerbork&nbsp; Voorstelling: Bunter Abend&nbsp; Datum: 1943-07

Programmablad Buhne Lager Westerbork&nbsp; Voorstelling: Bunter Abend&nbsp; Datum: 1943-07

Programma Bunter Abend

Breslauer, Werner Rudolf Paarden in een weide bij kamp Westerbork Kamp Westerbork, 1943-1944

Breslauer, Werner Rudolf Paarden in een weide bij kamp Westerbork Kamp Westerbork, 1943-1944

Paarden in een weide bij kamp Westerbork

Van: Keuls. H.W.J.M., mr. en Friedheim, Hans Aan: Adviescommissie voor Rechtsherstel en Beheer Datum: 1945-06-29 Plaats: Amsterdam Onderwerp: in 1942 werd het bedrijf ‘Tilona’ buiten de eigenaren om voor een schijntje verkocht. Hans en zijn zus doen als erfgenamen aanspraken het bedrijf van hun vader…&nbsp;

Van: Keuls. H.W.J.M., mr. en Friedheim, Hans Aan: Adviescommissie voor Rechtsherstel en Beheer Datum: 1945-06-29 Plaats: Amsterdam Onderwerp: in 1942 werd het bedrijf ‘Tilona’ buiten de eigenaren om voor een schijntje verkocht. Hans en zijn zus doen als erfgenamen aanspraken het bedrijf van hun vader…&nbsp;

Brief van Hans Friedheim en zijn advocaat in verband met rechtsherstel

Personen