In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Küller, J.W. Th. Aan: van Dam-Laug, G.F. (echtgenote Joseph van Dam) Plaats: Den Haag Datum: 1959-11-02 Onderwerp: overlijden van Joseph van Dam en de vraag om een verklaring van nalatenschap van zijn vrouw.

Van: Küller, J.W. Th. Aan: van Dam-Laug, G.F. (echtgenote Joseph van Dam) Plaats: Den Haag Datum: 1959-11-02 Onderwerp: overlijden van Joseph van Dam en de vraag om een verklaring van nalatenschap van zijn vrouw.

Brief van notaris J.W.TH. Küller aan G.F. van Dam-Laug over overlijden van Joseph van Dam en een verklaring van erfrecht

Foto van kinderen op een stoep voor een barak (barak 45). Het meisje links voor is Marijke Bloemhard, de jongen rechts is Marius Bloemhard. De twee oudere meisjes links en in het midden komen uit het gezin Vogel (links Carla en in het midden Tineke) Datum: 1950 Plaats: Westerbork, kamp (repatriëring)

Foto van kinderen op een stoep voor een barak (barak 45). Het meisje links voor is Marijke Bloemhard, de jongen rechts is Marius Bloemhard. De twee oudere meisjes links en in het midden komen uit het gezin Vogel (links Carla en in het midden Tineke) Datum: 1950 Plaats: Westerbork, kamp (repatriëring)

Foto van Indische kinderen op een stoep voor een barak in (kamp) Schattenberg

Bewijs van crematie Datum: 05-07-1943 Nr. 399 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Rapp, Carl geb. 20-12-73 overleden te Westerbork op 29-06-1943 op 01-07-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 05-07-1943 Nr. 399 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Rapp, Carl geb. 20-12-73 overleden te Westerbork op 29-06-1943 op 01-07-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Carl Rapp

Familiefoto van Loeb, Willem Leopold, Loeb-Spiegel, Meta en Loeb, Eva Plaats: Den Haag, Emmastraat 164 Datum: ca. 1920

Familiefoto van Loeb, Willem Leopold, Loeb-Spiegel, Meta en Loeb, Eva Plaats: Den Haag, Emmastraat 164 Datum: ca. 1920

Foto van Meta Loeb-Spiegel, Willem en Eva

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: de medewerkers Plaats: Den Haag Datum: 1942-05-13 Onderwerp: blijk van waardering voor de medewerkers van de distributie en de verkoop van de Joodse ster in Den Haag.

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: de medewerkers Plaats: Den Haag Datum: 1942-05-13 Onderwerp: blijk van waardering voor de medewerkers van de distributie en de verkoop van de Joodse ster in Den Haag.

Brief van de Joodse Raad voor Amsterdam aan medewerkers van de verkoop van de Joodse ster in Den Haag

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam/Den Haag Datum: 1942-12-08 Onderwerp: Kinderen uit een gemengd-huwelijk; Arische of half-Arische afstamming; dubbele nationaliteiten (strafgevallen kunnen hier niets mee, gewone gevangenen met en dubbele nationaliteit worden voorlopig in kamp Westerbork vastgehouden); informatie naar personen te Westerbork; vervoer van meubelen; gezocht specifieke werkkrachten voor kamp Westerbork; levensmiddelenpakketten naar kamp Westerbork.

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam/Den Haag Datum: 1942-12-08 Onderwerp: Kinderen uit een gemengd-huwelijk; Arische of half-Arische afstamming; dubbele nationaliteiten (strafgevallen kunnen hier niets mee, gewone gevangenen met en dubbele nationaliteit worden voorlopig in kamp Westerbork vastgehouden); informatie naar personen te Westerbork; vervoer van meubelen; gezocht specifieke werkkrachten voor kamp Westerbork; levensmiddelenpakketten naar kamp Westerbork.

Bulletin nummer 23 van de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag

Van: Jacob Aan: Boom, Hetty Plaats: Terezín Datum: 1946 Opmerking: bevat een foto van Theresienstadt

Van: Jacob Aan: Boom, Hetty Plaats: Terezín Datum: 1946 Opmerking: bevat een foto van Theresienstadt

Briefkaart van Jacob aan Hetty Boom vanuit Theresienstadt in 1946

Van: Boas-Prins, S. Aan: Familie Spier Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-19 Onderwerp: schrijfster bedankt voor het pakje voor Esthertje. De hele barak is verliefd op haar blauwe jurkje.&nbsp;

Van: Boas-Prins, S. Aan: Familie Spier Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-19 Onderwerp: schrijfster bedankt voor het pakje voor Esthertje. De hele barak is verliefd op haar blauwe jurkje.&nbsp;

Brief van S. Boas-Prins aan de familie Spier vanuit kamp Westerbork

Van: Verduin, Herman&nbsp; Aan: Verduin, Jacques&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1944-05-11&nbsp; Onderwerp: dagelijkse gang van zaken; Herman is op 4 mei in kamp Westerbork terecht gekomen en in het weeshuis ondergebracht, de anderen zijn al doorgestuurd, behalve Beate; Herman is ordonnans. Hij moet allerlei stukken laten tekenen in de barakken. Hij mag dagelijks naar het badhuis. Er wordt gevoetbald, gehandbald en Johnny en Jones zijn er ook. Hij heeft zich opgegeven voor school. Hij weet dat hij niet kan blijven, in tegenstelling tot het gezin Egyedi, waarvan hij Peter goed kent.

Van: Verduin, Herman&nbsp; Aan: Verduin, Jacques&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1944-05-11&nbsp; Onderwerp: dagelijkse gang van zaken; Herman is op 4 mei in kamp Westerbork terecht gekomen en in het weeshuis ondergebracht, de anderen zijn al doorgestuurd, behalve Beate; Herman is ordonnans. Hij moet allerlei stukken laten tekenen in de barakken. Hij mag dagelijks naar het badhuis. Er wordt gevoetbald, gehandbald en Johnny en Jones zijn er ook. Hij heeft zich opgegeven voor school. Hij weet dat hij niet kan blijven, in tegenstelling tot het gezin Egyedi, waarvan hij Peter goed kent.

Brief van Herman Verduin aan Jacques Verduin vanuit kamp Westerbork

Etty Hillesum is geboren op 15 januari 1914 in Middelburg. Etty is in 1924 naar Deventer verhuisd, samen met haar ouders en broers. De vader van Etty was daar tot 1940 rector aan het Stedelijk Gymnasium. Na haar eindexamen ging Etty in 1932 Rechten en later Russisch studeren in Amsterdam. Tijdens de oorlog, tussen maart 1941 en oktober 1942 houdt zij een dagboek bij, waarin zij haar persoonlijke ontwikkeling beschrijft.

Van: Stranders-Hartog, Rosette, de Aan: Gosschalk, J. Datum: 1943-01-16 Plaats: Westerbork, kamp, barak 36 Onderwerp: pakket ontvangen. Dank.

Van: Stranders-Hartog, Rosette, de Aan: Gosschalk, J. Datum: 1943-01-16 Plaats: Westerbork, kamp, barak 36 Onderwerp: pakket ontvangen. Dank.

Briefkaart van Rosette Stranders-de Hartog aan J. Gosschalk vanuit kamp Westerbork

Personen