We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

Van: Davids, Andries Aan: Cor Plaats: ‘ t Wijde Gat (Staphorst), Joods werkkamp, kamer 7 Datum: 1942-07-12 Onderwerp: over aantreden op het stationsplein en de verdeling van de groep over vijf werkkampen in Drenthe en Overijssel; het vertrek uit Groningen was ontroerend, overal zwaaiende mensen (10-07); trein stopte tussen Staphorst en Dedemsvaart, ploeg van 80 man moest uitstappen; 100 meter verder lag het kamp; een vriend is waarschijnlijk doorgegaan naar Mariënberg (Molengoot); het kamp is zeer behoorlijk en het personeel 100%; wonen en slapen met 8 man in twee kamers; huis en slaapkamer; op de bedden stromatrassen; mochten zelf kiezen wie bij wie; samen met Sal Dwinger (viool meegebracht) en Mr. Leo Frank; kameraadschap; werken met schop (kosten voor eigen rekening); over zandwegen meer dan een uur lopen naar het werk; er zijn ploegen die meer dan 2 uur moeten lopen; werk is verschrikkelijk zwaar, omspitten; zaterdag alleen in de ochtend; met schrik gaat iedereen de maandag tegemoet; moed houden; medelijden met de ouderen en de zwakkeren; het eten bestaat uit kleine porties; postpakketten zijn toegestaan; bang voor een verbod; laat de brief maar op het kantoor voorlezen; ontvangen van bezoek is niet toegestaan; misschien is een uurtje wandelen op de zondag mogelijk…

Van: Davids, Andries Aan: Cor Plaats: ‘ t Wijde Gat (Staphorst), Joods werkkamp, kamer 7 Datum: 1942-07-12 Onderwerp: over aantreden op het stationsplein en de verdeling van de groep over vijf werkkampen in Drenthe en Overijssel; het vertrek uit Groningen was ontroerend, overal zwaaiende mensen (10-07); trein stopte tussen Staphorst en Dedemsvaart, ploeg van 80 man moest uitstappen; 100 meter verder lag het kamp; een vriend is waarschijnlijk doorgegaan naar Mariënberg (Molengoot); het kamp is zeer behoorlijk en het personeel 100%; wonen en slapen met 8 man in twee kamers; huis en slaapkamer; op de bedden stromatrassen; mochten zelf kiezen wie bij wie; samen met Sal Dwinger (viool meegebracht) en Mr. Leo Frank; kameraadschap; werken met schop (kosten voor eigen rekening); over zandwegen meer dan een uur lopen naar het werk; er zijn ploegen die meer dan 2 uur moeten lopen; werk is verschrikkelijk zwaar, omspitten; zaterdag alleen in de ochtend; met schrik gaat iedereen de maandag tegemoet; moed houden; medelijden met de ouderen en de zwakkeren; het eten bestaat uit kleine porties; postpakketten zijn toegestaan; bang voor een verbod; laat de brief maar op het kantoor voorlezen; ontvangen van bezoek is niet toegestaan; misschien is een uurtje wandelen op de zondag mogelijk…

Brief van Andries Davids aan Cor vanuit het Joodse werkkamp ' t Wijde Gat

Joods leven na de Tweede Wereldoorlog

Rechtsherstel

Compensatie

&nbsp;Ziekentransport.&nbsp; Getekend door: Metz-Baumgarten, Herta. Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-1945.&nbsp; Twee mensen op een brancard door anderen gedragen.

&nbsp;Ziekentransport.&nbsp; Getekend door: Metz-Baumgarten, Herta. Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-1945.&nbsp; Twee mensen op een brancard door anderen gedragen.

Tekening van Herta Metz-Baumgarten in Theresienstadt

Van: Dr. de Jong, M. (Marcus) Aan: Willems, D. (oud-student) Plaats: Barneveld Datum: 1943-05-24 Onderwerp: bedank voor het pakketje. Voor een bezoek op zondag aan de Schaffelaar is het beste om bij het hek te wachten. Vervolgens zien of Willems op het terrein mag komen.

Van: Dr. de Jong, M. (Marcus) Aan: Willems, D. (oud-student) Plaats: Barneveld Datum: 1943-05-24 Onderwerp: bedank voor het pakketje. Voor een bezoek op zondag aan de Schaffelaar is het beste om bij het hek te wachten. Vervolgens zien of Willems op het terrein mag komen.

Briefkaart van Dr. M. de Jong aan D. Willems vanuit De Schaffelaar in Barneveld

Van: Stranders, Louis Geboren: 1909-02-27 Aan: Gosschalk, familie Datum: 1942-12-28 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: er is een briefkaart via de censuur gestuurd. Probeert enige afleiding te organiseren (bridgekaarten nodig). Daarnaast vele andere zaken, voedsel, kommen en kroezen…Zijn kinderen Betty en Selly knappen weer op. Zelf gaat hij donderdag weer aan het werk…&nbsp;

Van: Stranders, Louis Geboren: 1909-02-27 Aan: Gosschalk, familie Datum: 1942-12-28 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: er is een briefkaart via de censuur gestuurd. Probeert enige afleiding te organiseren (bridgekaarten nodig). Daarnaast vele andere zaken, voedsel, kommen en kroezen…Zijn kinderen Betty en Selly knappen weer op. Zelf gaat hij donderdag weer aan het werk…&nbsp;

Brief van Louis Stranders aan de familie Gosschalk vanuit kamp Westerbork

Personen