In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van:&nbsp; Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-04-25/26 Onderwerp: namenlijsten met verdeling van bewakers over de verschillende posten en patrouilles (links en rechts).

Van:&nbsp; Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-04-25/26 Onderwerp: namenlijsten met verdeling van bewakers over de verschillende posten en patrouilles (links en rechts).

Lijst met wachtbezetting op 25 en 26 april 1945 in Interneringskamp Westerbork

Uittreksel uit het persoonsbewijs Van: de Jong, Daniel Karel Frits Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-02-24 Met pasfoto

Uittreksel uit het persoonsbewijs Van: de Jong, Daniel Karel Frits Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-02-24 Met pasfoto

Uittreksel uit het persoonsbewijs van Daniel Karel Frits de Jong

Plattegrond Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork Brandputten en leidingen

Plattegrond Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork Brandputten en leidingen

Plattegrond van brandputten en leidingen in het centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-12-17&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: inleveren van lege kisten waarin jam verpakt was.

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-12-17&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: inleveren van lege kisten waarin jam verpakt was.

Mededeling over inleveren van lege kisten waarin jam verpakt was

Van:&nbsp;L. (Loeb, Leo) Aan: Waarde luitjes Plaats: Westerbork, kamp Datum:&nbsp;1944 Onderwerp:&nbsp;L. is dankbaar voor de lectuur die hij heeft ontvangen. Het doet hem goed om weer een woordraadsel uit de krant op te kunnen lossen. L. heeft last van een kwaaltje en hoopt er zonder operatie af te komen, maar zal zich hieraan onderwerpen als het nodig mocht blijken.&nbsp;

Van:&nbsp;L. (Loeb, Leo) Aan: Waarde luitjes Plaats: Westerbork, kamp Datum:&nbsp;1944 Onderwerp:&nbsp;L. is dankbaar voor de lectuur die hij heeft ontvangen. Het doet hem goed om weer een woordraadsel uit de krant op te kunnen lossen. L. heeft last van een kwaaltje en hoopt er zonder operatie af te komen, maar zal zich hieraan onderwerpen als het nodig mocht blijken.&nbsp;

Brief van Leo Loeb aan waarde luitjes vanuit kamp Westerbork

Opbouw Uitgegeven voor het ziekenhuis 1ste Jaargang, No. 7 Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-12-07 Onderwerp: slagzin van de week; het menselijke lichaam; het röntgenapparaat op de polikliniek; gedicht rookrelaas; wetenschappelijke vraag van de week; gedicht middernacht; het recht; oude wijsheid in een nieuw kleed.

Opbouw Uitgegeven voor het ziekenhuis 1ste Jaargang, No. 7 Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-12-07 Onderwerp: slagzin van de week; het menselijke lichaam; het röntgenapparaat op de polikliniek; gedicht rookrelaas; wetenschappelijke vraag van de week; gedicht middernacht; het recht; oude wijsheid in een nieuw kleed.

Orgaan met de titel 'Opbouw' uitgegeven voor het ziekenhuis van het Interneringskamp Westerbork

Bewijs van crematie Datum: 05-04-1943 Nr. 158 De Ambtenaar van den Burgerlijke Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Wittstock, Paul Israel geb. 25-04-70 overleden 31-03-1943 te Westerbork op: 02-04-1043 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 05-04-1943 Nr. 158 De Ambtenaar van den Burgerlijke Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Wittstock, Paul Israel geb. 25-04-70 overleden 31-03-1943 te Westerbork op: 02-04-1043 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Paul Israel Wittstock

Verklaring L. Bruin verklaard dat het echtpaar Fritz en Helena Tauber vanaf 6 juni 1944 tot 6 februari 1945 in zijn huis te Echtenerbrug ondergedoken hebben gezeten. Datum: 1964-11-06 Plaats: Lemmer

Verklaring L. Bruin verklaard dat het echtpaar Fritz en Helena Tauber vanaf 6 juni 1944 tot 6 februari 1945 in zijn huis te Echtenerbrug ondergedoken hebben gezeten. Datum: 1964-11-06 Plaats: Lemmer

Verklaring van L. Bruin dat het echtpaar Tauber bij hem ondergedoken was

Van: Polak, G.&nbsp; Aan: Polak, S.&nbsp;(Westerbork, kamp, barak 22)&nbsp; Plaats: Vught&nbsp; Datum: 1943-06-20 Onderwerp: informatie omtrent familie (ouders). Het is voor Gerard uit te houden met leeftijdsgenoten om hem heen. Zijn ouders zijn ook in Vught. Hij vraagt aan zijn broer of Leo de Beer en de heer Hes nog in kamp Westerbork zijn.&nbsp;

Van: Polak, G.&nbsp; Aan: Polak, S.&nbsp;(Westerbork, kamp, barak 22)&nbsp; Plaats: Vught&nbsp; Datum: 1943-06-20 Onderwerp: informatie omtrent familie (ouders). Het is voor Gerard uit te houden met leeftijdsgenoten om hem heen. Zijn ouders zijn ook in Vught. Hij vraagt aan zijn broer of Leo de Beer en de heer Hes nog in kamp Westerbork zijn.&nbsp;

Brief van Gerard Polak aan zijn broer Salomon vanuit kamp Vught

Breslauer, Werner Rudolf Ploegen op het land.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943-1944

Breslauer, Werner Rudolf Ploegen op het land.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943-1944

Ploegen op het land bij kamp Westerbork

Van: Stichting Jokos, Bureau Huisraadschade Aan: van Dam, A.A. Plaats: Amsterdam Datum: 1959-06-29

Van: Stichting Jokos, Bureau Huisraadschade Aan: van Dam, A.A. Plaats: Amsterdam Datum: 1959-06-29

Verklaring van erfrecht in verband met aangifte huisraadschade

Vertrek uit kamp Westerbork Kampgevangenen op weg naar de trein. Kamp Westerbork, 1944-05-19 Still uit de Westerbork-film van W. R. Breslauer uit 1944.

Vertrek uit kamp Westerbork Kampgevangenen op weg naar de trein. Kamp Westerbork, 1944-05-19 Still uit de Westerbork-film van W. R. Breslauer uit 1944.

Kampgevangenen op weg naar de trein

Vertrek van een deportatietrein Kampgevangenen op weg naar de deportatietrein Op de achtergrond de Joodse kampleiding en SS. Westerbork, 1944-05-19 Still van een opname uit de Westerbork-film

Vertrek van een deportatietrein Kampgevangenen op weg naar de deportatietrein Op de achtergrond de Joodse kampleiding en SS. Westerbork, 1944-05-19 Still van een opname uit de Westerbork-film

Kampgevangenen op weg naar de deportatietrein

Van: Acohen, Raphael Aan: Acohen, Tom Plaats: Westerbork, kamp, barak 66 Datum: 1943-07 Onderwerp: kleinigheid van 3 gulden voor Tom.

Van: Acohen, Raphael Aan: Acohen, Tom Plaats: Westerbork, kamp, barak 66 Datum: 1943-07 Onderwerp: kleinigheid van 3 gulden voor Tom.

Bewijs van geldstorting vanuit kamp Westerbork

Van: Pront, S. Aan: Pront, J. Plaats: Westerbork, kamp, barak 64 Datum: 1943-05-03 Onderwerp: vraag om zeep en kleding; dreiging transport Blz.: 2

Van: Pront, S. Aan: Pront, J. Plaats: Westerbork, kamp, barak 64 Datum: 1943-05-03 Onderwerp: vraag om zeep en kleding; dreiging transport Blz.: 2

Briefkaart van S. Pront aan J. Pront vanuit kamp Westerbork

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen aan het werk op de landerijen van Staatsbosbeheer vlakbij het het kamp.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen aan het werk op de landerijen van Staatsbosbeheer vlakbij het het kamp.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-04-05 Onderwerp: dank voor het verjaardagspakket; Werner is uit het ziekenhuis ontslagen; er is geen rust voor Werner; transporten uit Vught met vrienden die van alles missen wat ze nodig hebben; koffietafel bij de familie Mahler, een kaastaart gegeten; het kamp wordt door een goederentrein in tweeën gedeeld, de trein staat klaar voor een transport van 2000 personen; er worden banken en bedden in de trein geplaatst, maar het blijft een goederentrein; over de relatie tussen Werner en Stella.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-04-05 Onderwerp: dank voor het verjaardagspakket; Werner is uit het ziekenhuis ontslagen; er is geen rust voor Werner; transporten uit Vught met vrienden die van alles missen wat ze nodig hebben; koffietafel bij de familie Mahler, een kaastaart gegeten; het kamp wordt door een goederentrein in tweeën gedeeld, de trein staat klaar voor een transport van 2000 personen; er worden banken en bedden in de trein geplaatst, maar het blijft een goederentrein; over de relatie tussen Werner en Stella.

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit kamp Westerbork

Van: Kettner, Moses (Max) Plaats: Westerbork, kamp Voor het verrichten van werkzaamheden buiten het kamp.

Van: Kettner, Moses (Max) Plaats: Westerbork, kamp Voor het verrichten van werkzaamheden buiten het kamp.

Ausweiskarte van Moses Kellner in kamp Westerbork

Situatie Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:1000&nbsp; Datum: 1956-1967 Opmerking: de plattegrond geeft de oorspronkelijke situatie van het woonoord in 1956 aan en de wijzigingen (potloodstrepen) die daarna hebben plaatsgevonden.

Situatie Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:1000&nbsp; Datum: 1956-1967 Opmerking: de plattegrond geeft de oorspronkelijke situatie van het woonoord in 1956 aan en de wijzigingen (potloodstrepen) die daarna hebben plaatsgevonden.

Brief van Meta Loeb-Spiegel en Leo Loeb aan beste allen vanuit kamp Westerbork

Personen