In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Commandant Bewakingsdienst Aan:&nbsp; Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945 Onderwerp: benodigd bewakingspersoneel van 200 personen, waaronder 5 pelotons van 33 man sterk en ondersteuning.

Van: Commandant Bewakingsdienst Aan:&nbsp; Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945 Onderwerp: benodigd bewakingspersoneel van 200 personen, waaronder 5 pelotons van 33 man sterk en ondersteuning.

Lijst met benodigd bewakingspersoneel en ondersteuning

Grafiek Grafisch overzicht deportaties Westerbork, kamp Grafisch overzicht van aantallen gedeporteerden naar de diverse kampen tussen 15 juli 1942 en 13 september 1944. Opvallend is dat de ruim 34.000 gedeporteerde kampgevangenen naar Sobibor onder Auschwitz zijn geplaatst. Het lijkt erop te duiden dat de medewerkers van het Statistisch Bureau niets van Sobibor afwisten. Overigens gingen er geen transporten vanuit kamp Westerbork naar Mauthausen.

Grafiek Grafisch overzicht deportaties Westerbork, kamp Grafisch overzicht van aantallen gedeporteerden naar de diverse kampen tussen 15 juli 1942 en 13 september 1944. Opvallend is dat de ruim 34.000 gedeporteerde kampgevangenen naar Sobibor onder Auschwitz zijn geplaatst. Het lijkt erop te duiden dat de medewerkers van het Statistisch Bureau niets van Sobibor afwisten. Overigens gingen er geen transporten vanuit kamp Westerbork naar Mauthausen.

Beeldgrafiek van de uitgaande transporten

Van: Gans, Regina Voor: dienst bij het transport op 1944-09-13.&nbsp; Ze moet zich melden bij de Fliegende Kolonne.

Van: Gans, Regina Voor: dienst bij het transport op 1944-09-13.&nbsp; Ze moet zich melden bij de Fliegende Kolonne.

Ausweiskarte van Regina Gans in kamp Westerbork

Met opschrift: Fam. J.Th. Wansink 99 Berkenlaan Bloemendaal&nbsp; Datum: 1944-09-12&nbsp; Poststempel Westerbork (1944-09-20).&nbsp; Behorend bij brief inv.nr. 4680-1

Met opschrift: Fam. J.Th. Wansink 99 Berkenlaan Bloemendaal&nbsp; Datum: 1944-09-12&nbsp; Poststempel Westerbork (1944-09-20).&nbsp; Behorend bij brief inv.nr. 4680-1

behorende bij de brief die op 12 september 1944 in kamp Westerbork is geschreven

Persoonlijk verslag van Hans Simon Muller (1930) Datum: 1945-09-13 De kern van het verslag speelt zich af tussen 3 november 1943 en begin februari 1944. Het verslag begint op 3 november 1943 (de dag dat Hans werd opgepakt). Hij gaat uitvoerig in op verschillende aspecten als: het oppakken in Amsterdam, de schouwburg, transport naar kamp Westerbork, aankomst en registratie, Joodse Ordedienst, Strafgevangenen, &nbsp;sanitair, ziekenzorg, brancards, de barak (inrichting) en de stapelbedden (ijzeren banden en stromatrassen), overvolle barakken van wege het vrij moeten maken van barrakken voor industriedoeleinden, familiebarakken, Alte kampinsassen, het ontvangen van postpakketten, voedselvoorziening in het kamp, het werken in het ziekenhuis, timmerwerkplaats en de aardappelschilkeuken, de kampleiding, SS (van Dam en van Eck), samenstelling transportlijsten, Palestinacertificaten en andere vrijstellingen'… Op 11 februari 1944 werd hij doorgestuurd naar Bergen-Belsen.

Persoonlijk verslag van Hans Simon Muller (1930) Datum: 1945-09-13 De kern van het verslag speelt zich af tussen 3 november 1943 en begin februari 1944. Het verslag begint op 3 november 1943 (de dag dat Hans werd opgepakt). Hij gaat uitvoerig in op verschillende aspecten als: het oppakken in Amsterdam, de schouwburg, transport naar kamp Westerbork, aankomst en registratie, Joodse Ordedienst, Strafgevangenen, &nbsp;sanitair, ziekenzorg, brancards, de barak (inrichting) en de stapelbedden (ijzeren banden en stromatrassen), overvolle barakken van wege het vrij moeten maken van barrakken voor industriedoeleinden, familiebarakken, Alte kampinsassen, het ontvangen van postpakketten, voedselvoorziening in het kamp, het werken in het ziekenhuis, timmerwerkplaats en de aardappelschilkeuken, de kampleiding, SS (van Dam en van Eck), samenstelling transportlijsten, Palestinacertificaten en andere vrijstellingen'… Op 11 februari 1944 werd hij doorgestuurd naar Bergen-Belsen.

Verslag van Hans Simon Muller over o.a. zijn verblijf in kamp Westerbork

Van: Afdeling Kunstzaken van de Gemeente Amsterdam Aan: Nijkerk (Nieuwkerk), M.B.B. Plaats: Amsterdam Datum: 1940-11-30 Onderwerp: ontheffing van Joden uit ereambten.

Van: Afdeling Kunstzaken van de Gemeente Amsterdam Aan: Nijkerk (Nieuwkerk), M.B.B. Plaats: Amsterdam Datum: 1940-11-30 Onderwerp: ontheffing van Joden uit ereambten.

Circulaire van de Afdeling Kunstzaken Amsterdam betreffende ontheffing van Joden uit ereambten

Plaatsen in kamp Westerbork

Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Doorgangskamp Westerbork

Militair Kamp Westerbork

Bewarings- en Verblijfskamp Westerbork

Herinneringscentrum Kamp Westerbork

Educatie Herinneringscentrum Kamp Westerbork

Contacten met kampoverlevenden

Beleid Herinneringscentrum Kamp Westerbork

Internationale samenwerking Herinneringscentrum Kamp Westerbork

Projecten Herinneringscentrum Kamp Westerbork

Publieksonderzoek Herinneringscentrum Kamp Westerbork

Publicaties Herinneringscentrum Kamp Westerbork

Nationale samenwerking Herinneringscentrum Kamp Westerbork

Wetenschappelijk onderzoek Herinneringskamp Westerbork

Ontstaan Herinneringscentrum Kamp Westerbork

Wisselexposities Herinneringscentrum Kamp Westerbork

PR Herinneringscentrum Kamp Westerbork

Basisexposities Herinneringscentrum Kamp Westerbork

Uitbreidingen Herinneringscentrum Kamp Westerbork

Contacten Herinneringscentrum Kamp Westerbork met overheden

Herinrichtingen terrein kamp Westerbork

Activiteiten Herinneringscentrum Kamp Westerbork

Woonoord Schattenberg

Van: tante Mien (moeder) en oom Jan (vader) Aan: Hanneke Plaats: Amstelveen Datum: 1944-03 Onderwerp: weersomstandigheden; inhoud pakjes ook zeep en dergelijke; pakjes ontvangen?; ook geld hebben? wat kan je ermee?; heb je een aardige meester?; zijn er veel kinderen in de klas, zijn er aardige bij? Heb je een echt vriendinnetje?; voldoende vragen om te beantwoorden…

Van: tante Mien (moeder) en oom Jan (vader) Aan: Hanneke Plaats: Amstelveen Datum: 1944-03 Onderwerp: weersomstandigheden; inhoud pakjes ook zeep en dergelijke; pakjes ontvangen?; ook geld hebben? wat kan je ermee?; heb je een aardige meester?; zijn er veel kinderen in de klas, zijn er aardige bij? Heb je een echt vriendinnetje?; voldoende vragen om te beantwoorden…

Brief van moeder en vader aan Hanneke

Van: Zomerplaag, Morris Aan: lieve Ali en familie Plaats: Amersfoort, kamp Datum: 1943-06-08 Onderwerp: behoefte aan levensmiddelen; ontvangst van kleding; voedsel; omstandigheden. Ze zouden voor vier weken in Amersfoort verblijven. De reden zou zijn dat kamp Westerbork te vol werd. Morris verwacht dat ze elk moment weer terug zullen gaan naar Westerbork.

Van: Zomerplaag, Morris Aan: lieve Ali en familie Plaats: Amersfoort, kamp Datum: 1943-06-08 Onderwerp: behoefte aan levensmiddelen; ontvangst van kleding; voedsel; omstandigheden. Ze zouden voor vier weken in Amersfoort verblijven. De reden zou zijn dat kamp Westerbork te vol werd. Morris verwacht dat ze elk moment weer terug zullen gaan naar Westerbork.

Brief van Morris Zomerplaag aan Ali vanuit kamp Amersfoort

Aan: Kortoef, Johan Datum: 1943-04-01 Plaats: Amsterdam Naar: 's-Hertogenbosch, Auffanglager Onderwerp: verzenden van een pakket

Aan: Kortoef, Johan Datum: 1943-04-01 Plaats: Amsterdam Naar: 's-Hertogenbosch, Auffanglager Onderwerp: verzenden van een pakket

Bewijs van verzending van een pakket aan J. Kortoef in kamp Vught

Personen