In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Toestemming om het kamp te verlaten Van: Katz, Werner&nbsp; Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1940-06-11 Betreft toestemming om van 10 juni 1940 tot 14 juni 1940 naar Amsterdam en Meppel te gaan.

Toestemming om het kamp te verlaten Van: Katz, Werner&nbsp; Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1940-06-11 Betreft toestemming om van 10 juni 1940 tot 14 juni 1940 naar Amsterdam en Meppel te gaan.

Vergunning waarmee Werner Katz het kamp tijdelijk mag verlaten

Enveloppe Geadresseerd aan: Den Weledelen Heer A. Visser Vreemdelingenkamp Westerbork Hooghalen Oost Datum: 1942-08

Enveloppe Geadresseerd aan: Den Weledelen Heer A. Visser Vreemdelingenkamp Westerbork Hooghalen Oost Datum: 1942-08

Enveloppe geadresseerd aan A. Visser

Foto van een illustratie van Leo Kok&nbsp; Uit een brief van Bob Cahen (zie brief 'Ergens in Nederland') Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-11-01

Foto van een illustratie van Leo Kok&nbsp; Uit een brief van Bob Cahen (zie brief 'Ergens in Nederland') Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-11-01

Foto van een Illustratie van Leo Kok in de brief 'Ergens in Nederland'

Sonder-Ausweis Montanjes, Elisabeth, 18-3-05, B7 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu Gültig bis: Auf Weiteres

Sonder-Ausweis Montanjes, Elisabeth, 18-3-05, B7 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu Gültig bis: Auf Weiteres

Sonderausweis van Elisabeth Montanhes

Vader Buijvoets en zijn zoontje (in de box) in de tuin. Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1947

Vader Buijvoets en zijn zoontje (in de box) in de tuin. Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1947

Foto van vader Buijvoets en zijn zoontje in de tuin van de woning van de kampcommandant

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 62

Van: Turksma, Jacob Aan: Van Leer, M. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-03-11 (poststempel) Onderwerp: vermelding van namen van bekenden in het kamp; dagelijks leven.

Van: Turksma, Jacob Aan: Van Leer, M. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-03-11 (poststempel) Onderwerp: vermelding van namen van bekenden in het kamp; dagelijks leven.

Briefkaart van Jacob Turksma aan M. van Leer vanuit kamp Westerbork

Van: Taapke Aan: familie Roos Plaats: Drachten Datum: 07-21 Onderwerp: nieuws over de kinderen en bekenden en een uitnodiging om naar Drachten te komen.

Van: Taapke Aan: familie Roos Plaats: Drachten Datum: 07-21 Onderwerp: nieuws over de kinderen en bekenden en een uitnodiging om naar Drachten te komen.

Brief van Taapke aan de familie Roos vanuit Drachten

Onderwerp: onderduik op ‘Hoeve Ruim Zicht’; over een gezin dat zich wist vrij te kopen uit kamp Westerbork; onderduik in Friesland; gezin gescheiden; over zoontje Louk; verraad; razzia; ander adres; bevrijding…

Onderwerp: onderduik op ‘Hoeve Ruim Zicht’; over een gezin dat zich wist vrij te kopen uit kamp Westerbork; onderduik in Friesland; gezin gescheiden; over zoontje Louk; verraad; razzia; ander adres; bevrijding…

Memoires uit de bezettingstijd over de onderduik van een Joods gezin in Friesland

Van: v.d. Weel, P.A. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-09-07 Onderwerp: Begeleidende brief bij plan over toekomstige werking van de diverse diensten en bedrijven.

Van: v.d. Weel, P.A. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-09-07 Onderwerp: Begeleidende brief bij plan over toekomstige werking van de diverse diensten en bedrijven.

Brief van P.A. v.d. Weel aan J.G. Buijvoets betreffende een reorganisatieplan

Van: Sikkens, H.&nbsp; Aan: Knol-Fruins, S. / Bouwmaterialen - en Houthandel Plaats: Zuidlaren Datum: 1946-04-12 Onderwerp: Het opstarten van een betonindustrie en de benodigde materialen en vakarbeiders. Bl.1: Begeleidende brief Bl. 2 t/m 5: Uitgebreide handleiding over het vervaardigen van betonwaren.

Van: Sikkens, H.&nbsp; Aan: Knol-Fruins, S. / Bouwmaterialen - en Houthandel Plaats: Zuidlaren Datum: 1946-04-12 Onderwerp: Het opstarten van een betonindustrie en de benodigde materialen en vakarbeiders. Bl.1: Begeleidende brief Bl. 2 t/m 5: Uitgebreide handleiding over het vervaardigen van betonwaren.

Rapport van H. Sikkens over het opzetten van een betonindustrie en het vervaardigen van betonwaren

Van: Nederlandsche Roode Kruis Afwikkelingsbureau Concentratiekampen Aan: Matteman, L. Plaats: 's-Gravenhage Datum: 1946-07-10 Onderwerp: overlijden de heer Ludwig Swaab, geb. 15-06-1922 te Amsterdam op 21 september 1942 te Auschwitz + bijbehorende enveloppe

Van: Nederlandsche Roode Kruis Afwikkelingsbureau Concentratiekampen Aan: Matteman, L. Plaats: 's-Gravenhage Datum: 1946-07-10 Onderwerp: overlijden de heer Ludwig Swaab, geb. 15-06-1922 te Amsterdam op 21 september 1942 te Auschwitz + bijbehorende enveloppe

Brief van Nederlandsche Roode Kruis aan L. Matteman

Van: de Wijs Aan: Huisman, G.K. (en J.G. Buijvoets) Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-09-21 Onderwerp: Telefoonaansluiting torens.&nbsp; De telefoons zijn bedoeld om, te gebruiken als waarschuwingssignaal bij ontvluchtingspogingen.&nbsp;

Van: de Wijs Aan: Huisman, G.K. (en J.G. Buijvoets) Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-09-21 Onderwerp: Telefoonaansluiting torens.&nbsp; De telefoons zijn bedoeld om, te gebruiken als waarschuwingssignaal bij ontvluchtingspogingen.&nbsp;

Rapport van de Wijs aan G.K. Huisman over telefoonaansluitingen op de wachttorens

Barakken in het kamp Westerbork.&nbsp; Kamp Westerbork, jaartal onbekend.&nbsp; Weeshuis en speelplaats, barak 35. Foto is genomen vanaf een wachttoren.

Barakken in het kamp Westerbork.&nbsp; Kamp Westerbork, jaartal onbekend.&nbsp; Weeshuis en speelplaats, barak 35. Foto is genomen vanaf een wachttoren.

Zicht op de speelplaats en barak 35 vanuit een wachttoren in kamp Westerbork

Van: Jacobi, Fia Geboren: 1924-09-21 Aan: Belterman, J. Datum: 1943-08-10 Plaats: 's-Hertogenbosch, concentratiekamp (Vught), blok 29. Onderwerp: De brief wordt door een vriendin van Fia geschreven. Fia is weer beter en zal de volgende week weer naar haar barak terug kunnen. Ze bedankt voor de pakketjes en ze heeft behoefte aan closetpapier en maandverband. Ze heeft geen geld meer.

Van: Jacobi, Fia Geboren: 1924-09-21 Aan: Belterman, J. Datum: 1943-08-10 Plaats: 's-Hertogenbosch, concentratiekamp (Vught), blok 29. Onderwerp: De brief wordt door een vriendin van Fia geschreven. Fia is weer beter en zal de volgende week weer naar haar barak terug kunnen. Ze bedankt voor de pakketjes en ze heeft behoefte aan closetpapier en maandverband. Ze heeft geen geld meer.

Brief van Fia Jacobi aan J. Belterman vanuit kamp Vught

Aan: Lierens, A. Van:&nbsp;Lierens, H. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-01 Onderwerp: verzenden van een pakket aan Abraham Lierens, barak 70.

Aan: Lierens, A. Van:&nbsp;Lierens, H. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-01 Onderwerp: verzenden van een pakket aan Abraham Lierens, barak 70.

Bewijs van verzending van een pakket aan A. Lierens in kamp Westerbork

Van: Kortoef, W. Aan: Piket, T. Datum: 1943-08-27 Plaats: Westerbork, kamp, barak 16 Onderwerp: Pakketten ontvangen…&nbsp;

Van: Kortoef, W. Aan: Piket, T. Datum: 1943-08-27 Plaats: Westerbork, kamp, barak 16 Onderwerp: Pakketten ontvangen…&nbsp;

Briefkaart van W. Kortoef aan T. Piket vanuit kamp Westerbork

Personen