In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Kampleven Westerbork

Privileges kampbewoners

Sport kamp Westerbork

Barakleven kamp Westerbork

Dienstreizen kamp Westerbork

Religieus leven kamp Westerbork

Kampregelementen kamp Westerbork

Verhuizen binnen kamp Westerbork

Post kamp Westerbork

Bezittingen kampbewoners Westerbork

Diefstallen kamp Westerbork

Huishouding kamp Westerbork

Conflicten kamp Westerbork

Liefde en sexualiteit kamp Westerbork

Maaltijden kamp Westerbork

Jeugdorganisaties kamp Westerbork

Vriendschappen kamp Westerbork

Gezinsleven kamp Westerbork

Inkomsten kampbewoners Westerbork

Nieuwsvergaring en verspreiding kamp Westerbork

Verjaardagen kamp Westerbork

Feestdagen kamp Westerbork

Hygiënische omstandigheden kamp Westerbork

Stemming kamp Westerbork

Werken in kamp Westerbork

Overnachten kamp Westerbork

Kampjargon Westerbork

Van: Eaton, J. Aan: Goldschmidt, Leo en zijn vrouw Therese Datum: 1945-05-25 Plaats: Frankfurt am Main Onderwerp: ter beschikkingstelling van het huis van zijn grootmoeder aan (Duits)Joodse concentratiekamp overlevenden.

Van: Eaton, J. Aan: Goldschmidt, Leo en zijn vrouw Therese Datum: 1945-05-25 Plaats: Frankfurt am Main Onderwerp: ter beschikkingstelling van het huis van zijn grootmoeder aan (Duits)Joodse concentratiekamp overlevenden.

Brief van Joseph Eaton aan de familie Goldschmidt vanuit Frankfurt am Main

Van: een buurmeisje Aan: Kaak, familie, te Groenlo (Beltrumsestraat) Plaats: Uit de trein geworpen te Hoogezand Onderwerp: ‘Ik zit in de trein en wil jullie ook nog even schrijven. Waar ik naar toe ga weet ik nog niet. Veel te schrijven heb ik niet. Enkel de hartelijke groeten aan allen, jullie buurmeisje’. De vinder van de briefkaart was getuige van dit transport en voelde het als zijn vaderlandse plicht de briefkaart op te rapen en op de post te doen.

Van: een buurmeisje Aan: Kaak, familie, te Groenlo (Beltrumsestraat) Plaats: Uit de trein geworpen te Hoogezand Onderwerp: ‘Ik zit in de trein en wil jullie ook nog even schrijven. Waar ik naar toe ga weet ik nog niet. Veel te schrijven heb ik niet. Enkel de hartelijke groeten aan allen, jullie buurmeisje’. De vinder van de briefkaart was getuige van dit transport en voelde het als zijn vaderlandse plicht de briefkaart op te rapen en op de post te doen.

Briefkaart van een buurmeisje vanuit de trein gegooid in Hoogezand

Brief Van: Jong, de, H. Aan: Stella (Jong-Cohen, de, Estella) Plaats: Amsterdam Datum: 1943-07-19 Onderwerp: Henk schrijft dat dhr. Cappel een brief heeft gestuurd naar Stella. Hij zal vandaag een pakje sturen met o.a. remouladesaus. Henk zit al 8 weken zonder zijn vrouw. Hij hoopt dat ze snel naar huis kan. Met enveloppe

Brief Van: Jong, de, H. Aan: Stella (Jong-Cohen, de, Estella) Plaats: Amsterdam Datum: 1943-07-19 Onderwerp: Henk schrijft dat dhr. Cappel een brief heeft gestuurd naar Stella. Hij zal vandaag een pakje sturen met o.a. remouladesaus. Henk zit al 8 weken zonder zijn vrouw. Hij hoopt dat ze snel naar huis kan. Met enveloppe

Brief van H. de Jong aan Estella de Jong-Cohen vanuit Amsterdam

Tweede Distributie Stamkaart No. 062705 Van: Boas, Salomon Afgegeven: Amsterdam

Tweede Distributie Stamkaart No. 062705 Van: Boas, Salomon Afgegeven: Amsterdam

Tweede distributiestamkaart van Salomon Boas

Ausweiskarte Van: Boom-Jacobs, Esther Plaats: Westerbork, kamp Aangekomen op: 1944-05-09&nbsp; Opmerkingen: gemengd gehuwd met kind, vorl. zurückgestellt

Ausweiskarte Van: Boom-Jacobs, Esther Plaats: Westerbork, kamp Aangekomen op: 1944-05-09&nbsp; Opmerkingen: gemengd gehuwd met kind, vorl. zurückgestellt

Ausweiskarte van Esther Boom-Jacobs in kamp Westerbork

Van: Fink, Hertha en Fink, Manfred Aan:&nbsp;Frau David (David-Heller, Frime) Plaats: Hooghalen Datum: 1940-10-28 Onderwerp: Hertha en Manfred feliciteren mevrouw David met de geboorte van haar dochter Ruth David op 28 oktober 1940.

Van: Fink, Hertha en Fink, Manfred Aan:&nbsp;Frau David (David-Heller, Frime) Plaats: Hooghalen Datum: 1940-10-28 Onderwerp: Hertha en Manfred feliciteren mevrouw David met de geboorte van haar dochter Ruth David op 28 oktober 1940.

Brief van Hertha en Manfred Fink aan Ernst en Frime David-Heller vanuit het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van:&nbsp; Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Hooghalen, voormalig N.A.D. kamp Datum: 1945 Onderwerp: plattegrond (en ligging in de omgeving) van de gebouwen in het kamp Hooghalen.

Van:&nbsp; Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Hooghalen, voormalig N.A.D. kamp Datum: 1945 Onderwerp: plattegrond (en ligging in de omgeving) van de gebouwen in het kamp Hooghalen.

Plattegrond van voormalig N.A.D. kamp Hooghalen

Afgescheurd stukje papier, waarop in potlood is geschreven: "Flensjes á la Roset, per stuk R.M. 3,=", met op de achterzijde enkele aantekeningen, vermoedelijk van Rosette Nijstad-Dasberg tijdens haar verblijf in Theresienstadt, z.j.

Papier (stuk)

Van: Eaton, Joe Aan: Goldschmidt, L. Datum: 1945-06-24 Plaats: Bad Nauheim Onderwerp: bezoekt een dienst in waarschijnlijk de enige synagoge in Duitsland, concentratiekamp overlevenden en personen die in onderduik hebben gezeten volgen de dienst ook. De schrijver heeft Theresienstadt bezocht. Hij schrijft erover. Hij heeft 150 brieven van bevrijdde kampgevangenen meegenomen om ze op de post te doen. De familie Magnus is helaas al naar Nederland vertrokken als hij arriveert. Is het mogelijk voedselpakketjes te sturen naar de familie Magnus in Nederland?

Van: Eaton, Joe Aan: Goldschmidt, L. Datum: 1945-06-24 Plaats: Bad Nauheim Onderwerp: bezoekt een dienst in waarschijnlijk de enige synagoge in Duitsland, concentratiekamp overlevenden en personen die in onderduik hebben gezeten volgen de dienst ook. De schrijver heeft Theresienstadt bezocht. Hij schrijft erover. Hij heeft 150 brieven van bevrijdde kampgevangenen meegenomen om ze op de post te doen. De familie Magnus is helaas al naar Nederland vertrokken als hij arriveert. Is het mogelijk voedselpakketjes te sturen naar de familie Magnus in Nederland?

Brief van Joseph Eaton aan L Goldschmidt vanuit Bad Nauheim

Personen