In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Briefkaart Van: Kwieser, H Aan: Jong, de, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-09-29 Onderwerp: pakket ontvangen, hartelijk dank

Briefkaart Van: Kwieser, H Aan: Jong, de, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-09-29 Onderwerp: pakket ontvangen, hartelijk dank

Briefkaart van H. Kwieser aan H. de Jong vanuit kamp Westerbork

Verzamelplaatsen voor deportatie naar kamp Westerbork

Joodse werkkampen

Joods werkkamp Havelte

Joods werkkamp Ybenheer

Joods werkkamp Vledder

Joods werkkamp Twilhaar

Joods werkkamp Beugelen

Joods werkkamp Kloosterhaar

Joods werkkamp Balderhaar

Joods werkkamp Arriën

Joods werkkamp 't Schut

Joods werkkamp Bruinhorst

Joods werkkamp de Bruine Enk

Joods werkkamp de Beetse

Joods werkkamp Conrad

Joods werkkamp de Wittebrink

Joods werkkamp de Wite Pael

Dag en nacht-Joodse werkkampen

Joods werkkamp de Vecht

Joods werkkamp de Vanenburg

Dag-Joodse Werkkampen

Joods werkkamp de Landweer

Joods werkkamp de Fledders

Joods werkkamp Geesbrug

Joods werkkamp Echten

Joods werkkamp Diever B

Joods werkkamp Diever A

Joods werkkamp de Zomp

Joods werkkamp Kremboong

Joods werkkamp It Petgat

Joods werkkamp het Wijde Gat

Joods werkkamp het Overbroek

Joods werkkamp Gijsselte

Joods werkkamp Orvelte

Joods werkkamp Oranjekanaal

Joods werkkamp Molengoot

Joods werkkamp Mantinge

Joods werkkamp Linde

Joods werkkamp Lievelde

Joods werkkamp Stuifzand

Joods werkkamp Schaarshoek

Joods werkkamp Ruinen

Joods werkkamp Palästina

Advertentie in verband met het overlijden van Izak van Dam in 1928.

Advertentie in verband met het overlijden van Izak van Dam in 1928.

Advertentie in verband met het overlijden van Izak van Dam in 1928

Dr. E.A.M. Speijer Entomologisch werk in de Nazikampen Overgedrukt uit het tijdschrift voor Entomologie Deel LXXXVIII jrg. 1945 (1947) gepubliceerd 1 okt. 1947.

Dr. E.A.M. Speijer Entomologisch werk in de Nazikampen Overgedrukt uit het tijdschrift voor Entomologie Deel LXXXVIII jrg. 1945 (1947) gepubliceerd 1 okt. 1947.

Entomologisch werk in de Nazikampen door Dr. E.A.M. Speijer

Van: Boekbinder, Bob Datum: 1944/1945 Plaats: Bergen-Belsen Onderwerp: barak en een barak in aanbouw.

Van: Boekbinder, Bob Datum: 1944/1945 Plaats: Bergen-Belsen Onderwerp: barak en een barak in aanbouw.

Tekening, aquarel van een barak en een barak in aanbouw in Bergen-Belsen

Foto van Emanuel en Fijtje Gosschalk.

Foto van Emanuel en Fijtje Gosschalk

Foto van Fijtje Gosschalk (1909-1943)

Foto van Fijtje Gosschalk

Foto van Emanuel Gosschalk (1872-1943)

Foto van Emanuel Gosschalk

Van: Bevolkingsregister Rotterdam Aan: Teixeira de Mattos, A. Plaats: Rotterdam Datum: 1946-12-30 Onderwerp: geboorte Anna Kroon, dochter van Isaac Joseph Kroon en Esther Teixeira de Mattos.

Van: Bevolkingsregister Rotterdam Aan: Teixeira de Mattos, A. Plaats: Rotterdam Datum: 1946-12-30 Onderwerp: geboorte Anna Kroon, dochter van Isaac Joseph Kroon en Esther Teixeira de Mattos.

Bewijs van geboorte van Anna Kroon

Kampgeld Theresienstadt 50 Kronen No. 006824

Kampgeld Theresienstadt 50 Kronen No. 006824

Kampgeld Theresienstadt 50 kronen

Plattegrond van Theresienstadt

Van: moeder Aan: beste mensen Plaats: Trein Datum: 1942-10-23 Onderwerp: laatste groet, pas goed op de kinderen. De schrijfster was eerst vrijgesteld. Er waren echter te weinig mensen voor het transport, waardoor zij alsnog voor transport in aanmerking kwamen. Zie ook het interview van Jetta Leget-Lezer

Van: moeder Aan: beste mensen Plaats: Trein Datum: 1942-10-23 Onderwerp: laatste groet, pas goed op de kinderen. De schrijfster was eerst vrijgesteld. Er waren echter te weinig mensen voor het transport, waardoor zij alsnog voor transport in aanmerking kwamen. Zie ook het interview van Jetta Leget-Lezer

Brief van mevrouw Lezer aan haar familie vanuit de trein

Van: Aussen, Herta Aan: Renès, N. Plaats: Trein Datum: 1943-09-14 Onderwerp: aantal mensen in wagon, bagage, omstandigheden. Bijzonderheden: in de trein geschreven. De briefkaart is waarschijnlijk bij het emplacement Onnen-Haren uit de trein gegooid. &nbsp;

Van: Aussen, Herta Aan: Renès, N. Plaats: Trein Datum: 1943-09-14 Onderwerp: aantal mensen in wagon, bagage, omstandigheden. Bijzonderheden: in de trein geschreven. De briefkaart is waarschijnlijk bij het emplacement Onnen-Haren uit de trein gegooid. &nbsp;

Briefkaart van Herta Aussen aan Netty vanuit de trein naar Auschwitz

Van: Goldschmidt, Werner Aan: Deenik, Fam. Plaats: Datum: 1944-08-21 Onderwerp: op weg naar Westerbork, via dit briefje proberen om een aantal zaken nog te regelen, vraag om toesturen van een aantal artikelen (via de Joodse Raad). Hij heeft niets bij zich. Misschien kunnen zijn vrienden nog iets uit zijn woning halen. Een Joke heeft nog een foto van hem. Mocht de familie Deenik nog een aandenken van hem willen hebben.

Van: Goldschmidt, Werner Aan: Deenik, Fam. Plaats: Datum: 1944-08-21 Onderwerp: op weg naar Westerbork, via dit briefje proberen om een aantal zaken nog te regelen, vraag om toesturen van een aantal artikelen (via de Joodse Raad). Hij heeft niets bij zich. Misschien kunnen zijn vrienden nog iets uit zijn woning halen. Een Joke heeft nog een foto van hem. Mocht de familie Deenik nog een aandenken van hem willen hebben.

Brief van Werner Goldschmidt aan de familie Deenik vanuit de trein gegooid

Van: Simmeren, Willem Aan: Simmeren, familie Datum: 1942-10-23 Plaats: trein op weg naar Auschwitz Onderwerp: afscheidsbriefje vanuit de trein gegooid. Behalve het gezin van de schrijver gaat ook zijn schoonvader mee. ‘We houden de kop op hoor!’… ‘Alles komt terecht!’

Van: Simmeren, Willem Aan: Simmeren, familie Datum: 1942-10-23 Plaats: trein op weg naar Auschwitz Onderwerp: afscheidsbriefje vanuit de trein gegooid. Behalve het gezin van de schrijver gaat ook zijn schoonvader mee. ‘We houden de kop op hoor!’… ‘Alles komt terecht!’

Brief van Willem Simmeren aan familie vanuit de trein op weg naar Auschwitz

Van: Stad, Meijer Aan: Bouwens, fam. Plaats: Trein&nbsp; Datum: 1944-09-13 Onderwerp: op transport naar Duitsland; vaarwel, ik kom terug De brief werd in de buurt van Assen uit de trein gegooid (zie opmerking).

Van: Stad, Meijer Aan: Bouwens, fam. Plaats: Trein&nbsp; Datum: 1944-09-13 Onderwerp: op transport naar Duitsland; vaarwel, ik kom terug De brief werd in de buurt van Assen uit de trein gegooid (zie opmerking).

Brief van Meijer Stad aan familie Bouwens vanuit de trein

Van: Alfred en Els Aan: Cor en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-09 Onderwerp: brief van Liesje, met vader gaat het niet goed; in de barak van Liesje een paar lieve nichten die haar bijstaan; pakketpost; drinkbeker voor vader komt maar niet aan…: Siegfried heeft uitstel van transport…

Van: Alfred en Els Aan: Cor en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-09 Onderwerp: brief van Liesje, met vader gaat het niet goed; in de barak van Liesje een paar lieve nichten die haar bijstaan; pakketpost; drinkbeker voor vader komt maar niet aan…: Siegfried heeft uitstel van transport…

Brief van Alfred en Els aan Corrie en Piet vanuit Amsterdam

Van: van Heeks, C. Aan: van Heeks, A. Plaats: Hardenberg, Joods werkkamp Molengoot Datum: 10-1942 Onderwerp: bericht vanuit het kamp met de tekst: ‘stiekem de laatste kaart.'&nbsp;

Van: van Heeks, C. Aan: van Heeks, A. Plaats: Hardenberg, Joods werkkamp Molengoot Datum: 10-1942 Onderwerp: bericht vanuit het kamp met de tekst: ‘stiekem de laatste kaart.'&nbsp;

Ansichtkaart van C. van Heeks aan A. van Heeks vanuit het Joodse werkkamp Molengoot

Ontvangstbewijs voor een binnenlands pakket zonder aangegeven waarde of verrekening Verstuurd door: Jong, de, H. Aan: Jong-Cohen, de, Estella Plaats: Amsterdam Datum: 1943 Indien afwezig naar H. Kwieser in barak 34.

Ontvangstbewijs voor een binnenlands pakket zonder aangegeven waarde of verrekening Verstuurd door: Jong, de, H. Aan: Jong-Cohen, de, Estella Plaats: Amsterdam Datum: 1943 Indien afwezig naar H. Kwieser in barak 34.

Ontvangstbewijs van een verstuurd pakket aan E. de Jong-Cohen in kamp Westerbork

Van: Magnus, Simon Plaats: Theresienstadt&nbsp; Onderwerp: Zusatzkarte (extra voeding) voor zware arbeid. De kaart is volledig gebruikt.&nbsp;

Van: Magnus, Simon Plaats: Theresienstadt&nbsp; Onderwerp: Zusatzkarte (extra voeding) voor zware arbeid. De kaart is volledig gebruikt.&nbsp;

Kaart van Simon Magnus voor extra eten in verband met zwaar werk in Theresienstadt

Personen