In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Hammelburg, Joseph en zijn vrouw Elisabeth Aan: Hammelburg, Simon Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12-02 Onderwerp: pakket ontvangen; vader en Frieda zijn nog in kamp Vught en zijn moeder is er niet meer, ze was steeds flink. De schrijver heeft met mensen gesproken die met haar gesproken hebben; met Joseph en zijn vrouw gaat het naar omstandigheden goed, het is afwachten; of Simon zijn vader en Frieda ook wil verzorgen, zolang dat gaat…

Van: Hammelburg, Joseph en zijn vrouw Elisabeth Aan: Hammelburg, Simon Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12-02 Onderwerp: pakket ontvangen; vader en Frieda zijn nog in kamp Vught en zijn moeder is er niet meer, ze was steeds flink. De schrijver heeft met mensen gesproken die met haar gesproken hebben; met Joseph en zijn vrouw gaat het naar omstandigheden goed, het is afwachten; of Simon zijn vader en Frieda ook wil verzorgen, zolang dat gaat…

Brief van Joseph Hammelburg en zijn vrouw aan Simon Hammelburg vanuit kamp Westerbork

Plaatsen in kamp Westerbork

Ziekenhuisbarakken

Polikiniek

Medisch laboratorium

Apotheek

Pedicure

Orthopedische instrumentenmakerij

Diëtiek

Tandarts

Kinderafdeling

Deportatie vanuit kamp Westerbork

Transportbegeleiding vanuit kamp Westerbork

Van: Schu, Emmy&nbsp; Aan: Lieve mensen&nbsp; Plaats: Auschwitz&nbsp; Datum: 1943-02-22 (Waarschijnlijk staat de datum van 22 februari voor de dag dat de brief is overgetypt en in kamp Westerbork is verspreid). Onderwerp: beschrijving van transport en aankomst in Auschwitz. Emmy schrijft hoe lang de reis geduurd heeft, hoe de omstandigheden in de trein waren en wat haar eerste indruk van Auschwitz was. Ze mist de mensen die ze in Westerbork heeft leren kennen, maar hoopt in Polen weer nieuwe vrienden te maken en haar plicht te doen. Ze wil dat de brief voorgelezen wordt in barak 3 van het ziekenhuis en drukt de lezers op het hart geen angst te hebben voor de transporten.

Van: Schu, Emmy&nbsp; Aan: Lieve mensen&nbsp; Plaats: Auschwitz&nbsp; Datum: 1943-02-22 (Waarschijnlijk staat de datum van 22 februari voor de dag dat de brief is overgetypt en in kamp Westerbork is verspreid). Onderwerp: beschrijving van transport en aankomst in Auschwitz. Emmy schrijft hoe lang de reis geduurd heeft, hoe de omstandigheden in de trein waren en wat haar eerste indruk van Auschwitz was. Ze mist de mensen die ze in Westerbork heeft leren kennen, maar hoopt in Polen weer nieuwe vrienden te maken en haar plicht te doen. Ze wil dat de brief voorgelezen wordt in barak 3 van het ziekenhuis en drukt de lezers op het hart geen angst te hebben voor de transporten.

Brief van Emmy aan bewoners kamp Westerbork vanuit Auschwitz

Van: het Rode Kruis, Informatiebureau Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1948-02-25 Onderwerp: informatie over Levie Querido

Van: het Rode Kruis, Informatiebureau Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1948-02-25 Onderwerp: informatie over Levie Querido

Verklaring van het Rode kruis over het lot van Levie Querido

Voorraad gebedenboeken Plaats; Westerbork, kamp Datum: 1943-1944 Onderwerp: voorraad van gebedenboeken opgeslagen in kisten in barak 55.&nbsp;

Voorraad gebedenboeken Plaats; Westerbork, kamp Datum: 1943-1944 Onderwerp: voorraad van gebedenboeken opgeslagen in kisten in barak 55.&nbsp;

Lijst met voorraad van gebedenboeken voor verschillende religieuze gelegenheden in kamp Westerbork

Van: oom Kobus Aan: Hanneke Plaats: Amsterdam Datum: 1943 Onderwerp: Kobus heeft lang niets van zich laten horen, niet uit het oog, uit het hart; hij wordt regelmatig op de hoogte gehouden van het nieuws dat Hanneke vanuit kamp Westerbork stuurt; hoorde dat Hanneke in kamp Westerbork naar school ging en bramen heeft geplukt…; Kobus schrijft over kikker en vlinder- en hagedissen jacht wat ook in Amsterdam kan met een illustratie…

Van: oom Kobus Aan: Hanneke Plaats: Amsterdam Datum: 1943 Onderwerp: Kobus heeft lang niets van zich laten horen, niet uit het oog, uit het hart; hij wordt regelmatig op de hoogte gehouden van het nieuws dat Hanneke vanuit kamp Westerbork stuurt; hoorde dat Hanneke in kamp Westerbork naar school ging en bramen heeft geplukt…; Kobus schrijft over kikker en vlinder- en hagedissen jacht wat ook in Amsterdam kan met een illustratie…

Brief van oom Kobus aan Hanneke

Van: Nederlandsche Rode Kruis Aan: Belterman, J. Plaats: 's-Gravenhage Datum: 1948-02-10 Onderwerp: gegevens van Julia Jacobi-Fuldauer (1889-1943).

Van: Nederlandsche Rode Kruis Aan: Belterman, J. Plaats: 's-Gravenhage Datum: 1948-02-10 Onderwerp: gegevens van Julia Jacobi-Fuldauer (1889-1943).

Verklaring van het Rode Kruis over Julia Jacobi-Fuldauer

Van: Nederlandsche Rode Kruis Aan: Belterman, J. Plaats: 's-Gravenhage Datum: 1948-02-10 Onderwerp: gegevens van Sara van Moppis-Fuldauer (1890-1943)

Van: Nederlandsche Rode Kruis Aan: Belterman, J. Plaats: 's-Gravenhage Datum: 1948-02-10 Onderwerp: gegevens van Sara van Moppis-Fuldauer (1890-1943)

Verklaring van het Rode Kruis over Sara van Moppis-Fuldauer

Personen