In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Calendarium kamp Westerbork

1968

Van: Boas-Snuijff, Judith Aan: Boas, Salomon en Boas-Prins, Seraphina Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-25 Onderwerp: Judith schrijft dat er wordt geprobeerd Salomon en Seraphina naar Barneveld te krijgen. Verder heeft ze een pakje met amandelen en gebakken koekjes opgestuurd.&nbsp; Met enveloppe

Van: Boas-Snuijff, Judith Aan: Boas, Salomon en Boas-Prins, Seraphina Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-25 Onderwerp: Judith schrijft dat er wordt geprobeerd Salomon en Seraphina naar Barneveld te krijgen. Verder heeft ze een pakje met amandelen en gebakken koekjes opgestuurd.&nbsp; Met enveloppe

Brief van J. Boas-Snuijf aan het echtpaar Boas-Prins in kamp Westerbork vanuit Amsterdam

Van: Alfred en Els Aan: Cor en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05-23 Onderwerp: brief van vader en Liesje; Liesje is van barak 63 naar barak 70 verhuisd; er mogen geen pakjes van Ariërs meer worden ontvangen; waarschijnlijk zijn moeder en Henny op transport gestuurd, een brief kwam met een ‘T’ erop terug; terwijl er net een bericht uit Berlijn was gekomen dat ze vrijgelaten zouden worden; Hoe teleurstellend voor Siegfried. Hij is nog voor vader en Liesje in de weer; ook voor Siegfried en Guus ziet het er niet gunstig uit, daar ze nu met de Joodse Raad beginnen….

Van: Alfred en Els Aan: Cor en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05-23 Onderwerp: brief van vader en Liesje; Liesje is van barak 63 naar barak 70 verhuisd; er mogen geen pakjes van Ariërs meer worden ontvangen; waarschijnlijk zijn moeder en Henny op transport gestuurd, een brief kwam met een ‘T’ erop terug; terwijl er net een bericht uit Berlijn was gekomen dat ze vrijgelaten zouden worden; Hoe teleurstellend voor Siegfried. Hij is nog voor vader en Liesje in de weer; ook voor Siegfried en Guus ziet het er niet gunstig uit, daar ze nu met de Joodse Raad beginnen….

Brief van Alfred en Els aan Corrie en Piet vanuit Amsterdam

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1942-01-01 Onderwerp: Werner ziet de toekomst zwaar in; over zijn gevoelens voor Stella; het kamp heeft last van 'Drentitis', (depressies); geen cadeau voor de verjaardag van Stella, er valt in het kamp niets uit te zoeken, het kamp bevindt zich ‘diep in de rimboe’ (woorden van commandant Schol); smokkelen van de brief van Stella.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1942-01-01 Onderwerp: Werner ziet de toekomst zwaar in; over zijn gevoelens voor Stella; het kamp heeft last van 'Drentitis', (depressies); geen cadeau voor de verjaardag van Stella, er valt in het kamp niets uit te zoeken, het kamp bevindt zich ‘diep in de rimboe’ (woorden van commandant Schol); smokkelen van de brief van Stella.

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Kerkdienst in barak 9 geleid door Srul Tabaksblatt. Op de achtergrond staat een (kinder-) koor.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Kerkdienst in barak 9 geleid door Srul Tabaksblatt. Op de achtergrond staat een (kinder-) koor.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-19 Onderwerp: kampcommandant Gemmeker en andere SS'er op het perron tijdens een vertrekkend transport. Op de achtergrond zijn de barakken 27 (badhuis) en 15 zichtbaar.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-19 Onderwerp: kampcommandant Gemmeker en andere SS'er op het perron tijdens een vertrekkend transport. Op de achtergrond zijn de barakken 27 (badhuis) en 15 zichtbaar.

Van: Houtvester Assen Aan: Directeur Staatsbosbeheer Plaats: Assen Datum: 1940-02-09 Onderwerp: Plan beplanting Vluchtelingenkamp

Van: Houtvester Assen Aan: Directeur Staatsbosbeheer Plaats: Assen Datum: 1940-02-09 Onderwerp: Plan beplanting Vluchtelingenkamp

Brief van Houtvester Assen aan de directeur van Staatsbosbeheer

Aan: Lierens, J. Van:&nbsp;Lierens, H. Plaats: Amsterdam Datum: 1943 Onderwerp: verzenden van een pakket aan Joseph Lierens, barak 72.

Aan: Lierens, J. Van:&nbsp;Lierens, H. Plaats: Amsterdam Datum: 1943 Onderwerp: verzenden van een pakket aan Joseph Lierens, barak 72.

Bewijs van verzending van een pakket aan Joseph Lierens in kamp Westerbork

Het intern wijzigen van barak 35 tot 8 gezinswoningen&nbsp; Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1959-04 Opmerking: barak 35 is het voormalige weeshuis in het Doorgangskamp

Het intern wijzigen van barak 35 tot 8 gezinswoningen&nbsp; Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1959-04 Opmerking: barak 35 is het voormalige weeshuis in het Doorgangskamp

Plattegrond met functiewijziging van barak 35 in het woonoord Schattenberg

Van: Het Nederlandsche Rode Kruis Aan: Belterman, J. Plaats: 's-Gravenhage Datum: 1949-01-13 Onderwerp: gegevens Grietje Fuldauer-Rubens (1856-1943)

Van: Het Nederlandsche Rode Kruis Aan: Belterman, J. Plaats: 's-Gravenhage Datum: 1949-01-13 Onderwerp: gegevens Grietje Fuldauer-Rubens (1856-1943)

Verklaring van het Rode Kruis over Grietje Fuldauer-Rubens

Personen